Matth. x. iS.
Deus domina-
tolerat volcns.
b fob. x i. 14.
Diabolo Deus
l i t , ut & ipfe
ab hominibus
viftus verc-
cundia afficia-
tur, & homines
vinecnres
Jofeph rex
Ægypci.
Diabobie olim
Archarçclus.
Id. Cat. X. ».
Ii2, S. CYR I L LI HIEP
III. 1 Hæretici rurfiim, ftcut anterius dictum 1
eft, nnum Deum omnipotentem non nove-
re. Omnipotens liquidem eft qui omnibus do-
minatur, iuæque habet fubjefta poteftati. illi
vero qui unum quidem animæ dominum ,
alium vero quempiam corporis dicunt j neu-
trum eorum perfeftum adtirmant, quod eo-
rum uterque altera re deficiatur. Qui enim
habet animæ poteftatem , corporis non habet,
qua ratione omnipotens ? qui vero in corpora
dominatur, in fpiritus vero nequaquam, quo-
modo omnipotens? Atqui illos Dominus con-
vincit, dum è contrario ait : Timctc potius eum3
qui poteß & animam & corpus perderc in ge-
henna. Si enim utrorumque poteftatem non
habet,quomodo utraque fupplicio fubjicit do-
mini noftri Jefii Chnfti pater? nam quî pote-
rit alienum à fùo jure corpus invadens, in ge-
hennam tradere ya nifi primùm ligaverit for-
tem, 8c va fa ejus diripuerit ?
I V. At divina Scriptura, 8c veritatis dogmata
unum Deum norunt * qui omnia quidem
poteftatis imperio fubjecla tenet, multa (
vero perfert quia vult. Nam 8c in idolorum
cultores imperium exercer , verum fuftinet
propter patientiam. hæreticos quoque qui
eum abjiciunt, habet iub poteftate 3 fed lon-
ganimitate tolérât. Diabolum quoque habet
liibjectum, fed ex tolerantia patitur : nec enim
per impotentiam quafi fuperatus patitur. bPrin-
cipium enim eft formationis Domini * faftus ut
illudatur, non ab ipfo , indignus eft enim ,
fed.ab angelis qui ab ipfo finit facti. Vivere
vero ei indulfît duabus de caufis : ut 8c ipfe ;
majori verecundia afficiatur fuperatus, 8c homines
coronisilluftrentur. O fàpientiæ, plenam
providentiam Dei ! quæ pravam illam volunta-
tem ad fidelium falutis inftrümentum adfumit.
Ut enim inimica fratrum Jofephi voluntate , ad
exfècutionem confiliorum fuor.um ufus eft j fra-
tremque ab eis ex odio .vænumdari finens, iv0
de occafionem cepit eum quem volebat regem
conftituendi : fie Diabolo luctari conceflit, ut
coronarentur ii qui vincerent j 8c ut adepta j
victoria , ille quidem uti ab inferioribus devi-
étus majori dedecore cooperiretur 5 homines
vero infigniter nobilitarentur, eo qui^ -^chaii.
gelus olim fuifîèt, triumphato.
V. Nihil. ergo Dei poteftati fùbtradum eft.
i H trend quoque , Sec. ]J Supra fub finem num. i. ormes hxre-
ticos dixit omnipotentis Dei profcflionc oppügnari. Et ccrte qui-
cumque alium à fusnmo Deo tnundi conditorem admittebant ,
quique piabolum, ut Valentiniani, Cofmocratorem-, hoc eft mundi
imperium tenentem confitebantur , Deum in omnia poteftatem ha-
bere confiée,uenter negabarit. arque ita vertun eft orancs hæreticos •
de quibus dixit catech. 6. Deum omnipotentem nefeire. Quos .
autem hic refellit, foli funt Manichxi, & ii quorum errorem hi<
fumfcrant, ut patet ex didfis Cat. 4. num. 4. nota J' & num. 18.
K rit Si' T,ta. ] Locum hune in editis haud parum deformatum,
emendavimus ex m(T. c,odd. Ottcb. Roc , St Cafaub. quibus partim
adftipulatur Grodccius. Primùm , ex his omnibus vocem ad-
jccimus ante r i to/wt©'. deinde loco partieulæ negantis * , quæ
fola ante nA«« legebatur , feripfimus icîrrqgt curât Pro his verilus,
qui fingula unique concedit? quibus in vocibuS fenfus nullus
ineft ; ex quatuor memoratis' m(T. pofuimus râ Peinât îKxn^j., Bu-
réf* , quod uterque alia re deficiatur. Quorum loco, fie habet Gro-
decius , cum alterum altert tribuunt. gnsr«* hic neutra fignifica-
tionc fignificat deficientem efle, ut alibi fixpe apud Cyrill, verbi
O SO L. A R C H I E P .
y . Atp& o co i p , w f o i efyrt'mi tb
e b e o’l'Skmv ©eop. P ew fo -
x&mvp yap '6$1v 3 0 Tpay'mv 0
cnci^cor. cl 3 A i y ’ V'ttSy T g f) ^ 4 * ^ 5 h c c tm ic a ,
“ t S i 7/I'd. TV <JU)/aSf>\9 9 , 'tSSh'ttfjV cLO'TZOV TcXilOV ,.
A iypvtn , 7x S AeiWsii' %,'xipco. 0 y ) 4 ^ 5
c^'doictf g v y p , 3 ’J^ovotav pui 7rw$ tiA ujyt)
0 Sicnro^cdV otofj&'TO)') y fiUi J^ovncL^p/f
3 7rvAj/Usc.rct)V, 7 7 ; A M a.7n M l ^ 4
1 T b 7V 5 0 Kts'e/Of ,(L7ttVCL1>Ticti A g y^ V $ 0o«^iTE /CQC-A- <«
Asp T Slu/cLAttyjov yj-i »Agcrccy cV et
yitvvri. 0-/ y b fitt/ e iytsttpouv'X J^’doiao, < t y
cpoTS&'^jzav&cLfoi tv n yoieJdt 0 is KvetfS
XCAW J* 7nt'Tvp ; usy\ovm\ tb Sj&o'T&ov
tm/ua. A&.&uy , IZclM iv Eris y i tw a v zclvput'Z&gjp'iw
JSjfflJ T y >6) 7Z2 ca/ty !^Cfjp7TCCCP1 y
S-'. ’ A m ’ m % 'cl ygot,(p)i ,'>3 rot £ c t A y S b y u a t f g t ,
ei/ct Oeoy o fSiy rr&prwv y , ycpjp-miuiTci m SlwcL/ueif
] 7raMap 3 dviyo/iApov <S % A itv . \ ^ r e i y > £ r t f
e l^ A sA ^ T f^ p » ^M* cci'g'^TTtj Si x q j j'm
(fc 'ffif a'fic'TtuuTCtiv ewrw eyptuxxov, A M eLvi^rty
% TV S^& C oA V , A M
ctve^TOL iSfgL ysS'X.^vfAcar V y b o.S iojcl'^iS c t p g ^
y u$ viKu/Jkooe,. A p'jpyoLp ’@1 'nfaLofxa.’m
7rE7n>l»i/i4 oos i^xsi^g^7CW^i.e^aq y \Sy^r^JZX eL/xy ( cLVd,-
%io<zyclf’$ 1 v ) ^M* ctf>gAaP'^‘ <wi£
mm>D/\y^/jcov. enuayppmen ^ a u a S 75 C’lP > ^ 0
) ytMToy 7 ecu res te pui(pvGd$ ctynysW y
vixxo/cfyjos , Jt, 0/ o t i ^ p m i qi(pwcofyStnr *
cro$V %'cti rar^volctfi. tlrls T mvv\£y.v (Gr&aqptmv 9
£ i s \lsnrs%inp a c o r n 04 ?&/u.Gcti><l m ^ v . a>eanp
y b r pu<ntSiA(poy rP^J‘ ecSiAtpcov1 'ftf lo o v tp cz&CJ&j- •
pt<nvye?&Gzv S i f v iSi<*4 olxfitopuaty
a v ftfo f Y.crco; aurms K$ /Juans nccoAnaUj t ciSiAtyov,
eA&G6 TV (&<L<nAeuozif tvtdp op »i^Agp*
iSrzt) azwep&prm 7ca,Actfiiv rz J SfcpGpApy 'Iva, oi vneav-
, n s ‘ W Ip* vikais yzvopfyjns y 0 /a ptei^ov
ap/qpLOVYtTeui i'J jzu n rV n r jo v a v vixA*/&f)o$% c c v ^p jp im
3 puyaAcos &jSbxA/U2><ny n m n a p y a y fe to v hxa]-
c A p n s .
s , O u S iv otto rCjcs'i^Yipy\’Tct\ t* v”Q t a S lw & p ie u s '
ZagAi1, ttt ei quod defectum patiebatur, ampliorem conferretgratiam.
(3 Sid f^xqjBoftla*. ] Eas voces ex Coifl. Ottob. Roc, & Cafaub.
codicibus addidi, quas fequentia veba, « ytf dStMarHv dtixtrcq t
neceflario poftulant. Paulopoft , loco xi*om/M,a», fcrjpfi
, ex codd. Colb. Bodl. G. Morel, cd. & facro Textu. Job.XL. 14.
y ecoric n. ] Ti pofuimus ex Coifl. Ottob. Roe, Cafaub. loco^4" ,
’ quod particulam adverfam P: refpondentem non liabcr.
'S'ircuaS<pui 8tc. ] Edici ndtootpoy. fecuti fumus codd. Coifl. Co|b.
Bodl. Roe, Cafaub. Grodec. Mox lo co fe r ip fimu s fa t , ex Coifl.
Ottob. Roc, Cafaub. mf. Genov.
£ tS lanjtp. ] Articulum adjicimus ex Coifl. Roe, Cafaub. No-
tandum verbum quod poftea fcquitur, fignificare , regem
con fin uere. ut fa:pc in Scriptura lxx. quemadmodum Procat. n.
17. & Cat. I. n. 3. s-parAla fignificat, mi litem confcribo. Nc autem
quemquam moveat quod Jofeph rex Agypti dicitur a Deo confti-
tutus, idem repetit Cat. 15. n. xi. & paflim apud Patrcs repciicur.
Ad manum occurrunt Bafil. Scleuc. orat. 8. pag. 49. Ifidorus Pcluf.
lib. x. cp. 49 & 163. & lib. 4. cp. 79. Macat. horn. 9. pag. jp .
Author ferm. Dc patientia fub nomine Athan. n. 3. torn. 1. collcdt.
Grtccor. PP. pag. 39. Greg- Nyif. S. Ephrem. Tychonius, See. Sum-
rum id ex verbis Sapicntix c. 10. f . 14- Donee qdfrret illi feeptrum
regni. Loco St iS*Ae, feripfimus cx codd. Coifl. Ro c, St Cafaub.
«/ t^lAl.
C A T E CH ES I S. VIII. d e Om n ip o t e n t ia , &c.
„ <WT$ yb Alyi « ygctQn, 0 % rat avpL7r^Jrot A de illo enim ait Scriptura: £htoniamomnia ferva ^/«nn.9i;
- - ShuAet ad. roi. arJwMTu SbuAet durf' fSsüti f i nt tua' omnia quidem ferVa funt illi : 1 unus Solus filius
porro ac folus ejus filius, & unus fanctus ejus
fpiritus extra ha:c omnia funt pofiti. Et om- Dei fervitu-
nia ilia qiix ferva funt, per unum Filium in [n!o per eos
fancto Spiritu ferviunt Domino. Omnibus ergo
dominatur Deus y perfertque & homicidas, 8i r.cat.io.n.
fures, & fcortatores per patientiam ■ prxftitu-
to tempore, quo unicuique pro meritis red-
det: ut accéptis diuturni temporis induciis ,
* SbuAçp ad. ret ovpL7r fy <( d p i , SbvA& S i
tù/ti?[MVos ijo s t >L) êv t® dyiov dois Uvevptcty cooros
rovrzjv rnàprCi)V. xSd i d e v fjw à p fa SbSï\&y TV
ivos ijov c o d y tq SbuA&l<i tcJ S iam r y .
K g y .n l 70Ivuo r ic ipm o v 0 Q t o s y r jq d v iy ^ v q KM
QovicoVy : A»jqzîïy, r j) idfvcov S fd p& xpofyp uay'
o c ia a c tyfçfiv £ <zff£ß%0JJ ' la4 » ov "zóoniSiStootv
ß ixjcq 'Cfiv cL, mAwvgpviov p&G o vn s t (n^fi%(spu~
dpcemvovrivv 3 tygvns t JcapSlavypuiQvus K9K&S1- B cor tarnen ad poenitentiam non fleétentes ,gra-
W c d a a i. BcLaiAîïs e ld v ctv^ffipiuov oi 'Ga y n s ß<*--
aiAÛjovns , ^m" c b 0 civfh rns dvu%p aJ^ovaiofi. xjq
7 tyvee n o n r o n r o n m ip c to NeiGvygSbvoovpy ehezov'
O 77 »t ficLotAtlcL àtiï$Sy ßuaiAtlcL cqdvios, ^ d ‘<^iS-
diau cioJaS S i i icda^p ytVicL» dj ytVioiV.
Otj)c içiv o noodlos, K& to ypçuaiov yj4 2)
dpyû&tov , TV Ot^GoAify ns iÿd s vofAÇonoi rives*
T i 7n ço S oA9S 0 yjaptos t p ^ / w r u v , TV Si
vius condemnentur. Hominum reges funt, ii Reges non rc-
qui in terris regnant: haud tarnen abfque fu- Snant nifi ex
1 I H M t . ... f arbitrioDci.
pern^ poteltatis arbitrio. Id ohm expenmento
cognovit Nabuchodonoför, cum dixit : Jguo- Da„
niam regnum ejus, regnum ater num; & p oleflas Vltlz-
ejus in omnem generationem ac generationem.
V I. 1 Divitice, aurum, & argentum Diaboli Divitix Dia-
non funt, ut exiftimatur a nonnullis. j F id e l i s bo,i non func*
enim viri to tu s m u n d u s d iv itia r um e f t ; infid e lis Prov.xvn. 6.
ctTnçot; Qb>% oGo?ss’ D^^oAiS 3 Qrdiv drev^m^r Q ’vero ne oboltts_ ^dem : atqui Diabolo nihil in-
% <p*vep(Jf TV fd sO ^ nM A e y i 0 O e c s t Epu>v
S jpguaiov X) ipy v ^ a p y j^ io v , ^ à ^vi JiAco
SiSupu ewig. 2 t ) ptovov ff ê v a u f hscA c^s 3 c b o è ç l
1 pu/Mn\ov Ö cLpyvçjLov. orotv 3 oit r t S kscA öd
y& xms , 707t , put ^ A u v p t e ju -d a .0 T o lu t Jiorot)cnvy
c iv d y js T ptepiTiv ’Gei t SnpuiSpysv cLoiGa>s- S tu n t -
rttf ris X) jpgr\[Mtrzov Sx^co^Uocti. E tteivecaa. ,
^ è S d w n pui (pctytiv ndvrcos o ii ^>aro p^ jip td -
fidelius. & diferte per prophetam dicit Deus:
Meum eft aurum & meum argentum , a ^ cut Azg- n. 8.
<volo ipfum dono. Fac folum utaris bene 5 nec ^ITvuig LXX*
amplius vituperandum argentum eft. quaiido a Luc:lv-s-
vero tu re bona uteris male, turn nolens ipfe funt vkupe-n
adminiftrationem tuam criminari , impie in lr^ x,fircac
conditorem querimoniam confers. Poteft quis
etiam per pecunias juftitiam adipifei. Efurivi, Man. xxv. 33»
& dediftis mi hi manducare; non dubiuni quin
legit S. Bafil. lib. 3. c. Eunom. D i nterpretes, qux in Hebrxo textu defiderantur. Nihil Cyrillus his
a SS)itt od. ] Ottob. SS>,d
Paulo poft, loco ci iyi» ncdSugtn , habet Ottob. «v» *-ytu n ><ijpg.-n.
1 Vnus ac folus, See. ] Eilium ac Spiritum fan&um diferte exi-
mit ä generali rerum omniuni fervitutc. CuWque fervitutis ratio ,
rebus omnibus creatis ex eo quod fintcreatx convcniat, Cat. io n
n.'10. indefequiturnonfolum Filium , fed St Spiritum-fanftum e
rerum creatarum numero excipiendum efle. Hane profeflionem
opponit impix Arianorum aflertioni, qui Eilium & Spiritum lan-
«fliim Pattis imperio & principatui fubjeftos efle & gloria diflimi-
l'es doccbant. Arius apud Atnan. de fynodis num. iß- ita dc Patre
per rcfpeftum ad Filium loquitur : » x « as Qtts ourS €
öotS dr. Pater filio dominatur tamquam Deus ejus, & ante ipfum
axfifiens. Quod autem de F ilio, id fortiori ratione de Spiritu-fan-
ä o dicebat; quem tanto infra Filium dejiciebat, quanto Filium
infra Fatrem, utrumquc videlicet infinite, ut viderc eft in ejus
. verbis apud Athan. ibid n. ij . ,
fi KoXvx&vtoy.] Articulum ®i ante adjiciunt codd. F
Coifl. Ottob. Bodl. Colb. Roe Cafaub. & Grod. Particulam A'ex
iifdcm, Bodl- & Colb. exceptis, adferipfi.
y &"y»<* mri. ] Particulam nori adferipfimus ex cod- Ottob. St
Grodecii verfione. Loco non, legitur in Coifl. Roe, & Cafaub.
•mV ; in editis neutrum habetur. Paulo poft, in citato Danielis
loco Cyrillus Scripturx verba parum immutat: ^habetur enim in
L 3^e<ä, >&i dr. Vocem »2»««, quam Cyrillus dc fuo addit,
non agnofeunt codd. Roc , Cafaub. Ottob. & Grpd.
x Divitia Diaboli non funt, &c.l No tat hxreticos quos infra
num. 7. refert opes, pecunias & corpora Diris devovcrc. Hi autem
crant Manichxi, ut apparct turn ex verbis Manetis apud Ar-
chelaiim n. 40. & 41. cum cx Turbone Manetis fententias refe-
rente ibid. n. 9. Apollinario Catena in Lucam cap. 18. it. 19. Au-
guftino Dc moribus Ecclefix cap. 33. n. 78. &c. Atque inde vctcris
& novi Tcftamenti diverfos efle authorcs illi probare conabancur,
quod in Novo paupertas laudetur , in Veteri divitix prxmii loco
a Deo fuis cultoribus darentur. in primifque urgebant Aggxi locum
a Cyrillo infra recitatum , opponentes illud diftis Chrifti:
Beati pauperes Spiritu, &c. aliifque fimilibus, ut fidem faciunt Epi-
phanius hxref. 66. n. 8s. & Aug. ferm. 30. n. x. quem idcirco
Aggxi locum Cyrillus vindicat Deo. Hane vero hxrefim de Diabolo
divitiarum authorc fumcre pome rant Manichxi ab Ebionitis,
quorum illud dogma diferte afleritur ab Ebionitico Clementina-
rum homiliacum authore, horn. 15. n. 9. Quamquam ille Diabolum
, non uti authorem & dominum, fed uti difpenfatorem a Deo
conftitutum divitiarum agnofeit. V.horn. 3.n. 19. horn. 8. n. 11.
& horn. 13. n. 19. qux dux res Cyrilli judicio infra num. 7. funt
maxime diverfx. V. Epiph.hxr- 36. n. 17.
3 F i del is hominis, See. j Y aba funt Proverb, xyxi. 6. apud lxx.
verbis addidit de fuo ; quamobrem non alio fenfii fidelem divitiarum
omnium, infidclcm veto nullius rei dominum exiftimavic,
quam eo, quicumque fit ille, quo id à -Spiritu-fandfo, diiftum
arbitratus eft. Difti hujus defendendi & declarandi neceflitas ,
plûres Patrum peperit opiniones, quarum nonnullx calumnix pa-
tuerunt. in primis Auguftîni fententia cpift. Ï55. n. x6. Sc ferm.
yo. n. 4. qua dicit eum folum jure tenere aliqmd qui uti feiat ; qui
autem male utatur , non pofleflorem juftum, fed impudentem in-
cubatorem efle- Quod ex paradoxis -Stoïcorum fumtum, non poteft
légitimas inteiturbare pofleflioncs 5 fed ingeniofa eft arguti
animi fpeculatio. Ejufdem generis eft alia interpretatio, & ex
eifdem fontibus du£fa, quam Cyrillus adfert Cat- 3. n. z. fidclem
omnium rcrum dominum elle, in eo quod fpernit eas & conculca't.
unde contrario fenfu infidelis nihil haber, quia habetur potins ,
& fuis opibus indigne fervit. Nihil hujufmodi dodtrina pofl’elfio-
nuni juribus officit. Quivis enim rerum dominus.fit, conftac cre-
ditam à Deo cuique ejus quod fuum appellat admimftrarionem, ut
ex infra didfis patet : quod ut pacate & nullo perturbante fiat, ci-
vilium jurium difpofitionc catitum eft. Alios.modo Iaudati difti
fenfus proferre licet -, verbi gratia : Fidelis habet omnia, infidelis
nihil -, quia ille ampliffimas opes fapieriti treonomia comparât ,
tuetur, & amplificat ; ifte dilapidât & perdit, illi, propter fidei Sc
bene gerendx rei opinionem, omnia (ponte & ültro utenda ccm-
modantur ; ifti nemo audet quidquam credere , Sec.
if ^ » in Bt).a, iltufti ia/rl. ] Ea verba prxtermittuntur in
codd. Ottob. Roe, Cafaub. & verf. Grod. Nec dubito hanc prx-
termittendi caufam exftitifle, quod, licet à Cyrillo fub prophets
nomine citata, Aggxi tarnen non funt -, fed ipfis verbis reperiun-
tur à Diabolo prommtiata, dum tentât Chnftum Luc. iv. 6. Ea
tarnen in nonnullis cxcmplaribus Aggxi hic adfuta fuifle probant
quxdam Patrum. teftimonia. Eodem enim modo, verbis tantum
F paulo commutatis, locum hunc Aggxi legit Greg. Naz. orat. 4 z.
KSH Sara cw-ji à Qixoftski. Cum Chryfoftomus hom. 34. in r. Cor.
ad cap. 13. pag. 380. fibi ad defenfionem divitiarum objcciflet locum
Aggxi cum hoc additamento , KSH « »k> w i Sdoa dum,
refpondet prima tantum verba prophetx elfe, pofteriora vero ab
avaris & nullius prccii hominibus fuperaddita fuifle ; idque ex ejus
contextu probat. Quod etiam & mul to robuflius repetit fermon.
1. De verbis Jeremix torn. 3. pag. 794. Author qUxftiohum 134;
fub Anaftafii Sinaïtæ nomine quxft. 11. eamdem fibi objedtionem
‘ proponit & folvit ex verbis Chryfoftomi, fuppreflo tarnen ejus
nomine.
c iMfunir. ] Ita codd. Ottob. Roe, Cafaub. Editi vero fuftrdn.
Faulo poft ex cifd. codd. infuperque ex Coifl. feripfimus rJ **A3 ,
loco 7B KxXot, quod regimini verbi contrarium eft.
n