Obîeftïf
fubftantin-
lii voce.
Refponfio.
cxlîx D I S S E R . T A T 1 0 I I I .
ftarec 3 F ilium , qui natura referrec Patrem -, A Cyrillo caufàm affignare poflumus. Catechefim
qui adorandus proponebatur, hune fummo, qui
unico ac vero Deo debecur , profequebantur
cultu. Hanc auditorum cogitationem notam ha-
bebat Cyrillus, atque ad eam omnino fèrmo-
nem fiium accommodaflè 8c exegiflè dubitari
non poteft.
C A P ü T I I I .
Expenduntur ea qua ex Cyrillo adverfus Filii
divinitatem objici pojfunt
16. ^'"XUi apud Theophanem Cyrilli fidern
\ ß fufpedam habebant, hæc duo tantum
afFcrre lblebant. Quod Conftantium Arianum
Imperatorem immeritis laudibus ad eum feri-
bens extuliffet : quodque in catechefibus confub-
ftantialis vocem fubticuiflèt. Primam querimo-
niam diligenter exeuffimus 8c refellimus, in præ-
via ad cpiftolam ad Conftantium admonitione ,
num. 8. de fecunda igitur fupereft ut hic dica-
mus. Ac primo liceat hic de prætermifla fimpli-
6c inftitutionem rudium,exiftimare potuit, verbis
ex ujfu communi fumptis , liquidem illa fuf-
ficerent, informandam.3 nec admifeendas voces
auribus ipforum inilietas , quje prxfertim nova:
eflent, needum ufu folemni 8c trito authorita-
tem adquifiviftent. Eo animo ipfum exiftimo
non ab hoc folum , fed aliis etiam, natura ,fub-
ftantix acnW, perfonx, hypoftafeos , 6cc. voca-
bulis in explicanda Trinitate abftinuiffe. Pne-
terea non fätis fixa 8c certahoc tempore videri
B poterat confubftantialis vocabuli fignificatio. alia
enim ejus apud Athanafium 8c catholicos ex-
pheatio erat: alia EufebiiCadarienfis inepiftola
ad fuos num. 5. alia in Marcelli 8c difeipulorum
ore, liquidem de Trinitate prave fentirent ;
quod Cyrillo dubium non erat. Cur ergo in-
certa: (ignificationis vocabulo rudium au-
res conturbaftet ? Accedit , quod eo tempore
contentiofa vox 'erat, magnisin Ecclelia dilpu-
tationibiis agitata, aut ergo, quod vifiim Theo-
phani, ofFenfionem plurimorum huic voci infenciter
a .Cyrillo voce dicere , quod de eadem ab C forum vitans Cyrillus, aut, quod ego magis cre-
Ariminenlibus non exculando lapfu proferiptä diderim, nolens his contentionibus v e l'le vel
Ecclelia: candidatos immifeere, ab hujus vocabuli
ufu abftinuit. Addo, fufpedam fortein ore
utentium vilam illi vocem 3 cum in contentio-
8c fublatä ait Hieronymus Dialog, adv. Lucifer
n. 34. Non erat cura tpifcopis de vocabulo ,
cum res ejfet intuto. non enim in verborum fono
led in fententiis eft veritas, ut optime animad-
vertit Nazianz. epift. 26. Quidquid porro confubftantialis
voce continetur , diferte agnovit
8c pradicavit Cyrillus. Dum confubffcantialem
Patri Filium dicimus, intelligimus Filium ejuf-
dem nature 8c divinitatis eile cum Patre ,eum-
que non ex nihilo condimm, licut creaturas,fed
nibus hujus temporis utramque partem ex a:quo
damnare , 8c hare fis fufpedam habere videa-
tur, cat. 15. n. 7. 88 9. 8c cat. 11. num. 17. A t anr
no lèquente nimirum 349. Athanafio Jerofblyr
mis tranfeunte, de toto rerum ecclefiafticarum
ftatu plenius emditus , Sardicenlis 8c Nicani
conciliorum definitionemamplexus, vocem conex
fubftantia Patris generatum. fed cum Cyril- D fubfiantialis limul recepit, 8c epifeopatus fui inilus
liiium aflerit, ut vidimus cap. z.n. i4.vifua
eenerationis flmilem in omnibus Patri,Deum ve-
rum ex Deo vero diverlam ne in utroque naturam
ac divinipatem vel cogitare potuit ? an duplex
eft divinitatis, 8c quidem ver a ac proprie didæ
fpecies ? Pracipua, qua inter generantem 8c ge-
nitum exfiftit, fimilitudo, natura eft -, qua fu-
blatis etiam aliis omnibus fimilitudinibus fola
neceffario vi generationis remanet. nec proprie
limilitudo eft, fed ravrôiaç identitas , ut ita di-
cam, natura. Quod li Filius vere genitus eft
tio in epiftola ad Conftantium profeflus eft.
Plura de his in ejus vita dilferuimus. -
17. Aliud ex Cyrillo objici poteft adverfus
Filii aqualitatem. Nimirum ait cat. 11. n. 19. 8c
ZO. Chriftum pro Deo fuo Patrem agnolcere,
non fecundum humanitatem folum , led etiam
fecundum fuperiorem naturam. 2°. cat. eadem
num. 14. unum principium ait eile Patrem, qui
Filiißt caput, eodem modo cat. 13. n. 23. Caput
eß omnis poteßatis, quod cruci aßix um, quod tarnen
Patrem habet pro capite. Caput Chrifti Deum
Objefti
Ficx
fubftantia utique Patris genitus eft 3 aliam E negare non pofliimus, fed fecundum humanam
enim nec Cyrillus habuit, nec haberi veritas pa-
titur verte ac proprio didte generationis no-
ritiam -, in qua fola, cum de Deo agitur, remor
vendi omnes,ut Cyrillusftudiofe facit, huma-
nx generationis defedus. Quod igitur catholici
omnes verbo confubßantialis intelligebant, id
voce prtetermilla prtedicavit Cyrillus. Quod li
S. Bafilio lieuit certis de caulis , cum Spiritus-
fandi divinitatem afleruit,Dei nomen reticere,
naturarA. 30. Filium Patri fubjedum 8c obedien-
tem ait efle abxterno, catAo.num. 9. 8c cat. iy.
n. 30. Filius vero, quatenus Deus eft, Patri nec
obediens, nec inobediens eft, fed unius eft cum
ipfo voluntatis 8c poteftatis. Ex ipfis Cyrilli verbis
difficile non eft refpondere, Filium fola ori-
gine Patri inferiorem a Cyrillo affirmari 5 li ta-
men htec vera, 8c non ad humanum ufum con-
cepta inferioritatis ratio eft. nam fola vera ac
Rcfponfio
rcucialis.
rem ipfam aliis 8c æquivalentibus verbis expri- F proprie dida fubjedio eft creaturæ ad creato
mendo 3 quamquam vox ilia in feripturis facris * -
Spiritui-fando tribuatur : quamobrem Cyrillo
fraudi erit, vocem tametli oecumenico conci]io
confecratam, feripturx tamenincognitam,non
line probabili caufa tacuilïè ? li Athanalio judi-
ce in epift. ad Ruffinianum ejufdem vocis lii-
blatæ confentaneam exculationem adtulerunt
Ariminenles 3 cur ejufdem folummodo tacen-
dæ légitimas Cyrillo rationes defuille dicemus.
Secundo itaque, lilentii hujus multiplicem in
rem, quam Cyrillus à Filio longiffime robuftif-
limeque propullat. ac révéra æterna generatio
necellariam inter Patrem 8c Filium æqualicatem
coiiftituit 3 veramque Filio communicat divini-
tatem, cu i, Cyrillo judice cat. 6. n. 13. omnis
dependentia atqub inferioritas répugnât. Mino-
rem tarnen Patre filium, vel ut emendatius lo-
quar, majorem Filio Patrem propter dudam ab
eo Filii originem,non Anre-Nicæni lolum Patres
uno confenfu , fed etiam Poft-Nicæni pene
clj D E D O C T R I N A S.
omnes dicere hon timuerunt explicantes illam
Chrifti vocem, Pater major me efl; quod tarnen
nufquam apud Cyrillum reperias. In eam fen-
tentiam de lola originis liibjedione explicanda
funt omnia in objedione commemorata Cyrilli
did a: quorum non catholicus tantummodolen-
fus ex Cyrillo ipfo , fed 8c expreffio limilibus
Poft-Nicamorum patrum loquutionibus vindi-
catur, 8c ab omni fupicione liberatur. Sed ad
lingula venio.
Rcfponfio 18. Deprimo capite, audiendus eft folum-
fpecialis ad modo Cyrillus ipfe. Deus efl quigenuit, inquit, p
?cSonis0b 9 1 1 1 1 1 Deus qui genitus efl ; omnium quidem
10 Deus, Deum tarnen fuum , Patrem aferibens. non
enim veretur dicere, afeendo ad Patrem me um, &c.
Deum meum & Deum veflrum. deinde oblervat,
ne ullam Filii cum creaturis focietatem fuf-
picaremur , didum non elfe, Patrem noflrum,
led Patrem meum & Patrem veflrum , Deum
meum dp Deum veflrum, qux poftrema verba com-
nientans feribit: Deum meum & Deum veflrum
ait. aliter meum , tamquam unigeniti F ilii, & ali.
ter v e st r um , tamquam opifleiorum. Deus igitur
verus efl Filius Dei. Non filio igitur modo Pa- q
trem dixit Deum Filii, nifi tamquam authorem
originis. Hanc forte loquutionem fatis emen-
datam ac caftigatam negaturus es , cum Deus
alicujus dici non foleatnili de creaturis 3 ac verba
citati loci Deum meum ad humanitatem af-
lumtam a Patribus referri foleant. Id de po-
fterioribus feculis libens concedo. at in tribus
primis , pervulgatum apud Patres efta ut Patrem
Filii Deum 8c Dominum dicant. nonutar
in re aperta teftibus minime necefläriis -. led. in
notis ad locum quem excutimus , S. Hilarii eadem
xtate qua Cyrillus ac decern pene poll an-1
nis feribentis, pauca de multis teftimonia pro-
duxi. Nec fequentibus leculis minus emendata
vila eft ifta loquutio ; cum Pafchalius Ratber-
tus feculo nono eadem ac limilia Hilarii verba
in luos commentarios tranftulerit. nam. lib. 2.
in P f x l i v . 8. ad verba > unxit te Deus , Deits
tuus, ait: idcirco Deus pater qui unxit eum Deus
ejus eft , quia ex Deo natus in Deum eft. Hilarii
autem lib. 4. de Trin. ii. 35. verba lunt : unxit
te Deus, Deus tuus. Id enim quod ait t u u s , ad
nativitatem refertur, cater um non perimit naturam
(fupp. divinitatis. ) Et idcirco Deus ejus efl,
quia ex Deo natus in Deum eft. Ex eodem Plal-
morum loco dodrinam eamdem fumfifle Cyrillum
, perfpieuum eft ex cat. 11. num. 15. Hoc
enim teftimonium ad naturam Chrifti divinam
8c ad xternitatem refert 3 atque ex eo probat
Refponfio Chriftum ante incarnationem Deum eile. Ad
ad feeun- alterum caput ßmilis refponfio. Patrem Filii ca-
um caput. puC cyiia. principium q]\is&c Pater eft. diferta
hac de re in objedis locis Cyrilli afleveratio.
Quod fi Patribus omnibus ante 8c poft Nicx--
num concilium dicere lieuit, Filium eile manus
8c brachium Patris, cur Cyrillo noxx erit Patrem
filii caput affirmafle ? Nec unuseftitalo-
quutiis. Eadem cognominis Alexandrini dodri-
na eft lib. 3. de reda fide pag. 131. quod Chri-
ftus ut homo noftrum fit caput; ut Deus vero
Patrem habeat pro capite tamquam fui principium.
Ruffinus in expof fymboli ad fecundum
articulum explicat quömodo Deus fit cäput 3
C Y R I L L I . -C a p . I I I . c lij
nimirum quod Pater à nullo, ßlius à Patre fit..
Æcumenius in cap. 2.1. Cor. cap. ß. 3. Kupa.À'ii m
Xgzf« o ©êoç 7mrbf>, cSç yivvhxoeç ttj 7rpo£oÀwç
o/Aovtnoç cwr/p, ■Caput Chrifti Deus & Pater, tamquam
genitor yß emijfor ejusydripfi confubflantialis.
• 19. Ad tertiicapitis explicationem fufficit ipfa Refponfio
Cyrilli verba adducere. Cat. 10.11.9. Omnium Do- ^ ' ' rtuun
minus efl unigenitus Filius 3 Filius verb efl Patris ,
ipfimoremgerens. cat. 15. n. 20. Filius Patri fubji-
cictur ( poll judicium ) non quafl tune Patri parère
incipiat, ab ater no enim qua placita funt ei
facit femper : fed quia tune quoque obediet , non
coaftam pr aft ans obedientiam, fedfloatancam ob-
fequendi voluntatem. non enim fervus eft , ut ex
necejftate fubjiciatur ; fedfilius efl, ut ex animt
fenientia & ex amore obfefuatur. Quod nam fit
obedientiæ genus, primum explicat, fervilem
omnem ac creaturæ propriam obedientiam ex-
cludens. Deinde , Patrem 8c Filium unum eile
ait voluntate, cat. i i -. n. 16. unum , inquit, quod
nulla fit dißonantia aut fententiarum diverfitas.
non enim alia Patris voluntates, alia Filii. 8c ex-
preffius cat. 1 y. n. 25. Non funt alii Patris, alii-
; que Filünutus yfedunus dr idem: h neu to iwr6.
ex quo confèquitur, cum una fit amborum voluntas
, obedientiam Filii in voluntatis 8c nutus
TcLVTOTwn, hoc eft ut cum Icholis loquar identi-
tate conftare. Quæ quidem voluntas à Patre una
cum fubftantia per æternam generationem
communicatur : nam Pater in generando omnia
Filio tradidit, cat. 10. n. ÿ. cat. u.num. iq. ea_-
demque ut à Patre communicata, Patris imperium
, latiore quodam fenfu dici poteft, 8c ut à
Filio accepta, obtemperatio 8c obedientia. Sed. Quam in
merito dubitari poteft , num unam in Patre 8c ^ ^ „ 1*
) Filio voluntatem admiferit Cyrillus ratione ob- taris unira-
, jedi duntaxat a.c rerum voluntati propofita-
rum, five utinfeholis dicitur volitarum, quod vctitf
non eflet proprie nifi confenfus voluntatum ■:
an ratione ipfius fubjedi ac principii volendi,
ita ut in ambobus una fit voluntas, quemad-
modum una divinitas. Quidnam feqnutus fit
Cyrillus non fatis apparet. Unitatem tarnen voluntatis
agnoville inde probari poteft, quod in
eo cat. 11. loco ubi Patrem 8c Filium unumelïè
ait in voluntace, triplicein aliam unitatem com-
mendet, divinitatis, regni, opificiorum. Atqui
^ veram ac proprie didam divinitatis unitatem
admififlè perfpieuum eft : non enim plus una eft
vera divinitas. idem quoque 8c unum utriufque
regnum, non regnatarum tantum rerum unita-
te , ita ut eædem res utriufque regno fiibjedæ
fint 3 fed poteftatis unitate, quia regnum illud
ab æterno per generationem à Filio acceptum
cat. 4. num. 7. Ex quo efl, ( eft autem genitus ex
omni at er nit ate ) regiam habet dignitatem, quod
P iterum confirmât aliis locis. Eadem denique
utriufque opificia ; non in eo tantum quod alia C4tm Ili0i
non fint Chrifti opificia dr Patris alia , fed eriam ^
quod una fit omnium architeclatio, fiia. ri mz vtcov
J'tipuapyia , utroque ea conjundim opérante 3
ficut ait cat. 11. num. 23. hæc Chrifti loca com-
memorando : Non poteft Filius facere a femet-
ipfo quidquam nifi quid vider it Patrem facientem.
J%ua enim ille feccrit, hæc 8c filius fimiliter facit:
dr iterum. y Pater meus ufque modo operatur,
dr ego operor, nulla prQrfus in his qui operantur