P R Æ F A T I O.
hune intelle&um quem SC diuus Ioanncs fufeipits Aut etiamCyrilli feu Bafilij aut
cuiufuis aliorum nomina citât. Porro hæc plurimis locis videre eft, quorum nonnul-
lahic recenfebimus. Ad Romanos quinto ad ca verba, Peccatum non imputatur vbi
non eft lex. Capite nono ad ca verba, Nifi Dominus fabaoth reliquiffetnobis fernen.
Prima: ad Corinthios 6. quum dicitur, Qui feortatur, in corpus fuum pec-
cat. Capitey.De virginibuspræceptumDomininon habeo. Capiteij. Quumtra-
diderit regnum Deo Sc patri. Et eodem: V t fit Deus omnia in omnibus. Ad EphefioS
a. Iuxtaprincipem poteftatisaëris. Capite 4. A quo totum corpus quodeoaptatur 8c
compingitur. Capite 4. Sol non occidat fuper iram veftram. vbi ait: Quofdamau-
diuiita interprétantes. Secundæad Theffalonïcenfes 3. Porto Dominus dirigatcor-
daveftra. AdHebræos 10.Vmbramhabenslexfuturorumbonorum. Capiteia.Qui
pro gaudio fibipropofito : alijs quoque locis inuumeris. Qüumigitur hinc luce ma-
nifeftius fit Occumenium Paulinarum epiftolarum collegifie commentarios, arbi-
tramur idem ipfum feciflc in A&a Apoftolorum 8c in Catholicas epiftolas,quanquam
nee ibi fuum nomen addiderit : quum eiufdem omninö fint phrafis, nifi quod ibi
pauciorcs habuerit quos imitaretur, quorum etiam nomina vix vnquamin Græeo
exemplari additainuenimus, nec in literæ contextu nee in margine. Hos autem no-
ftros laborer iureoptimo vendicare fibi poterat, vtque fuo nomine in lueem ederen-
tur poftulare, illuftriffimus princeps ac reuerendifïïmusDominus D. Ioannesa Lo-
De Di« tharingia, S. R. E. tt. S. Onufrij Cardinalis, dodorum virorum Mccoenas egregius,
minocar- cui plurimum debent quicunque facrarum literarum ftudijs addiûi funt: vt qui ûatim
&n*li i vbi cognouiffet me huiufmodi in commune ccclcfix bonumfubiiffelabores, quum il-
Lothtrm- li ne de nomine quidem notus vnquam fuiffem, liberali tarnen munereme donari iuf-
fit, ampliora etiam pollicens vbi liber typis exeufus foret. Cui etiam libentiffimo
animo opus hoc dedicalTem , nifi iam priufquàm ad ipfum accedere daretur, non animo
folum concepiffctn, verumetiam verbis T . R. D. manifeftaffemobeamquamno-
uitcauffam, ipfius aufpicijs opus hoc me in lueem editurum : adeo vt nequaquam mihi
fucrit integrum , aliud agere autfidem nonferuarc. - Quod fi etiam maxime facere
voluiffem, ne ipfe quidem illuftriffimus princeps, re cognita, vllo modo tuliffet: vt
qui nihil huiufmodi nominis celebrationes moretur, quum iam ad tantum fplendo-
rem accelferit, vt hinc nihil omninö fuo nomini poffit accrefcere. Cuius quum af-
fluentiffimas opes, quum ingenium, corporis & animi decus, quum fuauiffimos mores
ipfe mecum reuoluo, profedo is elfe mihi videtur in quo fortunam cum natura,
cumque ambabus virtutem, tres potentilfimasrerum dominas, contendiflccredam,
cuius ipfarum potilfimum beneficij gratia teneretur, aut quæ plenioribus ipfum mu-
neribus manuque largiore cumularet. Cumularunt ccrte & quæqueeft officio fuo
funda, nec cui plus debeat facilè difereueris. Non itaque pra-terita vfus fum exeufa-
tione, quöd ipfum earn nominis celebrationcm exoptare putarem: fed vt meo interim
nomini confulens, oftenderem me nontemere ha:cegifle, aut ingratitudinis notam
vllo pado debere agnofeere. Dabitur tarnen alibi locus, vtfpero, quogratumme
ergaeum principemoftendam. Nunc verb ad te venio, Clarifllmcac Reuerendiffimc
Georgi, obfccrans vt hofee noftros labores, qui tuis aufpicijs in lueem prodire co-
nantur, l^ta atque exporrefta fronte fufeipias. Id autem vt facere auderem, partim
mihi perfuafittuorum morumvno omnium ore prasdicataintegritas, cumadmirabili
prudentia parique humanitäre coniunda, partim verb incredibilis quidam, quem
non obfcurè præ fè ferre vifa eft tua amplitudo, erga huiufmodi aurores amor : partim
quoque talis erat fingularis ac gratuitus tui in me fauor, cogniraque tua: erga me
Voluntatis propenfio, vt nihil me tibi non debere ingenue fiterer . Hoc etiam po-
tiffimumnomine, quöd quum è tuis ortus fimditionibus, fingulique fuumprinci-
pemrecens patriam ingredientemmunufculo quopiam, quod obfequiofumteftetur
animum, excipercfoleant, ego nequaquam vacuis manibus accedere debui. Quod
fi fera videatur gratulatio, non ob id reprehendi debet, quum dilata fitvrgenti ac
probaca omnibuscauffa. Nemoenim proljafletopinor, fi prsccipitanter, vttuæam-
plitudini gratularer in tempore, foetum hune feu aborfumpotiùs, immaturum abie-
ciffem, aut à me abire permififfem. Porro quo nunc munere apud tuam celfitudinem
maiorem me gratiam initurumconfidcrem,non erat, quàm fi vtililfimoshos, imo
propemodùm neceffarios commentarios eipotiffimum confccrarem, qui non modo
fingularipra:ditus eft pietate, fed præteromne genus dodrinæ tanta quoque dicendi
facundia ac eloquentia, quanta vel ab eius generis hominibus requiri poteft maxima,
P R Æ F A T I O.
qui omnem ætatem in literis confumpferunt. Accedunt ad tantam præftantifîîmâ-
rum artium doafinam & cæteræ virtutes dignæ magno principe. Iuftitia in imperio,
pâcis tuendæcura, magnitudo animi, pietas, ftudiumiuuandæacornand* religio-
nis Chriftian*, dementia aebonitas eximia. Hoc principe duce quid poteriteflead-
uerfi, fi cum virtute omnia fequunda funt î Nemo in illo quicquam inconfultum
metuat, prudentiffinius eft. Nemo inlolentiam animi cogiter, modeftiffimus eft.
Nemo iniuriam ritneat, aiquiifimus eft. Bene merentes fuaconfirmabit humamtate»
languidos excitabit induftria : improbos feueritate compefcet. Certè huiufmodi om-
ninôrequirebatur quiinfceliciffimishifcetemporibusceleberrimæ ecclefi* przfice-
rctur ampiiftimæqucditioms habenas ea prudentia caque doftrina moderaretur,
ouéfque à cruculentis penè luporum faucibus eriperet, nempe qui in variarum cc-
cleiîarum moderatione iam probatus effet. Siquidemtranquillo mari quilibet nau-
tarum veeftorumque gubernare poteft: at vbi fæuafueritortatempeftas.ac turbato
mari rapitur vento nauis, turn viro ac gubernatore opus eft : Sc qui ante omnia duo
hxc Platonis præcepta tencat, quæ Cicero dicitnecefTario adeffe his oportere, qui
omnino reipub. profuturi funt. primumvtciuiumvtilitatem fictueantur vtquicquid
aguntadeam référant, obliti commodorumfuorum. Nequeenim idemprincipem
decet quod priuatum. Atque hinc eft quod Pelopidas vxori quæ ad bellum proficif-
centem muliebriter rogabat feruaretfeipfum, Alij, inquit, vt ifthuc faciant monen-
di funt: nam princeps ac dux hortandus eft potiùs vt feruetciues. Alterumeft vt totum
corpus reipublicæ curent: ne dum partem aliquam tuentur, reliquas déférant :
namidfeditionis maximique diffidij acinüidendæ cauffa effet. Verùm neque ego is
fum qui, ne dicam tibi, fed nec alij cuiuis confiliumdare poffim, neque tu is es cui
opus fit illud à quoquam expetere. Tu tibi in omnibus monitor dandus es : tuis confi-
lijs, diligentiæ ac induftriæ rclinquendus. An nos timeamusvlla te parte arûiffi-
mam æquitatis rCgulam tranfiturum ? fafturum aliquid te tuifque maioribus ac regali
tuaprofapiaindignum, aut à tuismoribusalienum? néueab honeftilfimis vitæ ratio-
nibus aberres i Vnde hic nobjs metus, aut quid de te non debemus nobis polliceriî
qui non modo veterum laudes fplendorémqueprioris ætatis, fed & ingénia Iaudan-
tium viréfque fuperafti. Quapropter his reliftis, quæ &: ego fruftrà eloqui tenrarem,
Sc tu inuitis aut obturatispotiùs auribus exciperes, Deum optimum maximumque
precor, te nobis, imb patriæ ac communibus ftudijsdiutiffime feruetincolumem.
Datum Louanij, in collegio Theologico, anno àpartuvirgineo 1345. pridiecalen-
das Apriles.