D E IN S T IT V EN D IS i
\ jr Lrfirrium v e r o , q u o d & ip fe v e re o r p o t ifs im um fo r e 'huim
V conGlij obftaeulum, illudeft, Quod hasccaufa, quemadmodum & o-
mnisalia.quasex Deocft,cruce fua non carebit. Neque enim Satanas
aut dormit,aut non intelligir,quid hacrarione quanamus* ncc fegnirer fefe
opponet,Princeps mundicft,& cogitationes noftras vider, vt nosillius vide-
mus.Loquorautem dcea cruce,quod pocentia mundi & principes gentium
pro fuoimpetio non permittent ifta tentari,& ante prohiberoineipient, qua
vos cogitetis tale quippiam moliri. Hsc crit enim eperatioeius,qui Dcus
•quoque huius feculi, nedutn Princepseft.in corde mftdelium,vt plane nulla
fit prsfumenda fpesjcum pace tranquillitateq; externa fieri poffe.fedfummo
tumultu Stproeellis lands, vt nauicula fluttibus operta putetur plane fub-
;mergi.Q
uid vero hie diçam nifi illud Petri: Oportet Deo magis obedirc,quam
hominibus? Vbienimconftiterit.hanccaufamcfle-fanttaplaecntemq; Deo,
ficuti reueraeftjeonfifti oportet fiipra petrâ, Sttumentesillos fluttusminan-
tesq; ventos,& inondantes pluuiaseontcmnerc.Nihil minus fpettare, qua vt
pax & quies aut gratia & honor fit iis.qui fapiunt,& faciuntea qua: Dcifunt.
Quin ideoChriftas hone ignem in terras nantit, & Behemoth ilium ter-
ribilem ipfe nqn crudelis fufcitat,vt crudiat nos, non efle noftras infirmitatis
opus,quod inftituimus, fed virtutisdiuinæ,Negloriemur aut præfumamus
aduerfus gratia Dei, fed nos de nobisdefperantes, fileamus,& ipfum (vt Seri-
ptura toties inculcat) finamus pugnare pro nobis, & in, noftra infirmitate o*
innium vim Sc potential!» vincere>& in noftro filentio totius maris motum
& fiuttus eius compefcere, ficut icriptum eft: 1 n filentio & ipe erit fortitude
veftra,Et iterum: Cert a men forte dedi ci, vt vinceret. f
Atq; hoc ipfum inprimis moucre debet,vt pergatis faeere, fi videritis
poteftates & principatusvobisrefiftere, Velut argumenro cerrifiimo confirmât!,
ex Deo elfe quod inftituiftis,& ipfumDeum vobis affutucum efle, cuius
verbumhabetis. Nam fide mundo effet hocconfilium.tnundus,quod fuum
«rat,non modo permitteret, fed diliger'et quoqi. Nunc vero cum de mundo
non fit,fed Deusid deditin corde noftro per verbum fuum, Idcirco mundus.
non folum non.permittet, fed perfequeturextreme & execrabitu-r.Scd con ft-
■ dite, Ipfe vicit munduçn. Etmaiorcft, qui in nobis eft, quam quiin mundo j J
eft,etiamfi.tumultibas&feditionibusresita confundi videatur, vt in'eredulis Liiii
‘etiam coelum mere metuatur. Neq; enim petra noftra pallet adtonitrua&
fulgura.ncc meruit trifte coelum ac nubila, nec pauet luttantes véntos tern- ihr.
peftatesqi fonoras,fui«ft contcia & certiffimum tandem ferenum expettar*
Quare nolite timere, tuda Sc Ierufalem.fed confiantes eftote,videbitis
auxilium Domini fuper vos,Egrediaminifolum,& Domihuseric vobifeum.
Neq, enim nouum aut mirum eft, fi Princeps mundi fatuiat,vbi regrrum fuü
fentit periclitari.Quidalfudfaceretl Atrium fuum in pace rnalletpoffidete,id
quia videt fieri non poflc,cèrte id, quod extremum ha bet,tentât,fcilicet furo-
tern Sc impetum, tanquam k o rugit & eircumît quærens quern deuoret.
> Quern poftquam takrn cognoucrimus præmoncnre Deo, quid cft.quod ali-
um fore vnquam expèttamus, ac non potius fortes in fide rcûftimus} State
ergoae pergite,optimi viri, verbo Dei,gladio fpîritüsinuitto Sc omnipotent!
mu.niti, Aut enim forti fide ifta tentandavia eft.vel in totum prorfus deiiften-
dtirmNon luttamur cum carne Sc fanguine.fcd cum fpiritualibus nequitijsm
in coeleftibus»
Hæc de
'M IN IS T R IS E C C L E S IA E .
BÆC deràtione inftituendj ecclefiaftici minifterij pro mea
tenuitate (quando ira oportuit ) dixbali js’melioribtfs &doftioribus,aptl-
oraqi dicere valcntibus occafionem fapiendi & dicendi dedifle con« n*
tus. Non enim omnia poffumus omnés, Et diuifiones m.mftranonum funr,
vnusautem Dôminus,qui operatur.non in vnô folo, fed xn omnibus, non ü-
cutifios volumus,fed ficut ipfe vult.
Cætcmm,de corrigenda Miffa, & çulm Dei mftaurando, alijfq, offices
tnimfterij ecclefiaftici, autalij dicent, aut alio tempore ip<c dicam, quan-
quam fiad Euangelium inftitùtus fir minifter.xpfe perfefe docente
vnttione,in hac re féliciter regnare poteft. Nunc enim fans
eft,fiprimumôrationibus Sc votisixpudDeum impe•
trate ipiùm minifierium, & imperratum vidc-
reacgàudere digni fuerimus,
E l NI S.
M .D .X X I IIv
FÖ RMVLA MISSÆ
ET GO MM VN 1 ON IS PRO
E c c le fia V V ittem b e rg e n fi.
VENERABI LI IN CHRISTO D*
'J A N 1 C O L A O H A V S M A N N O , E P i -
ïc o p o C y g n cæ È c d e f iæ , in G h r i f to S*
M a r t i nus L u th e ru s .
R a t iam & p a cem i n C h r ifto o p t a t .H a a e n u s lib e lI is
I 8c k r tn o n ib u s e g i in te r p o p u lo s ,v c c o rd a p r im um
;a b im pijs ö p in iö n ib u sC é r em ö r iia rum a u d c a re n i,
I C h r if t ia n um & c om m o d üm a rb it r a tu s rn e fa c e r e ,
„ j fi eau fa fie rë ,v t alasqi m a n ib u s c o n te r e r e tu rA b om i#
n a t io jd u am S a ta n p e rH om in em p e c c a tiin lo c o i a n a o ftatuerac ,
P r o in d e n ih il v i au t im p e r io ten ta u i, nec v e te ra n o u is m u ta u i,
Temper cun <ftabu iidu s& fo rm id a b u h d u s ,T um p to p te r im b e c il-
]es in fide a n im o s , q u ib u s lu b i to e x im i n o n p o tn it tam vêtus 8c
in o l i t a , nec in le r i ta ra recens & in fu e ta r a tid co len d i D e i, T u rn
in a x im e p ro p te r leues i l lo s& fa ft id io (o s fp ir itu s ,c ju i ceu f iie s in i-
r a u n d x , fine fid e , fine m en te ir ru u n t , & fo la n o u ita te g à u d e n t ,
a tq u e f t a t im v tn o u ita s e fie d e fijtjn au fe an t. Q u o g en e re h om l-
nurrijCum in rebus c x t e r i s .d ih i le f t m o lè ft iu s .tum in reb usla cri's
fu n t m o le f t i i% i i & in t o le r â b i le s ,q ü am u i s v t rUm p â r i r a ,f e r r é
i lIo s c o g d f,n ifi v e lirà 'S c Ë u a t ig e lium ip fum è p u b fico to lle re .
Sed eu iam fpes fit,m u lto rü c o rd a p e r g r a t iâD e i illu ft ra ta e fle
& ro b o r a ta ,ip fa q i res p o fc a t ,v t ta n d é fc a n d a la to llâ tu r de r e g n o