1 4 4 S. C Y R I L L I H 1 E R O S O L . A R C H I E P.
Qux fcripta
non funt, non
Unus eft Spiritus
fandus,
qucmadmodii
UAnfr. ».15.
& Cat. 17. ».
%x 8 d j 4 *
igitur nos de Spiritu-fan&o ea tantum quæ A 'niviw v<p’ in ffif Âyiv Fvôù/ns&s /aoiia to >€-
fcripta funt: fi quid vero fcriptum non fue-
rit,ne curiosè Tcitemur. Ipfe Spiritus-fandus
eloquutus eft Scripturas : ipfe de feipfo quoque
dixit quascumque voluit, leu quxcumque capere
potuimus. Dicamus ergo qua: ab ipfo di&a
lunt :nam qua: llle non dixit, nos non audemus.
I I I . Unus eft folus fandus-Spiritus, Paracle-
tus. Et quemadmodum8 unus eft Deus, Pater,
neque eft fecundus Pater 3 & ficut unus eft
jg A f j ju t v A . G-i & 7 I fxtf y t ’figA ’f t a j , fx *i -m A v r a x ^ -
jfjiovoùfiiïf). etu'p o F n u / w to Àytov ix& A vm toç
j ^ a Ç a s ’ <d/7o kj ft é è l i e u n Ç eîpvxei/ o a a e C o u A & j
>1 ôozx. ift& p ifiS /j. A e y teQ a « a » A ttp y x e ir 00a c f a ,
tbvixtVy m/A&isi T pX fx to ^ fj,
y . llEv é h (j&vov 70 àîytov P v e i/^ , 0 /gP ^ xavtos.
ij olcanp tis %hv 0 * © 60$ o* 7mTv/>, ^ d x éVj SxC'rz- ,
ÇftS Tmr*ip' ^ uanp g U ’tâlv 0 [4$voyi\>r\s ljo$ Xj Aôy>s
unigenitus filius & Verbum D e i, fratremque ß tv ©ev, À&AÇov c b c ïy \ ’ Ü-ms h ’6h v Aytov
non habet : fie unus eft folummodo Spiritus-
fàndus, neque eft fecundus Spiritus ipfî honore
par. Eft igitur fàndus-Spiritus, maxima
poteftas, divinum quiddam & inveftigabile.
Vivit enim, & rationabilis eft, fàndificator re-
rum omnium à Deo per Chriftum efïèdarum.
Ille juftorum animas illuftrat : ille & in pro-
phetis j ille & in apoftolis in novo Teftamento.
Odio habeantur qui fandi Spiritus Operationen!
fèparare audent. Unus Deus, Pater, vennu(
J& (J3V0V, Kj SliC'TlÇftV C&t gçi TTVèV/AS^ ICnTifAMV
curnS. ^'Eçiv ouo 70 Aytov Ppg v/ulcl fiuyi<p\ Sïu ja /jus , $
Jvov t1 KM avbçi^ viaçov. t ï j j K M Asyocôv rfètv,
ciytAçixôv »ùsro ©go p Yïtyf> X&içncfytvo/id/ïuv >
eiTmvTZi)V. T oüto tya'riÇei 70s -Jai^a s tWSikm&v tÇto
fè dv <rsÇjÇv\7MS, tÇto fè dv ’ÀmçoAsiS dv
MiouoSaowv oî ToA/dfr/ms tv
ciytv U v&j/j& tos T dvepyjav. dis ©go$, 0 7m-njpt
teris & noviTeftamenti dôminus : & unus Do- C A<qct$ (c Stam m s’ w eh xaJ& oç,
minus, Jefus Chriftus, qui in veteri propheta-
v'U. infr.n. 6. tus eft & in novo advenit : & unus Spiritus-
fandus, qui per prophetas de Chrifto prædi-
Matt:m. 16. ca v it, & poft adventum Chrifti defeendit,
eumque demonftravit.
IV . Nemo igitur à novo Teftamento vêtus
dividat j x nullus dicat alium ibi, & alium
hic Spiritum eflè : alioquin in ipfum offendet
Spiritum-fàndum, qui cum Pâtre & Filio ho
Non alius
teris,alius
vi Teftanu
I jiov$ X e x ç a s > o c * TraAo^a. {GT&tyym'ffais è dp
)&ivri 36) gV P n v / j& a,ytov, Sj&
$ T jêi TV X&svS 3ctipv%ctt’ ix%mos 5* TV
Xe/Ç®» , 3^ ’QaStî^ccf s tw'fiv, «
S '. MvS tts ou/) •^cçj^i’nü 7iw TmXctfoiv "â^ro t*
3(5t;pw$ SfyJ)tiKtiç. (jUfStis Aeylmo otî ‘ ctMo 7m v / j& t
ctoeif ÿ ctMo e£St‘ im i faÇJfK'gyùei cunzJ nzJ ctyico
Vnvjus^Tiy'TtJ/uÿim'TÇos 36) qy •mi/utf/tAfjcojK, dv txS
noratur, & fandi baptifmatis tempore in fanda _ ~ ~ « / n n/ <r » ~ * t ’ /.
_ . . ’ • , r , r . D WP«? TV <t><8 fôoL7rltoucc.(9ç ou m ctyia. 'TCtcc<Siavtx-
1 riniMtP lumnl rm rm rp lip n iiih ir 1 nio-Trinitate fimul comprehenditur. Unigepnniitfunse J _ . .\ S 1
enim Dei filius Apoftolis dixit dilèrtè : Euntes
docete omnes g en te s , baptisantes eos in nomen
Patris y & F i l i i , & fa n tti-S p ir itu s . Spes noftra
eft in Pâtre m, & Filium , & làndum-Spiritum.
Non très Deos adnuntiamus j conti-
cefcant enim Marcioniftæ : verùm cum fândoinfr.
». 7.
it^eXg/s>Cctvofi3^cù. o yb TV 0 e£ ysvoyevris qo$ 7oî$
^TnçoXsis eipvxe <m(pcas’ Tlopôj<)ivrn s 3 /J&fy'nvorL'n <e
TcàvTa t u g^joi, ß c cn b ^ o v 'n s e cô n iç S i s “à ovo^st. v" «
Pc67fo$, x; TV T îo ü j% TV otyîy Plâl/AO&S- îî g’A7n$ «
n els ’tnt'n^.yXj (joytxj cLytov 7tvev(j&. v 75*6«$ %otç
)&ï(&Fyè?Ao/dbj’ (ptpyvedamv y) Mccpxiaviçul’ aMct
« 0«*'f i narif. ] Editi, ©io'* W «n if. Maluimus fequi Icftio-
nem codd. Coifl. Koe, Cafaub- & Grodecii; cum hie refpiciat
Cyrillus, vel ad verba Symboli eit *>* &tör **■ !*&, vel £
ad locum Apqftolicum i. Cor. vnr. 6. H'fttt *«V ©i«f, « xarr.p.
Imo & infra Cyrillus hxc repetens fcribic: «r Qtis, « zecr^p.
idemque habet num. 14.
ß tn r St. ] Coifl. Roe , Cafaub. Grod eVi ti.
y A<*' Xß4fi $utp8p*t. ] Voces |raj Xg/fi poft äzaerait in im-
preflis pofitas, ante $jefßp*>r collocavimus ex codd. Coifl. Roe »
Cafaub. & fimili, feu potius eadem Cat. 17. num. 3. rcpctica Cy-
nlli fententia. voccm quoque fyepSptit , loco yey^ftfäfiat quz
nullum hlc fenfum cfficit, reftituimus ex codd. Ottob. Roe , &
Cafaub. & jam citato Cat. 17: loco. Crcationcm rerum Filio
tribuit Cyrillus , fan&ificationcm Spiritui-fancSo. At ut fandtifi-
cationem Filio non abjudicat, quam ipli una cum Patre 9c Spi-
ritu fanöo tribuit Cat. 7. num. 7. ita nec a Spiricu-fanöo crca-
tionem alicnam facit. Eodem autem modo Baiilius return per
Filium conditarum fandlificationcm Spiritui-fanfto adferibit in Pf.
j i . pag. 17J. S-Maxim, dial. j. de Trin. pag. 4 ; 6. n«rip J i J r j
Xoyn K-r.^et t Heft di« t5 n*<iC[i0.T& iyiilft. qUx communis Pattum r
loqncndi ratio. Nec Cyrillus rationabilium folum fubftantiarum
Spiritum-fanftum fanftificatorcm aflerit, fed etiam earum rerum
quas Sacramentorum materias diciinus, Cat. i j . num. 7.
nnde aqux baptifinalis, facri chrifmatis , ic Euchariftiz fandtifi-
cationem eidem tribuit, Cat. 3. num. 3. & 4. Cat. n . num. *.
Cat. 13. num. 7. 8c 19.
d «uni. ] Sequitut hie in cod. Coiflin. longa mantifla quam in-
rcrius ad ealeem Catcchefis rcprzfentamus.
i nullus dicat alium ib i, & alium hie Spiritum ejfe. ] Hunc
quorumdam hzreticorum errorera fuilTc refert infra num. 6.
quern ftudiofe variis hujus & fequentis Catcchefis locis rcfellit.
Mirabile eft quod Origcnes lib. 1. de Principiis cap. 7. affirmat
hzrcticos quidem fe audiviffe qui duos Deos dicerent & duo«
Chriftos: duos tarnen Spirims-fanäo* nunquam fe.. cognovifle
«b aliquo prcdicari. qu* verba fere repetit Ambrofiu* lib. 2.
de Spiritu-fanfto cap. 4. num. jy. Idem tarnen Origenes pluri-
bus locis notât & oppugnat errorem eorum , qui unum Spiritum
in utroque inftrumento non proiitebantur. Vide horn. 13. in
Levit pag. 187. ed. Eraf. hom. r 1. in Jeremiam pag. 688. in
Apolog. Pamphili pag. 859. lib. 6. in cap. 7. Rom. pag. 651. in
Matthzum lluet. edit. pag. 141. Alii quoque de eodem crrore>
commémorant, ut Epiph. hzr. at. num. 4. & y. Is error erat
omnium qui alium veteris Teftamenti, alium novi Deum admic-
tebant ; fed przeipue Marcionitarum & Manichxorum, de quibus
diximùs ad Catech. 4. num. 33. Catech. 7- num. 6. Ironzus ad-
versum Gnofticos omnes , Sc przeipue adverstim Marcionem pu-
gnans lib. 4. cap. 9. num. x. dum probat unum cfTe Deum pa-
trem, Sc unum Chriftum veteris & novi Teftamenti, addit etiam
neque alium ejfe Spiritum-fantium. Rhodon apud Eufebium lib.
y. cap. 13. refert Apellem, quamvis Marcionitarum c grcge,in
diverfam ab eis abiifle fententiam, ciim unum faterctur princi-
pium contra ac magifter & condifcipuli j prophetias autem ex
adverfario Spiritu, e’i utntKdßfDs nralpytr®', profeftas dicereri
Manetis hzrefim Turbo fic refert apud Archelaum difp. cum
Man. num. 10. & apud Epiph. hzref. 66. num. 3c. De prophetis
qui apud yos funt hac dicit, Spiritus ejfe , ( lege ex græcis-Epi-,
phanii Spiritum, ling. num. ) impietatis five iniquitatis tenebrarum
illarum qua ab initio afeenderunt ; à quibus (Epiph. Sc ob id)
deeepti non funt locuti in veritate.
• «*♦ . ] Hîc & linea fequenti fcriptum in imprelfis *»«y. primo
in loco pofui ex propria auâoritate j in fecundo ex
codd. Coifl & Roe. Pro «wTî ex iifd. codd. Sc Cafaub. repofni
W S , ipfi Spiritui-fanclo. &ex Coifl illud ante tS dyttpcollocavi,
quum in editis •u/ti, Sc in Roe ac Cafaub. «fr« , poft âytt» legarur.
Loco /uw zitTfit t&i <j* > Coifl. habet nw z a ^ i &tj ijj, ut eft in
fimili phrafi Cat, 4. num. 16. Intelligit hoc loco , ut Sc in mox
citato Cat. 4. communem zqualis trium perfonarum glorifica-
tionis morem , de quo dicit Cat. 6. n. i. qui ex formula baptifmi
profeftus erat, tefte Bafilio de Spiritu-fanâo cap. to. St ep. 71.
pag. i i j ,
C A T E C H E S I S XVI. D E S P IR IT U -S A N C T O . I. X t f
truu ttytep •nv&jf&Ti, Aos tj£ , gW ©goV ^ r - A Spiritu, per unum Filium, unum Deum prædica- y. infr.n. 14.’
ttSytiXofiAf). ttPiajpejos >j 7tiçis' *i Suai- mus.Indivifàeft fides,infèparabiJispietas.1 Ne-
Ceict. 00m r ocyletp T yulSb ôis Tins’ °lue ^eParamus fàndam Trinitatcm, velut non.
«ütï ffza/etXsi<pUv âs 2ct£ètf\tos ipyaQ/xßd,. ^M*
ctSt&fiäj) ß j o i £ a s gV* y 'dçroepilpg.tfcp.
ïfM v * o a r n & r qoV. 01%,/ÿu bv a q oV ,r 67raf-
yip&fliïpjoil 7nfA.'yitV TV TtATÇOS 'T nt
®*'. o « 3W 4 w o n . g ^ s <tytoVy 3 ' A s tA YKJztv
dv sar&Çinujs’ ^ dv m KSomAjov ’f k i
Tots "àTnçofotç oveiiïtt 7tvçj,vuv yAcàojcov, dtf&oÿzc ß guarum fpecie délapfus eft,ifthic in Hierufà- Ait. 1.1-5.
dv 7JJ leçpu<mXï)tAy dv m dveotipet dW ATnçoXav
d x x Ä M c L ’ ß m r m v y b < $ > ’ vifjuv '& l tk d f o ù f jy . -
nulli faciunt 3 neque confufionem juxca Sabel-
lium facimus. Sed cum pietate novimus unum
Patrem, qui nobis Salvatorem mifit, Filium :
novimus unum Filium, qui fè pollicitus eft miF Wâ xy- 1 ( *
fürum à Patre Paracletum : novimus Spiritum-
fàndum , qui loquutus eft in prophetis j & in
Pentecofte fùper apoftolos in ignitarum lin-
d v & fy * XeASOs c% ovpcßvüv nsomX%v. dd&Zju.
TB T9 ÀytOV OV^eßVCoV 3^ 67^X%. KfltJ «OjPg-
TtzoSlsçajy px AArfytvs lù> y cioenp 70 X caçov ÿ
TV r o A ^ , CV TZJ F oAj3%& T9VTCV Ag^P/t^ü* %TZJ
fè <e^A Ayi'é rivAjf&fai dv tvj cLwrègy. Aeyjv cm -
xAvaico, 67ni$\) Si £ Sbjjtiç TV dpfgutfa çeu/pa>^iv-
\9S , tTUUcLTVOAg-lZl V 70 CMH 3(56TEA%V* 0VTU) 70 rté è ï
TV COOél 3(56TïA%i'TB$ d v ’& u f a A^AsCyt^V* ÀpÙejLÇOS
yb ’fâiv dJoîCetct..
g. B ov/\9/uÔa Asittov 7Ivcc i i 7tiiv TV ctylv
TtV&jpWPS' Jïnyvmcdaj tLuj r\jz30sat,<nv dux\?
dx.çj.£e$Sy dSlwoL'py yolp’ èi7n?y 70s Sj&tyoçjVS
* Tiveav tzrfzd cum? tTt^ettTçoTttis, tva. /uni 7totï
«tyvoicy cMilmv x^mveybu/iA/)' w ’f fo x j'lc u tos t*
fnAAtr\so?bist ivct/xiav oSbv ßctcnAixUv o^djaa/u&/).
Sri «t Ti pn%v d j 7so t cfjpioiav vuo Siirpv/uôcL A*
lern, in 1 fuperiore Apoftolorum ecclefia. Om-
nium enim apud nos funt prærogativæ. Hue ro^iy“1*5 A*
Chriftus de coelis delcendit. hue Spiritus-fàn- ecclcfia!Um
dus de coelis délapfus eft. Ac maxime conve- Omniummy-
niens erat, ut quemadmodum ea quæ Chri- fteriori1 PI**
ftum & Golgothæ locum refpiciunt, in hoc
Golgotha dicimus 5 fic & de fando-Spiritu
in fuperiore diceremus ecclefia. verùm quo-
niam qui illic defeendit, ejus qui ifthic cruci-
fixus eft gloriæ confers e ft, idcirco in hoc lo-
C co verba facimus de eo qui illic defeendit
: pius enim cultus fèparationem non adrololym
fins Chrifti
gloriz con-
V. Propofitum eft deinceps oua'dam de SpL
ritu-fanedo proloqui: non quidem fubftantiara impoflibile
ejus [acnaturam]acciirateenuntiare,impo/fibilis
quippe res -t fed diverfas quorumdam circa eum- tiam ciitcrc.
dem aberrationes nötare, rie forte earum igno-
ratione prascipites feramur; errorifque vias pr:e-
.«»01 v a. o cidere, ut una regia via incedamus. Quod ft r.c.t.s:a.x,: J**J*J~. <$ V “ fIw i "" D fnauenrcit craencteinofmeasm eUrgso5 ,q3u tiodt uümb Einn ecfaipbunts- idllioOruumm -
convertatur : nos vero immunes fimus, tam
nos qui narramus, quam vos qui auditis.
An s' A^aoi te iln/df) t orte Agisms npceîs, syt)
V/XeiS 01 AXfUQVTlS'
I neque feparamus fanHam Trinit atem. ] Separabant Trinitatem
Ariani filium in creatnrarum numcrum referentes, Cat. 11. n.
17. Spititumque fanflum tanto inferiorem Filio, quanto Filium
Patri docebant. Eorum opinionem refert Athanafius orat. I. cont.
Atian. num. 6. Mt/Mg/topa/Iai tpévet , r&i eizt%e*apd/!tu , i(gq dirt-
%»srtrsfy«i , w « » * 7?/«f, w K/MTtxo! tint y doiap n n«-
vf»f , xaj tS r li , xaj r i dyhs HrJJf&TQr , xaj At aunt [ X’pdtfr ]
uztityi. Natura feparata , abalienat» , fejuntta , aliena , & nulla
tommunione fecum invicem conjunita funt Patris, & F ilii, Spi-
ritus-fanSi fubflantia ; & ut ipfe ait [ Arius ] penitus inter fe
fubftantia & gloria infinite dijftmiles. Voces Arii refert ex Thalia
defumtas de Synod, num. iy. H'ytt vy/« sV/, dm éfttliuy
U f a s
■ *&
tznqyj. Uimirum Trinitas eft non fimili fingulorum glo-
" " ; ear »nt hypoftafes nulla focietate permixta ; altera eft altera
gloriofior, gloriis in infinitum diverßs. Contrarius erat error Sa-
bellii, quern hoc fcculo rcuovavcrat Marcellus Ancyranus, cujus
dogma nec propriam Spiritui fanfto hypoftafim tribui patieba-
tur. Bafil. epift. 74. pag. i%6. s-re w n<tpfix\vm itlat vtptet,xttup
euyxapSr. Hanc opinionem credo idcirco tantopere a Cyrillo oppu-
13. & Cat. 17. n. y. x8. & 34. Qui quidenrerror
jr anciquior. hunc enim commemorat &
^ i. x. in Johann, pag. y8. eumque Laftantio
imputat Hieronymus epift. al. 6y. nov. edit. 41. Sc in cap. 4.
y. 6. epiftolz Pauli ad Galatas. Cyrillus media inter Arianos p jaccre
^ Sa,belIian? s 'Hodens via, nihil nifi Catholicus efle poterat. ß no
Quod fi unius Dei fidem exprimens paulo ante, non dicit, Patrem,
Filium , Sc Spiritum-fanfhim unum effe Deum j fed , unum
Deum efle per unum Filium cum fanfto Spiritu, perinde eft:
cum itidem Naz.^ carm. 3. pag. 68. ficTrinitatij fidem profitea-
tur : E it ®tos , a * yfatfc«, f l {jug^ ( i t /jiyt n»<sS/y; Unus Deus,
ex gent tore , per filium, in magnum Spiritum.
' « ruripfi. ] Erat in editis »»nigiw, falutem, quod mutavimus
juxta codd. Coifl. Roe, Cafaub. & Grod. Pro in u f y t » .^ , cx
cod. Coifl. pofuimus infra habetur num. 9.
Porro ad margmem c regione vocis 'Auvebmik, ait Millcfius
I Xc m,anu^ recentiori adferiptum in cod. Roe repe-
« n«r>ip zipezor ( lege ziptnuy) 7»» ifo,, « to ootS x * -
\zttrn7ixas- ires xaj 7» aytn nrdC/igt
Sabcllio etiam videt
refellit Oris<
hoc Schólioi
rifle : Sfeztp
eirtfsrist SiiuKtr.
E B a ™ W & em z ™ %un M m & t S
xetf cvipyttr TlroLH# ; Quemadmodum Pater filium mittens non
ejus dona conceffit, fed filium fubftantialiter f ita & Tiliüs Spirt-
tum-fancium mittens , non dona mifit, fed ipfum fubfiftentem &
operantem Spiritum. Scholium quidem Cyrilli non eft, fed om-
nino ejus menti ac fententiz conveniens nobis videtur. Vide
prztcr hunc ipfum locum, Cat. 17. num. j>. n . 14. 18. & Cat. i s .
num. 1. x. 3. See. quo in loco ait fanftum chrifma Spiritus.fanöi
_ etfeftivum efle ex przfentia divinitatis ejus. Hanc autem dofhinara
fc. de fubftantiali fanfli-Spiritus in animam ad earn fanflificandam
illapfii, multi s facrz Scripturz &Patrum teftimoniis corroborae
Dion. Petav. topi. x. dogm. Theologie. lib. 8. de Trinit. ,c 4. See.
x in fuperiore Utpoftolorum ecclefia. ] Ecclefia1 in ea zdl in’ qua
Spiritus fänfhis defeenderat, in monte Sion xdificäta, omnium
Hierofolymitanarum antiquiflima. parva zdc conftabat. In hac
Lucianus prefbyrer, libro de Dcte&ione reliquiarum fanfti Stephani
cap. t. Sc 10 fandum Stephanum diaconum ordinarum
fuifle refert. Prcbabile.eft apoftolos, quorum nomine appella-
ta eft , Sc fandum Jacobum ecclefiz Hierofolymitanz epilcopura
ea domo , per ipfum Spiritum fandum confecrata, ad conventus
Ecclefiz celebrandos propenfius quam ullo alio loco ufos efle.
Sandus Epiphanius libro de ponderibus Sc menfuris num. 14.
refert parvam hanc ecclefiam ab Adriano, cum iEIiara zdifica-
vit integram repertam efle , & Hierofolymitanz fub Vefiiafiano
cladis expertem. Diftabat ab Alia quantum arcus femel poteft
ex Guill. Tyr. lib. 8. belli fieri cap. y.
rat yfy, &c. ] Ita editi omnes , & Coiflin. ac Grodccius.-
At Roc, Sc Cafaub. no*!# , See. omnia apud nos funt infignia.
fupra Cat. 3. num: 7. dixerat Gyfilliii it dztsiren dy*S2> i\iang. ci'
' t. quod huic noftrse phrafi fimillittium, in qua fupplcndum
tan turn
y t> c*« xientilat. j His addit Coifl. fit* jdcp tj . una mini
[ amborum ] gloria eft.
/ to at J Voces iftz nefcio quomodo in imprelfis excidefant:
cas refarfiinus cx codd. primam quidem cx Coifl. alteram
vero ex eodem, infuperque ex Roe , & Cafaub. Poll, con-
jundionem ex duobus modo memoratis mlT. libris addidi-
mus , ac pro tzixt-J/» , pratidam , feripfimu* izixityaj , ex cod.
Coifl. cui luffragantur Roe Sc Calaub. qui tamen ferunt titxt'tfw.
lcgiffe videtur Grod. drAtytfflfi, pracidamus.