impime
tim.
rtgratoremilatius.
dicendum,quo& prior pars maxime nititur.HicApoftoliïmin-
uoco,quidiekRonM.PerJqgem abundare peceatum, & G a l.j. Per legemlü
aagqti transgrcffioneSi&ioCot.iy.Virtuspèccati lex. Quibiis verbis prorfus
, neutralem iliam Theologian» euacaat, qu* inter odium & gratificantem1’^
amorem medium fingit hatutalem amorem iegisjqui cbntritionem iftam pa«
ret. Si en i m hic a mor Het, & per ipium non augetur. peceatum, mendax eft
iMvirtmpmt- Paulus,qui generali fententia didtjLegem cflcauârietm & virrutem pecea.
ti„ita vt è foloChrifto pendeat viaoriaeius.Ergo faciat quidquid poteft,natu-
ra ante gratiam auget pccca t urn, qii ia non poteft non odiife iegem»
At hoc odium eft peeedturnsimoaugmentum péccati.cutti non folum
peccet contra legem *fed odiat non liccrc peccare,prohibente fcilicct lege. Ita
fit, vc irritante legc-& cöneupifcentia & peceatum magis placeant,& lex ma«
gis acjnagi^difplieeatCum ergo collcàio peecatorum extra gratiam non
nifi legem fibi praftituat.ad quam peccata fua confe rt,impöffibile eft (licet
metu poen* vel fpe premij fortiter fimuletjvt non magis odiat legem quam
peccatâ,& magisdiligat peccatà,quant iufticiani legis*
Etqüid fàeiat impius extra gratiam,ciim ftiperiüsarticulo primo docue-
'rimus,Quanto ludorè iufti & fanfti viri condelcâentur legi Dei, dt reüftant
legt membrorum répugnanti & captiuantilSi illi coguntur,hon modo odif-
fc,fed & repugnare legi Dei & captiuari* Quid facient impïj, in quibusïfta
pugna fpiritus nondum eft? Quid faciat carö, vbi fpiritus non eft? prsfente
fpiritu pugnat contra legem Dei,& tu dicis.quod abfente fpiritu pugnat pro
lege Dei?Caroconcupifckaduerfus fpifitum,& fpiritusaduerfus carnem, £t«[,|
tu doccbisfolam carnem nullo répugnante fpiritu faöütam pro fpiritu?
Quid poteft inlaniusdici & fingi? Malsecupiditati tribuitiir vt faciat opus,
contra quod ipfâ eadem fummis viribus pugnat,dum pfsefens eft bona eupi.
ditas Credo hase fa dura fidem.pet legem nört nili augeri peccatu,tdeft odio
haberi iufticiàm & amari peceatum,idq; toto pondéré & fummis viribus,vbi
natura folafuerit extra gratiam,cum in gratia fummU viribus pugnet contra
legem.Simul credo pàtcat,nonmodôhypocritam,fed & magis peccatotem
fieri,colle&orcm illumcontritioniscx peecatorum & legis intuitu.
Quin eatqüifci; in eörfuum,&nori mentiatur fibi)pfi,refpondeatq;tni-
hi, An non cor fiium ira inueniar,yt mallet niillain legert» effe? An non odiat,
poenam peecatorum eilè? An non fentiat fibi placere voluptatem»gloti*
am,opes,fcientias&c? Qùis eft,qui his nô afficiatur? At affe£lus nonne vellet
non effe prohibitaSQuod fi quis ûmulct fenon multû ifta curare,fateatut p J
tem ex parte ilIiJaffiei, Si non fatttur.non credo et prôrfus,cumomnesSan-
û i id querantur de fcipfis,& has répugnantes leges membrorum a ffid u c ac-
eufent. Quid ergo cöntra proprium fehfum & vitalem pulfüm cxperienti*
fingimusamorem naturalem legis & odium peccatl,quo prapareturhonio
adgratiam.cumißafint nohiiicordenata fed natantia,ficut Ipuma, & P^c
vim extorta,(ub quibus alitur co foedius & maius odium legis,quo fortius h
mulatur odium peeeati.Horurti certe impiorum eft ilia violenta confcicßtia,^
quam Pauluscauterifatam vocat /.Tim,**
Vnde egofentio & doceö pernidöfum elfegehüsdocendi, quO itituitu
poenarum,prxmtorum,peecatorum,doeferitur poenitere.His enim doârint
coercentur quidem ab opere, & cauterifatam violentamq, formant fibi con
feientam feubonum própofitum,& maiorc rnalOOecultum ilium affeßu®
contempt*legis & amati peccati,nunquatn intclligunt, nec obferuant, im
ijs ftudijs occultant,content! fatisfccifle iftisimpijs dogmatibus operum,qu
bus tarnen,fi libéré loqui concédas,ftatim dicent,fe non ex animo poenitet>
& nifi lex infernusq;effet,toto impetu malle dxplere mala fua,pr*fertim te
tati,Quanto ergo reftius fane docercntur iftum affc&ü eapitalcm,pcuimu^>
Ter Ugm tuigen
(tamum.
Ruer cia fan3orum.
o c c u ltum agnofcere,& doneeabamore legisinciperent poenitere/cfe hypo- -
crita* effe fcirent,& nihil de hypocrifi tali præfumerenr-, imo fuper ea magis
quam fuper peccatis,quorum intuitu fiftum iftum dolorem coegcrunt, do-
krent. ' * ■
Admitto fancjcrafTosiüos & induratos impios, qui nondum confci-
entias habent,tcrronbus illisfieutferuosindomitos vrgeti ad poenitentiam,
ficut Magiflratusgladio coetcet fccleratos.Sed vbi confcientiæ funt ibi certe
jnftituend* funt, vt à Chrifto primum incipiant, & in mifericordiatn cius
credentes vitam mutent.Tum enim primum poenitentia vera incipit,quan* Vent tmùtmitk
do ex amotc fluit,Sic vr & ipfi dicunt.Tunc non amorc commodi,ncc timoré
poen*,fedafFeâu foliusiuftici* peccata colligent & ponderabunt, vth*c
fufiusin fermone de poenitentia dix:.Quando enim de poenitentia doccmus,
cam docere debemus, qua fiant Chriftianiex corde poenitentes, Quod non
facimus,nifi fidemdoceamusomnium primo, ijs qui peccata fentiunt, ne
prauenta ftultaoperumopinione,incipiantfalutem àfeipfis operantibus &
cutrentibus,&nonà mifercntcDeo.Aliudenim genus eft docendi inclura-
tosillos,ferreasceruices&areas frontes,abexternisfaltcm peccatis coercete,
cria m ft corde inuito Sx. coerceri odiente peiorcs in fcmetipfis fiant, minus ta»
men noccbunt alijs.
11
V I I . I
Vertfimum eB enim Proutrbium, omni doctrina äe contritionihits
httcufa data f raft antitts,quo dicitttr, Optima poenitentia non a vita.
IN omnibus hominum verbis nihil verius eft communibus
prouerbijs,adeo,vt & Scriptura famfta fapius prouerbia tanquam veriffima
citet.Quocirca mirum, quid illis accident, vt contra omnium fenfum 6c
fentehtiamaudeantdamnare, &mea non fit ifta fententia, vnde & defen«
dendam earn relinquo omnibus. Ego autem defendoquod addidfquo often-
di.id prouerb.j cum Scriptura conuenirc,vbi Paulus Galat.6,dic:t: In Chri-
ftoenim lelu neqicircunafioneq; pr*putiumaliquid valet, fednoua crea-
tura. Hanc fententiamdebuerantdamnare,quoftabiiiuiprouerbium, dum
mevolueaint damnarc. Plane enim hie Apoftolusdocct,omnia vana effe,
niiUuams noua creatura in Chnfto, At poenitentia ,qu*finc amore iuftici*
agitur.vetusadhuceftcreitura, non plus vaiens, quamcircuncifioaurpr*.
putium.Nam & Paulus cum conuerteretur.luce fubita circumfulfus, eodem Ctmuerfio M i .
momentocharitateindutuseft diccns: Domine.quid me visfacere? Hsc verba
non dicit poenitentia feruilis, quatpotius horret & fugita facie Domini,
ficut Iudas Ifcharioth,Charitas fola dicit:Dominc,quid vis me faceref’
Sis erg6certus,Gmuldum homo eontcritur, fimul & gratia infunditur,
&in medioterrorcdiligitiufticiam.fi vere poenitet. Sin autem non fimul di-
ligit.non vere poenitet. Probaui enim fxpius infufionem gratis fieri cum ma- Mtfi» gratia,
gnaanimiconcuffione.Sic vt bcata Virgoad ingreflum Angcliturbatacft,&
hacipfa turbatione ad fummum amorem virginitatisimpullacft.Neq*n. ve*
nementius vnquam amauit virginiratcm,quam hac hora, in qua viri perfo*
nam folitaria mtuens.metuit violentiam caftitatis, Ita peccator dum virtutc
ffei compungitur & Vifitatur per gratiam,vehementer concutitur.atque hac
jpfa conculfione ad odium peccatl & amorem iuftici* rapitur. At qui iua vel
Jegis folius virtutc poen' itet,concuti■t Hurj quidem,f•e d• f-ingit odium pecrati,quia
at fententia: Vinus peccati Lex.NolIet enim fie concuti,multo magis ij fin*
gunt,qm iinc commotione foliscogitationibus frigidis peccata rccogitanr.
Ecc iix .
I
l i ' f a ü S l i K S IS
■
ii1 flMIl 1 *■££.