Boter-polder , den Polder- ten-Oos ten-de-K i l s l u i s , den Klap*
ooren- p o l d e r , het Ni eu w -K la po or e np ol d e r t j e of Polder -
t j e -b eo o st e n-Kl ap o or e n- p o l d e r , de Aanwa s s e n - e n - G e c om-
b i n e e r d e -Bu i t e n - p o l d e r , den H e u v e l of de Henv e l s , het
Po l d e r t j e - a c h t e r - d e - H o e v e n den Noord- of N i e u wen - B u i -
t e n d i j k s c h e -Ho o l - p o l d e r , en verder gedeellen van den Over-
d i e p s c h e - H o o i - p o l d e r , den O o s t - p o l d e r - v a n - Raamsd o nk -
e n -Wa s p i k , den Wi l l ems - p o l d e r , den Ge combi ne e rden
bui l endi j k s ch e-Ho oi - p q ld er , den Gecombi n e e rd e n- G ro ot -
W a s p i k s c b e - e n - R a a m s d o n k s c h e - B i n n e n - p o l d e r . Zij
bevat het d. R a am s d o n k met de buurten B e r g e n , B r o e k ,
de S c h a ns en L u i t e namba c h t en de geh. Raams don k s c h e -
v e e r , het Gat en S and oe l , beslaande, volgens het kadaster, eene
oppervlakte van 2280 bund. 89 v. r. 39 v. eil., waaronder 2163 bund.
66 v. r. 37 v. eil. belastbaar land. Men telt er 426 h., bewoond
door 592 huisgez., uitmakende eene bevolking van ongeveer 3000 in w.,
die meest hun bestaan vinden in den hooibouw , alsmede in biezen , riet,
hoepels en andere rijsmaterialen , ook heeft men er twee bierbrouwerijen.
De Herv., die er 660 in getal zijn, onder welke 530 Ledematen,
maken eene gem. uit, welke tot de klass. van Heusden, ring van
’s Grevelduin-Cupelle, behoort. De eerste, die in deze gem. het leeraar-
ambt heeft waargenomen, nadat het van ’sGrevelduin-Capelle gescheiden
werd , is geweest G ü l ie lm u s B a s t in g iu s , die in het jaar 1611 herwaarts
kwam, en in het jaar 16^0 naar Maasdam vertrok. Het beroep ge-
schiedt door den kerfeeraad , onder agreatie van den Ambachtsheer.
De inw. van R aamsdonk waren ten tijde der Reformatie in grooten ge-
tale van bet R. R. geloof afgevallen , ofdie volstandig bleven naar elders
verhuisd ; doch in de volgende tijden is het getal R. K. aldaar , gelijk
op andere plaatsen van dien omtrek , zeer vermenigvuldigd. Zij zijn nog-
tans zonder eigene kerk enPastoor moeten blijven , vereenigd zijnde onder
de parocliie van W a s p i l i , tot in het jaar 1787, wanneer de R. K.,
met loelating der Staten van Holland, een kerkenhuis^jebouwd , en van
de kerkelijke overheid eenen eigen Pastoor verkregen liebben, aan
welken in het jaar 1814 eenen Kapellaan is toegevoegd. In het jaar 1843
is er echter nog eejie kerk gebouwd aan het Ra ams d o n k s c h e t
v e e r , zoodat de R. K., die er ongeveer 2330 in getal zijn, onder
welke 1700 Commnnikanten, thans twee par. uitmaken , namelijk,
die van R a ams d o n k en van het R a am s d o n k s c h e - v e e r .
Men heeft in deze gem. twee scholcn , als : eene te Raamsdonk
en eene aan het- Raamsdonks che - veer , welke te zamen gemiddeld
door een getal van 300 leerlingen bezocht worden. Ook zijn er een di-
stributie-kantoor van de brievenposterij , eene Station van de paarden-
posterij , een, houten windkorenmolen en de buitenplaats Cha r t r o i s e
of bet kloos t e r . Zie de art C h a r t r o is e en K a r t h u iz e r - k l o o s t e r .
Deze gem. is eene heerl., welke door W il l em III, Graaf van Holland,
den 23 Januarij 1 3 1 6 , tot een regtleen werd uitgegeven aan
C laas G e r r it s e n van W ie l d r e c h t en was volgens de uitspraak van Hertog
A l b r e c h t van den 31 Januarij 1391 , destijds begrenst als volgt:
» ’t Ambocht van Jlaemsdonc dat gelegen is binnen den palen die
» hier naervolgen : dats de Oisteeg van der halve Mase opwaerts gaende
» totter Donga, ende die westzijde van der Donga te Waspyc toe
» ende op ’t zuyteynde bescheytet de halve Donga overal (1).” Nal)
MiERiS C h a r t. f f l j>, 373.
derhand is het geweest in den huize van O em van W ijn g a a r d e n en van
S pa ngen, ln den jare 1805 werd er mede verleid A n t o n is van B r u h e z e ,
na wiens dood het, bij gebrek van wettige mannelijke nakomelingen ,
verviel aan de grafelijkheid, onder welker domeinen het bleef tot het
jaar 1724, wanneer het daaruit gekocht werd door den Heer S imo n v a n
S on , in wiens geslacht het tot nu toe gebleven is ; zijnde thans daarvan
eigenaar de Heer Mr. L eonard S imon d e J ongr van S on , woonacblig op
het buiti Chartroise, onder Raamsdonk.
Het d. Raamsdonk., ligt 5 u. N. N. O. van Breda, 1 n. N. O. vari
Oosterhout, 31° 41' 40" N. B., 22° 34' 11" 0 . L. Dit dorp , het
westelijke oflaatste van de Langeslraat heeft, reeds vöör het doorbreken
van den Zuid-Hollandsche-waard in het jaar 1421 bestaan, doeh
lag destijds meer noordelijk bij de kerk, aan eenen bijna regten rij-
weg, welke zieh van deze kerk tot aan die van Baardwijk uitstrekte en
de Langestraat genaamd was. De tegenwoordige dorpsweg, die meer
zuidelijk loopt , komt echter in het dorp Waspik weder melden ouden
Langestraatsche-weg te zamen. Het is een groot en wel bebouwd dorp,
waarvan de meestehuizen in eene dubbele rij ter wederzijdcn van dezoo-
genaamde Langestraat staan , doch naar het beloop der landscheidin-
gen , daaraan hoeksgewijze geplaatst zijn. Men heeft er eenen houten
windkorenmolen.
De Herv, kerk , weike voör de Reformatie aan den H. B avo was loe-
gewijd ,. Staat van alle huizen afgezonderd ten noorden van het dorp ,
beneden aan den zeedijk. Het is een oud doch goed en ruim kruis-
gebouw, met een orgel en heeft eenen schoonen Vierkanten toren met
hoogen spits, die na het jaar .1716, wanneer hij den 27 Julij door
den bliksem met de kerk tot op het uürwerk afbrandde, veel fraaijer
opgebouwd is. Hij is van twee klokken en vier uurwijzers voorzien.
Ook staat er nog een klein torentje met spits op het kruis der kerk.
De R . K. die hier wonen maken , met die uit de buurten Be r g e n ,
Bro e k , de S c h a n s , L u i t e n amb a c h t en het Gat eene stat.
uit,welke tot het apost. vie. gen. van ’s / / ertogenbosch, dek. van Geertrui-
denberg, behoort ; 900 zielen , onder welke 630 Communikanten tel t ,
en door eenen Pastoor en eenen Kapellaan bediend wordt, zijnde de eerste
Pastoor alhier geweest J ohannes B a p t is t B r u n n e n , die in het jaar 1817
opgevolgd werd door C o r n e l is L a n g e rw e r e . De kerk, aan. den II. B avo
toegewijd , Staat J u. buiten de kom van het d. in de b. B e r g e n .
Het is een langwerpig gebouw , met een koepeltorentje op den voorgevel
en van een orgel voorzien.
Het gemeentehuis is een zeer doelmatig ingerigt gebouw , met hoogc
stoep en\klokketorenlje. — De dorpsehool wordt gemiddeld door een
getal van 100 leerlingen bezocht.
De kermis valt in den eerslen Zondag in October. Voorts is dit dorp be«
voorregt met drie jaarmarkten en eene weekmarkt, die vroeger op een
wel geregeld marktveld gehouden werden, doch thans geheel vervallen zijn.
R aamsdonk was een der twee en zeventig dorpen , die bij den wa-
tervloed van 18 November 1421 geheel werden onder water gezet ,
zijnde destijds alleen de nog bestaande dorpskerk daarvan overgebleven ,
waaraan men nog eenige sporen daarvan meent te kunnen bespeuren.
Dit dorp had sedert het begin van Augustus 1794 veel door eene
onderwaterzetting geleden , toen in 1795 de talrijke, aanhoudende eu
drukkende inlegcringen , zoo der Staatsche als der vreetnde hulpbcnden ,
en vervolgens der Franschen , dit dorp in eene schuld van meer dan
30,000 gulden staken. Daarcnbovcn was dit groote dorp aliervreesselijkst