Van den \V i s k u n d i g e T heodorus G ramineus , eigenlijk Dibk G bas ,
■}• in 1G24.
Van den Le t t e r k u n d i g e J oankes M urbellids , den 2 October
1017.
Van d e n Sc h i l d e r J oanbes F ranciscus D odves , g e b . 2Maar tl633,
t in 1727.
ln den beginne was R o e r b o n d slechts een vlek of dorp, bestaande
in eenige vcrspreid liggende woningen en een kasteel of jaglhuis der
Graven van Gelder, onder den naam van P o t bekend. Na de stich-
ting van bet Munster-klooster", in 1224, kwam Graaf G e r a r d III, die
toen het slot Dalhem, in bet Luikerland, plagt te bewoncn, steeds
den vastentijd in bet klooster, bij zijne mocdcr R i c h a r d i s , in boet-
vaardigheid doorbrengen. De tegenwoordigbeid van denVorsten zyne
hovelingen deden deze plaats, in korten tijd , aanmerkelijk aangroei-
jen , weshalve zij reeds in 1231, door O t t o III, G e r a r d ’s zoon, bijge-
naamd den Manke, met muren omringd werd; de Graaf gaf, bij die
gelegcnheid, aan de inwoners de vereerende titels van regtschapene en
welgeborene mannen , en al wie daarna bet burgerregt wilde verkrij-
gen, moest eerst den ced van getrouwbeid aileggen. Weldra was
R o e r b o n d reeds dermatc in aanzien gestegen , j dat R o l o l f , Roomsch
Keizer, in 1282, aan R 'e in a ld v a n N a s s a u , achtste Graaf van Gelder,
het regl verleencnde, om te Arnhem muni te slaan' , daarbij levens be-
. paalde, dat de Graaf, naar welgevallen , de muntslag naar R o e r b o n d
kon verlcggen , waarvan echter geen gebruik schijnt gemaakt tez ijn ,
vermits men geene oudere Roermondsche munten kent dan vau de vijf-
tiende eeuw (1 ).
Ook vestigde zieh reeds vroeg eenen uitgebreiden handel binnen deze
stad. In 1336 kregen de Htiliandscbe kooplieden verschil met die van
R o e r b o n d . R e inal d onderwierp de zaak, met gemccn overleg; zijner
steden Nijmegen , Zutphen , Arnhem , Harderwijk , Tiel en Zalt-Bom-
mel , aan het eindoordeel van J a n v a n H e n e g ö u w e n , Heer van Beaumont,
broeder des Graven van Holland, die het geschil ter guriste
van de Roermondsche kooplieden besliste ; de akte werd binnen R o e h -
mond opgemaakt en geteekend ; vervolgens kwam de stad onder het
Hanse-verbond, en wordt reeds in eenen verbondsbrief van '1430, als
behoorende tot het derde deel of bet Keulsche kwartier , opgenocmd;
daarbij werd besloten , dat, » zoo de hoofdlieden van het derde deel,
* met eenige steden , daartoe verzoclit, erkenden , dat> het nuttig of
» profijtelijk ware den bescbadiger (van goederen of personen der Hanse)
» in geslotene vesten of goederen te krenken ; de steden van elk derde
» deel zieh elkander trouwelijk moesten belpen, elk met een getal ge-
» wapenden , elk gewapende te paard.” R o edm o n d werd op vijf man-
scbappen aangeslagen.
In de menigvuldige oorlogen, die de kleine Vorsten, waaronder het
land eertyds verdeeld was, met zoo veel vcrbiltering tegen elkander voer-
dcn , had R oerbond al aanstonds veel te lijden-. -Toen de Brabanders,
. in 1398, een verbond met de Luikenaars, tegen den Herlog van Gelder
hadden aangegaan, vergaderde zieh hun leger bij Maastricht. Aan
het hoofd der Brabanders slonden de Ridders J an van W esemael , H end
rik VAN B aUTERSREB , J aN VAN R oTSF-LAER , J aN VAN WlTDEM; H eNDRIK
van der L eck en J acob G lymes ; W alrab Graaf van S t. P ol was Bevelbebber
( l ) Alle de te R o e um o rd , \6ör 157G, geslagen -m u n ten , zijn verzam eld, beschrcven en afgcbeeld,
in de door T e y l e r s genaotsebap bekroonde TeWiandeling van Prof. v a n d e r C b ijs , te Leyden.
der Bourgondiers, terwijl .Bissehop Jan van B e i j e r e b , zoon vau A l-
r e r t , Graaf van Holland, en H e n d r ik , Heer van P a rm js , het op-
perbevel over de Luiksche hulpbenden voerden. De gelieelo schaar wordt
door sommigen op tachtig duizend man geschal, anderen stellen het
getal echter minder, en melden , dat T homas van D iest cn R eynier
van S choonvorst als Veldoversten over het geheele leger stonden. Ilet
beir brak den 23 Junij op en begaf zieh eerst naar Nieuwstad , op het
Geldersche gebied. W illem , Hertog van Gelder , was in persoon binnen
deze kleine vesting., doch daar hij deze niet bestand ach tle, om
aan zulk een magtig leger tegenstand te bieden, stak hy de stad in
brand, en week naar R oerbon d. Toen zoude het deze plaats geldcn.
De Brabanders sloegen zieh neder over de Roer, de Luikenaars tus-
seben de Roer en de Maas. De belegering werd met moed onderno-
men , doch de Hertog , met zijn krijgsvolk en de burgery , yerded.gde
de stad dapper. De Bisschop van Luik, zwager van den Hertog, zoebt
in het geheim jnet de belegerden vrede te maken , en zulks tq meer,
daar bet leger voor R oermund groot gebrek aan leyensmiddeleri liad.
Dß Luikenaren trokken dan weg j hierdoor beten de Brabanders den
moed zakken en , zißnde dat zij de stad niet konden overmeesteren en
tot de verhoopte plundering komen, braken zij raisnoegd het beleg op.
Tien iaren vroeger was R oerbond bedreigd geweest met een magtig
leger der Franschen. Deze- wilden door Braband op Gulick Irekken ,
doch het werd hun door den Hertog van Braband afgeslagen ; zij kwa-
men vervolgens door het Ardenner-wond en Luik.erland tot voor R oermond ,
hieven den winter aldaar doorbrengen , doch verschoonden de stad.
In 1443 stonden de Roermonders op tegen A rnold van R gmond , Hertog
van Gelder, onder voorwendsel, dat des Hertogs Hovelingen lmn eenige
goederen , met geweld, hadden ontweldigd. De Vorst bevond zieh
toen te Arnhem, alwaar hij eenige speien had ingesteld. Aoodra hij
tijding van den opstand kreeg , vertrok hij , zeer imsnpegd , dadely k
uit Arnhem. Nijmegen en Zutphen leenden dis van R oerbond de hand.
De oneenigheid dnurde tot het volgende jaar ,. als wanneer, door toc-
doen van den Bisschop eu de steden, de Roermonders op de volgende
wijze met den Hertog binnen Arnhem een verdrag aangmgen :
» Over die van R oermond zoude den Hertogh syn voorrecht en hoog-
» heyd blyven ongekrenkt. De Reehter en Schepenen , die olte uit
» eygen drift ofte uit dwangh de stad hadden geruymt, zoudeu haer
» vorige waerdigbeid bekleeden ende de burgers uit butme baUingschap
» vry mooo-en wederkeeren , gelyk inede des Hertoghs lyfknecht ont-
» slooten worden ; nae gedaene vergoedinge by den Hertogh van de
» schaedc, door syne huys-genooten ofte kryghsknechten aldaer aenge-
», rieht. De stad zoiidc, als voorhecn , haere scbatlinge opbrengen ,
» ende haere oude voordeelen en keuren behouden.
Daar de Roeriponders ^ in den twist tusschen Arnold 9 Hertog van
Gelder, en diens zoon A b n o u d , gestadig des eersten zijde hielden, en
hem, dadelijk na zijn ontslag uit de gevangenis, tot hun neu Heer
erkenden j terwijl andere steden, door die van Nijmegen opgerokkerid ,
zulks weigerden, kwam hierdoor oneepigheid en scheming tusschen de
Geldersche steden, waardoor gedurige oorlogen ontstonden, m welke
R o e rm o n d niet weinig aanstoot leed 5 want Y i n c e n t , Graaf v a n M e ü r s ,
Stedehouder over .het deel van Gelderland, helwelk A d o l f s zijde hield ,
viel telkens op die stad aan; doch eindelijk trof men, door loedocn
van H e n d r ik v a n M e e r , Ileer van IPeerde, Ridder W i l l e m v a n V l o d r o p ,
Erfdrost van R o e rm o b d , en G o d e r t v a n V l o d r o p , Raden van R o e r b o n d ,