Nagenoeg in het middcn van de hoofdplaats, staan twce zoogenaamdc
kratous of dalams, dat is , paleizen der Sultans. ' De kleine of oude'
kraton is , volgens overlevering , voor omtrent honderd jaren opgerigt j
de groote of nieuwe kraton werd eenige jaren later gebouwd. De eerste
is thans bijna geheel vervallen. De laatsgenoemde is een langwerpig
vierkant, ter breedte van twee honderd zeven en zeventig en diepte
van bonderd drie en zeventig eil., omringd van eenen zeer Sterken
steenen muur, die omtrent negen eil. hoog , tegen anderbalf of twee
eil. dik is. Deze muur is versterkt met vier bastions. Van binnen
zijn nog verscheiden gelijksoortige en bijna even zoo hooge muren ,
met sterke poorten voorzien , van welke binnenmuren mede ter verdedi-
ging zoude kunnen worden gebruifogeinaakt, nadat men reeds den eersteu
bestormd had. Toen de Generaal de K o c k , in Junij 1821 , van deze
kraton bezit nam , waren op de bastions, en rondom op de muren ,
door houten stellaadjen onderstut, honderd en tien stukken geschut van
zwaar en minder kaliher voorhanden. Thans dient dit trotsche gebouw
tot eene woning voor den Nederlandschen Commissaris , eenige zijner
onderhoorige ambtenaren , en eenige Officieren ; terwijl tevens in en
om den kraton eene aanzienlijkc militaire magt gelegerd is.
Andere openbare gebouwen , die eenige bijzondere melding verdienen ,
zijn er niet. De Moskee of Mi sdj i c t bevat niets fraais. Het is een
groot, langwerpig vierkant gebouw, met drie vooruitstekende ingangen
of portalen , door welke men längs een twaalftal trappen , in den tem-
pel komt. Het gebouw rust op pilaren en is met eene koepel gedekt.
Vreemd komen aän dezen tempel de glazen vensters voor, die het
waarschijnlijk maken, dat hij door eenen Europeaan ontworpen of opgetrok-
ken is. De vloer bestaat uit marmersteenen en maakt bet fraaiste ge-
deelte van den geheelen tempel uit. In de nabijheid Staat eene ronde
minaret of bidtoren , van ruirn zestig voeten hoogte. Een zeer smalle,
ongemakkelijke, met struiken en mos begroeide trap, met treden van
anderhalve voeten hoogte, loopt, aan de binnenzijde van den ronden
muur, slingerend naar den top , en is even gevaarlijk als moeijelijk
te beklimmen. Alles bewijst dat de bevolking hier sedert eeuwen
met eenen half barbaarschen geest van beschaving is bezield geweest,
waarin men de kenmerken van vatbaarheid voor hoogere ontwikkeling,
wel is waar, duidelijk bespeurt, maar tevens bij elke schrede ont-
waart, dat de edelste kiemen van den menschelijken geest hier, door
woeste dwingelandij en driest bijgeloof, in de geboorte verstikt zijn
geworden.
PALEMBANG (DE), riv. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Sumatra.
— Hel is dat gedeelte van de Moesi, dat voorbij Palembang
slroomt. Zie Mo e si.
PALEMBOANG, voorm. kon. in Oost-Indie, op het Sundasche eil.
Java. Zie Balemboang.
PALE-MEER, meertje, prov. Friesland, kw. Zevenwouden , griet.
Opsterland, 40 min. Z. 0 . van Duurswolde.
PALEN (DE FRIESCHE-), voorm. schans, half prov. Friesland,
half prov. Groningen. Zie F kiesciie- palen.
PALEN (NIEDER- en OBER-), twee d. in het grooth. Luxemburg.
Zie P aelen (N ied e r ) en P aelen (O ber- ) .
PALEN (0P-DE-), geh. in Hunsingo, prov. Groningen, arr. en
3 u. W. ten N. van Appingedam, kant. en l j u. 0 . van Onderden-
d am , gem. en J u. Z. Z. W. van Middelstum, 3 min. 0 . van Wes-
terwijtwert, waartoe het behoort.
De grond bestaat uit läge landen, welke zieh ten W. längs het
Maarvliet uitstrekkcn. Men heeft er 0,20 of 0,23 eil. bouwgrond en
daarna knik- of knipklei en roodoorn tot 0 ,2 0 eil. en daarna weder
klei, langzaam loopt het land echter oostwaarts op , en hier treft men
keurige en vruchtbare landerijen.
PALENBERG, geh. in het Land-van-Falkenburg, prov. Limburg,
arr. en 4 u. N. 0 . van Maastricht., kant. en 1 u. N. ten W. van
Heerlen, gem. Hoensbroek.
PALENSTEIN of P a l e s t e in , voorm. oud adell. h. in Rijnland,
prov. Zuid-Holland, arr. en 2^ u. 0 . van 's Gravenhage, kant. en
1J u. 0 . van Voorburg, gem. Zegwaard, in den Palensteinsche-polder.
Dit huis is reeds sedert onheugelijke jaren gesloopt en in de plaats
daarvan eene groote bouwmanswoning gebouwd, welke wederom door
den toenmaligen eigenaar , in het jaar 1791 , werd afgebroken, die
als toen te dier plaatse een aanzienlijk gebouw deed oprigten, lang
dertig eilen en diep tien eilen, achter welk gebouw men eenen
schoonen tuin , met allerlei aangename plantsoenen, aangelegd had-
Aan deze huizing beboorde een leenhof, aan hetwelk onderscheiden.
leeuen, zoo te Zoetermeerals te Zegwaard, Leyden, Hazerswoude, Zevene
huizen , Hillegersberg en Berkel verknocht waren, en welk leenhof uit
■eenen Stadhouder, twee Leenmannen , eenen Griffier en eenen Kamer-
bewaarder bestond.
PALENSTElN.SCHE-POLDERofPAtBSTEiNSCHE-roi.DER, pold. in Rijnland,
prov. Zuid-Holland, arr. ’s Gravenhage, kant. Voorburg, gem.
Zegwaard.
PALENVEEN (HET), poel in de heerl. Ravestein, prov. JYoord-
Bräband, gem. en 1 u. W. ten N. van Zeeland.
PALESLOOT (DE), water, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet.
Hemelumer-Oldephaert-en-Noordwolde , 1 u. Z. 0 . van Hindeloopen, dat
met eene westelijke strekking van het Haan-meer , naar den zeedijk loopt.
PALETTE , kaap in Oost-Indie, in de Zee-van-Java , aan de zuid-
kust van het Sundasche eil. Celebes , in de Baai-van-Boni: 3° 20’ Z. B.,
138° 34' 0 . L.
PALEVOETSHEIDE, plaats, welke men vermeld vindtbij M elis S toke ,
onder J an van A vesnes , en waarmede volgens sommigen het voormalige
W esten- S choewen , dat ook T aleboitseyde genaamd werd , zoude bedoeld
zijn, anderen passen dit toe op het P alinksgat. Zie dat woord.
PALIANG, d. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Java, resid.
Prednger-Regentschappen, reg. Soekapoera.
PALIMANANG , P alimanan of P alieihaan , distr. in, Oost-Indie, op
het Sundasche eil. Java , resid. Cheribon , reg. Madja.
PALIMANANG, P alimanan of P aliemanan, d. in Oost-Indie, op het
Sundasche eil. Java , resid. Cheribon , reg. Madja, distr. Palimanang ,
20 palen 0 . van Batavia , 26 palen 0 . van Cheribon, 163 palen W. van
Samarang. — Er ligt hier eene redoute, waar het Nederlandsch Gouvernement
een klein garnizoen heeft.
PALINGSTRAAT (DE) , geh. in de bar. van Breda, prov. Noord-
Braband, Vierde distr. arr. en 3 u. ,W. ten N. van Breda, kant.
en £ u. 0 . van Oudenbosch, gedeeltelijk gem. Hoeven-en-St.-Maartens-
polder, 8 min. N. van Hoeven, gedeeltelyk gem. Etten-en-Leur, en
bijna £ u. N. W. van Etten, makende het in die gem. een gedeelte
ujt, van de wijk Donk-en-Palingstraat; loopende de grensscheiding
bijna door het, midden van het gehucht. Men telt er onder Etten
6 8 h. en 380 inw.