A U G U S T IN I H I P P O N E N S I S E P I S C O P I
Ad Cyrillum Hierofolymitanum Epifcopum, de magmficentiis
beati Hieronymi.
Cr 1 L 0 R1 0 S1S S 1M 1 chriftiana fidei athleu ,
I. f ~ M , 0 R 1 0 S 1 S S 1 M 1 chriftiam fid,. ...
fanBa marris Ecclefia lapidis angularis, in quo ad-
n
modum firmata conßfiif, nunc vero in coelefii gloria ftyderis
radiant is , ohm Hieronymi preßyteri laudes, vener abilts Pater
Cyrille, filendum ne put as : out lingua balbuticntispueri, ut
, virum pollutum labiis me loquuturum fore reris? Cccli
' enarrant gloriam Dci, (3 omnia qua fecit Dominus , eutn
in SanBis fuis laudant. Silere debet rationalis creatura a
laude Dei , irrationabili non filente ? Taceam an loquar ?
quum f t taceam, lapidibus jubetur clamare. Certe loquar ,
Cf non tacebo totis nfibus eximium Hieronymum laudare.
Q u i qttamvis indigms (3 infufficiens laudator exfiftam,cum
non f i t pulchra in ore peccatoris laus, tarnen ab ejus lau-
dibits minime Ceffabo.
I I. Firmetur itaque manus noftra, (3 lingua noftra pa-
lato non adhareat : quoniam certe magnus eft ifte vir.fan -
Biffimus, mirabilis (3 metuendus fuper omnes qui in cir-
cuitu noftro funt. Magnus certe in vita excellentijftma
fanBitate : magnus in fapientia ineffabilis profunditate : magnus
in majoris nunc gloria quantitate. Mirabilis in pro-
dioiis infectis. Metuendus ob fibi a Domino traditam pote-
ftatem. Quam itaque magnus fit ifte glorioftffimus Hieronymus
in vita excellentijftma fanBitate, quomodo patefaceret
me a lingua, cum pracipuè cunBorum non fujficerent morta-
hum lingua ut ejus excellentiam exphcarent ?
I I I . Liceat ergo did : alter hic Elias, alter hic Samuel,
alter hic Johames-baptifia , vita excellentijftma fanBitate.
Elias (3 Johannes eremita, magnis ciborum (3 veftium ajpe-
ritatibus carnem maceraverunt. Non minor is vita Hieronymus
glorioftjftmus eremita , idem per quadriennium in
eremo ferarum tantum foetus perftitit. Quinquàginta an-
n i s , ( ut vener ab tits Eufibii litter a, quas pridie recepi, pU-
nius fatebantur, (3 u t me certius tu idem nofti , ) vinum
(3 Jicer.am aliqualiter non guftavit, A b omni carnium , &
etiam pifcium efu, ita f e abfhnmt, quod v ix ea nomtnare
folebat. CoBum quid non nifi in ultima agritudine bis co-
medit. Cilicino facco carnem veluti .«Æthiopis macérons,
defuper panno viltjftmo f e tegebat. Stratum aliud nifi terrant
nunquam feivit. Non nifi femel fruBibus, out herba-
rum foliis fiv e radicibus paftus in die : poft vejperas fe ora-
tionibus prabens; deinceps ufque fecundam noBis horam
quotidie vigilabat. Poftmodum vero fomno fejfus in terra
dormiens, ufque ad medium noBem quiejeebat.
I V. Qua quidem continua furgens bora, leBionibus (3
fcripturisfanBifftmis, ■ ( quibus m a radiat Ecclefia uti lapidibus
pretiofis, ) intentas, ufque ad efus horam ferdura-
' bat. Ita levijftma fiebat peccata, ut quis eum aftimaßet
hominem interemijfe. Ter in die continue carnem dins ver-
beribus flageUavit, ita ut ex ejus corpore rivult fanguims
effluebant. Quin verbum otiofum aliquod ut peftem maxi-
mam fugiebat : fibi otium nullum er at ; femper aut facr'ts
leBionibus, aut firibendo , aut docendo , cunBos exerci-
tabatur.
V. Quid plura loquar? Si SanBorum fingulorum perqut-
rerem v itas, to ( ut puto ) majorem neminem invenirem.
Sed quia fuperius Samüelem nominavimus, fuijfe hunc Sa-
miielem oftendamus. Hie certe file Samuel, qui de vanis
litter arum ftudiis veyberibus evocatus , facra Scriptura mi-
nifteno députâtur : in cujus vultus lumine divinq gratia influente
, uiriufque Teftamenti lumen vidimus ; & in Cujus
brachii fortitudine hareticorum pars maxima eft dijperfa.
V I . Hie certe gloria virtutis noftra, transforms utrunique
Teftamentum ex Hebräer urn lingua in Gracam par it er
(3 Latinam :- dijponenfque ipfum 'pofteris in aternum, déclarons
anigmota & obfeura, dubia (3 nodofa , ,prxparans
ejficiorum ftriern cUnBis Ecclefia miniftris, totam pene Ec-
ctefiam adficavit. Unde bene magnus apparet iri fapientia
ineffdbilis profunditate.
V I I . Liberales autem feientias ita perfeBe f e iv i t , quod,
relatione omnium nullus fibi fimilis apparet adhuc. D e Seri- \
pturis vero fa cris, uti multarum fuarum epiflolarum, quas
ad me d ir ex it, experientia didici, aqualem fibi neminem
unquam novimus. Hebraicorum, Gracorum, Chaldaorum ,
Perfarum (3 Medorum, Arabicorum, (3 pene omnium na-
tionum linguas (3 litter as , tanquam f i fuijfet in eifdem na-
tus (3 c due at its, feivit.
V I I I . Quid plura dicam? Qua Hieronymus ignoravit
in natura humana, nullus hominum unquam feivit. Non
me ifta venerabtlis Pater exiftimes dicere , u t putem te Hieronymi
£3 vitam (3 'virtutes pejus me f a r e , cum fibi foetus
exftiteris multo tempore. Sed teftor Deum : quoniam ob tam
ineffabilis viri fanBitatem , f t voluijfem tacere , non po-
tuijjem. Confitentur mirabilia (3 fanBitatem fuam (3 ipfi
cceli, in quibus magnus, majoris gloria quantitate quqm
multi SanBorum, habitat fine fine. Nulli itaque dub,urn
eft intra Patris manfiones ipfum unam ex majoribus (3
jnilimmibus fedibm vhincre. C m a m ^ j i cm d m
opera pramietur , (3 iftt perfeBioris pene vita exftiteri£.
clare patet ipfum mum de majoribus (3 fublimioribus coe-
leftis ferufalem civibus fore.
I X . Quod ut a nobis plenius (3 certius credatur in. mundo
, pra cunBis quorum noftra recordatur at a s , valde mi-
rabilis apparet prodigiis infuetis (3 miraculis infinit is. quor
rum mihi ahqua venerabilis Eufebius fuis litteris declara-
vit.' D e cateris vero prodigiis qua mirabihter fiunt quotidie,
.ut continue intelhgo relaubus plurimorum , avtdus perau-
dire, tibi ipfi Pater clarijftme fupphco, ut mihi m brevi
volumine quacitnque poteris vera (3 utilia miracula collebta,
quam citrus facultas ader i t , èjufdem Hieronymi fanBiJJimt
devot ione transmittere non deneges.
X. Sed ut multa merita Hieronymi fanBiJftmi non la-
teant, quid erga me , divina annuente dementia, m ipfo f a
obit us die accident, endrraho. Èodem namqui die (3 hont
qua exutus putredinis (3 immunditia carnis toga Hieronymus
fanBiffimus , veftimentum perpetua immortahtatis ,
inaftimabilis latitia (3 gloria induit, dum Hippone in cellula
mea quiefeens, avide cogitarem qualis iheffet animabus Bea-
torum qui cum Chrifto gaudent gloria (3 latitiarum quan-u
titas; cupiens inde e x hac materia brevem componere tra-
Batum, preetbus compulfus noftri Severi, quondam veneia-
bilts Martini Turonenfis epifeopi difeipuli; charta, calamo,
pugillarique in mambus fufeeptis , brevem veilem feribere
epiftolam fanBiJftmo Hieronymo deftinandam: ut quidquid
e x hoc fentiret, rejponderet; feiebam enim in tarn dijftcili
qu aft ione a nullo viventium me pojfe doceri evidentius t
cumque jam feribens falutationis exordium Hieronymo pra-
notarem , inejfabile fubito lumen noftris invifum temporibus,
noftrifque minime linguis declarandum, eum inejfabili tnau-
ditaque odor um omnium fragrantia, cellulam in qua ftabam
intravit hora Completora. Quo d me vifo, ftupore admira-
tioneque commotus, animi (3 membrorum virtutes repente
X I . Nefciebam enim tunc, quod dexter a mirabilis Dei
ex'altaffet fervum fu um , not as faciens .in populis virtutes
fuas. Nefciebam etenim quod Deus antiqua miferationis ,
fervum fuum fidelem a carnis tmmunditiis diffolviffet: £5
tarn fublimem ei in coelo federn praparaffet. Nefciebam certe
inveftigabiles vias Domini. Nefciebam thefauros infinit a Dei
fapientia (3 feientia: fecreta (3 occulta Dei judicia non
agnofeebam; quoniam quos v u lt, fa cit Jua inejfabili fapientia
ad fu i agnitionem venire. Itaque quia talem octili mei nun-
quam perjpexerant lutem, talem tilfaBus mens odorem non
fenferat: tarn novis,, tarn inauditis mir is ebftupebam. •. ’
X I I . Inter hac autem meis m me perftrepentibus cogi-
tat,ambus, quid hoc effet, de luce hac diccns verba ,vox
emicuit S Auoujline, Auouftme, quid quarts ? Putqfne brevi 8
** immittere vafculo mare tot urn, brevi includere pugillo ter-
” rar urn orbem : caelum firmare, ne ufitatos exerce at motus ?
" Qua oculus nullus hominum videre potuit, tuus videbit ?
” Qua auris nulla per fonum haufit, audiet tua ? Qua cor
n humanum nullatenus intellexit, nec etiam cogitavit, ext ft i-
” mas te poffe intelligere ? Infinita rei quis er it finis ? Im-
” menfa', qua menfura metier is ? Pot ius totum mare in
arBifftmo clauderetur vafculo : potius terrarum orbem par-
n vulus teneret pugillus: potius ccelum a motu continuo défit
” ftcret, quam oaudiorum Cf gloria quibus Beatorum anima
' ” fine fine potiuntur, minorem intelligcres particulars, nifi, uti
n ego , experientia docereris. Difcurre adhuc brevis temporis
” fpatium: impojftbilia facere non coneris, donee tuus impie a-.
” tur vita curfus. hic non quaras , qua non alibi, nifi quo
tarn féliciter propero , inveniri poffunt. Hie fatage tali a
exercere opera, ut poftmodum ibi qua aliqualiter hie intel-
” ligere cupis, totaliter in aternum habeas: inde qui intrant,
” nullatenus exeunt.
X I I I . A d hac ego pavore flupens, admiratione tarn in-
vifa pene amens, omni quafi vigore carens,his verbis ali-,
qualem fameus audaciam, tremebunda voce dixi : Fas uti-
nam mihi fo re t, qui tam fe lix e s , tam-gloriqfus, honorfic'e
ad ilia properans gaudia ; qui tam dulcia eloquia gutturi
« meo fa r is , non ambigere. A t ' ille, inquit , nomen meum
» quarts ? Hieronymi illius prefbyteri , cui transmittendam
» epiftolam jam fcribens coepifti,fum anima: qua in hac hora
»> in Bethleem fu d a , carnis onere depofito, Chrifto omnique
»» coelefti comitata cohorte,omni decor at a pulchritudine, omni
» illuftrata fplendore, Ulo indut a immortahtatis dc aar at o ve-
>» ftimento, circamamiBa omnium bonorum (3 gaudiorum va-
•'iiß rietate, terrenorum omnium triumphatrix , omni diademate
» coronata , (3 omni beatitudine C3 felicitate vallata : tam
» gloriose, tam ineffabiliter pergo ad régna coelorum fine fine
” manfura. Jam nullum etenim deinceps exfpeBo gloria- de-
” feBum ;fed augmentum, q a an do it er um j Ungar cor port qlo-
» rificando, (3 non morituro : fed gloriam, quam nmc fola
“ habeo, cum illo habit ur a in ilia fcUicet univerfa carnis re-
** furreBionis die.
X I V . Tune ego amplius animi in me colleBis viribus pra
gaudio à lacrymis non ceffans,fic rejpondi: Utinam viro-
rum eximier, tui nterere fieri pedsffequus. S ed , quafo , tui
fervuli quamqaum vilifftmi , quem dilexifti in mundo nimia
chant ans affeBione, recorderis : ut tuis interventionibus à
peccatis emunder : tua gubernatione reBo calle, inoffenfo pe-
d e , procedam : tuis defenfiontbus afftdais , ab inimicis mihi
continue infidiantibus protegar : tuoque fanBo duBu falutis
attingam port um. * Placeret utinam voluntati tua aliqua
„ mihi interroganti rejpondere. A t Ula : Quod optas dicito :
,, me omni tua voluntati rejponfuram feiens. Feilem ( in-
quam ) intelligere, utr um Beatorum anima quadam veile
n pojftnt, qua obtinere queant. A t Ula : Unum, Auguftine,
» noveris, quod SanBorum anima ita in ilia aterna gloria in
Deo funt folidata (3 firmata : quod nulla fibi ineft alia vorn
luntas, nifi Dei : quod nihil veile aliud pojftnt, nifi quod Deus
» vult : ideo qua volunt, obtinere poffunt, Etenim quacumque
•> volunt, Deus Ç3 vult (3 adimplet. Nemo quippe noftrum
» fuis fraudatur defideriis : quia nihU prater Deum ahquis
n noftrum optât. Quoniam vero femper ut volumus , Deum
M habemus : noftra femper defideria funt plenijftme adim-
M pleta.
X V . Longa quidem, Pater charifpme Cyrille, verborum
texeretur fr ie s , f i omnia qua mihigloriofa ilia anima perfiru-
tanti patefecit,fcriberem in hac brevitatis epiftola. Spero enim
quod Bethleem ad tantas reliquias vifitandum veniam non
poft multos annorum circulos : ubi tunc qua audivi , C3 in
feriptis tradidi, videbo perfpicaciter. Plunbus itaque horis
ilia gloriofijfima anima ibidem mccum manens, Trinitatis
fanBiJftrna unitatem (3 unitatts Trinitatem, Filii à Pâtre
generationem, Spiritus-fan&i à Pâtre (3 Filio procejfionem ,
angelicas hier ar chias Cf or dines, (3 eorumdem beatorum
Spirituum myfteria, beatarum etiam animarum felicitates :
Ç3 alia utilia (3 gravia humants intelleBibus, quam fubti-
lite r , quam evidenter, quam mirabiliter mihi patefecerit
a v id o ,fi omnium hominum linguis loquerer, non explicarem
fermone.
tanta infueta homtnibus prodigia ? A d ipfum ergo ore noßro,
X V I . . Deinde a meis oculis lux ilia difparuit : fed mul-
tis poftmodum diebus ineffabilis odorum fuavitas remanfit.
Quam mirabilis ergo ifte eft, faciens tot mirabilia, tot (3
çlamcmus (3 ex fu it emus : dcmufque gloriam laudi ejus;
quoniam certe dignus eft omni laude, nec funqys fufjicientes
eum laudare. Introivit enim in ctomum Domini candiduf
(3 pulcherrimus : ubi fine dubio de fublimioribus (3 praclet-
rioribus gloria jedem ob tmet.
X V I I . Quod ut it er um clarius veritatis lumen pat e a t ,
plunbus teftibus quam m o , cenfui, quod fupra diBus nofter
Severus, vir doBrina (3 fapientia pollens cum tribus aliit
in ipfo die (3 hora obitus Hieronymi in Turonenfi civi
täte vider i t , mea adder e vifioni : de quo quidem folummoda
ipfemet pridie ad me veniens fu it teft is. Polens itaque
Deus ut fubhmis Hieronymi gloria mundum non lateret,
veluti fanBitas fublimis, (3 pene cunBorum viventium ex-
çellentiffima , non latebat : ne illt quos fanBitatis illius de-
leBabat fequ i,veftigia, habiturum prannum ignorantes, ali-
quando à fanBitatis deviarent tramite ; Cf ut. etiam alii fibi
tot (3 tanta elargiri cernentes pramia , illius fanBitatis (3.
virtutis inharerent veftigiis : minuit enim laborem ponderis,
pr armor um fpes : die f 3 hora qua idem gloriofus Hieronymus
féliciter expiravit, elargiendam fibi gloriam Severo (3 tribus
aliis cum eo ftantibus taliter declaravit,
X V I I I . Hora Completorii die illo in domo fua Severus
cum tribus viris catholicis, quorum duo monafterii quondam
venerabilis Martini er ont monqchi, in divinis legens locu-
tionibus ; in coelo , in at here, terraque, cantuum fuavtffima?
rum , inauditorum , ineffabilium (3 incredibilium infinitas
repente audivit voces : (3 organorum, tympanorum <3 pfal
teriorum, (3 tot ius jjfmphonia (3 infbumentorum fonos, quibus
coelum Cf terra & omnia ( ut fibi videbatur ) undtque
refinabanf : quorum fuavitatibus eorum anima pe /e à cor-
ponbus exhalabant. StupefaBi illico omnes illi devantes
oculos, coelum totum, at her a (3 omnia qua eorum continen-
tur ambitu, quadam vielerunt luce fipties filis luçe pracla-
nore clarefcere : ex qua omnia odorum aromata erum-
pebant.
X I X . Hac illi tarn miranda cernentes , Deum exoretr
r.unt precibus, ut eos cur taha fierent, non lateret. Quibus
vox de coelo veniens, ifta dixit : Nulla vos nfoveat admi- '
ratio: nihil vobis vide at ur admirabile, f i talia (3 videtis (3 '*
audit is : hodié enim regum R e x , C3 Dominus dominantium, “
Chriftus Dominus, exeuntt de hoe nequam feculo, anima “
glorlofijf mi Hieronymi prefbyteri in Bethleem Juda commo- “
rantis, tot us feftivus obviam venit , ut earn pra cateris “
tan to honorificentius, tan to excellenfius (3 fublimius ad fua “
introducat régna, quanto pra cateris fublimioris & fanBio- **
ris vita meritis fulget. Hodie omnium Angeloru/n ordines “
exfdtantes (3 talibus vocibus alternatim cone ment es , fuum -
foc tan tur Dominum : hodie omnium ■ Patriarcharum (3 Pro- “
phetarum coetus : hodie Apoftolorum Çf Dtfiipulorum chorus: c0
hodie omnes fanBi Martyres : hodie Çonfeffores : hodie olo- ?e
riofa D ei Genitrix fanBis omnibus comitata Firginibuf : hodie “
omnium Beatorum anima latabunda (3 fiftiv a , fuo occur runt '*
compatriota (3 civi. °*
X X . His auditis 3 vox filftit : f i d tarnen lftx (3
cant us (3 odor per horam poftmodum perdurantes ceffa-
verUnt. Itaque liquide patet ipfum de fublimioribus (3 majoribus
civibus fore, quo (3 magnus (3 mirabilis eft, 3 me?
tuendus fuper pene omnes SanBos ob fibi traditam potefta-
tern. Nulli fit dubium, ita pr,a gat er is quit v u lt, poffe ipfum
qffequi : ficut pra cateris fua voluntas divina magts coh.tret.
X X I. Nullus vero me tanta ' audacia patet, ut fatear
ipfum johanne-baptifla, quo ( teft ante ipfo Salvatore ) nullus
major fu r r e x it, Petro (3 Paulo , (3 cateris duodccim
Apoftolorum qui ab ipfo Chrifto eleBi (3 fanBificati fu n t ,
prafiare gloria. Sed tarnen etfi prohibent ratio ipfum illis
majorem obtinere gloriam in cceli regno aliquem andere con-
firmare : tarnen nullas video rat tones , cur fit ne fa s die ere,
aqualem illis in gloria Hieronymum fore, dummodo illis in
vita fanBitate djfcors non fu erit, cum non f i t perfonagum
acceptor Deus ; fe d fingulorum merita decernens , (3 reddens
unicuiqde quod meruit. A t f i cuiquam videatur minorem
Johanne (3 Apoflolis Hieronymum , parum videatur
minorem ipfum obtinere gloriam : cum, & Uhus fanBitatis
merita, illius labor is gratia, illius Scriptura, (3 vérifiant
tranflationis utriufque Teftamenti, officiorumque ordmanonis
fruBus ,nonfolum prafentibus ,fe d etiam futur is [ prodeffe],
perfpicaciter cernât : paulo minus fore nil ipfum ab eijdem