b Exod. ix. 13
Coelum apte
pofitum.
patrem Domini noftrijefii Chrifti, Sceumdem A g , «trat.®! im-nf n rjiyx t/an-h ii.X ituS ,
- /T_ : Rr » « S w m n f n i ip wnrm/- Ar-Iu r> nrc'milwv/Af. <mu fl 11aa.. eiTe qui fecit ccelum & terram. toque nofmet- VOV Y. *T -i/ssi- *<y.
ipfos præmuniamus, propter alienorum DSo:
hæreticorum deflexiones, qui fapientiflimo to.
tius hujufce mundi conditori obloqui funt au-
(i s qui carnis quidem oculis vident, mentis
yero oculis defticuùntur.
y . Quid enim habent, quod in hoc maxi-
mo Dei opificio criminentur > quos oporte-
bat ftupo.
10 ó m v im r.x d o v î i e v e y lc . x. T yd uj‘ tjcj
11 a. * èauTvtl ofô. cM'içtnme t
(fycOV cqotditUV, T TsTî A ^X JTO I ' CLiayj-,
oßüiiv m 7n\ùcn><pop 'nyniluj 7n\ulsi Ttioi T vjvjjM',
i f S A èTO-.TSO f i fftthpJLOS cO ÿ xA fm t, TO Q t u a c t T O
vyk Sd& fOlXi '7rs’TUliù(llfJJ,U<ÜV.
g. Tl ybeyoutn /ué/A-fcCoScq T z f SyutVp-
y>I/as& i Ç ©eotf,- i's ôx.yrAa.jAdojJvdifiKrtVife
t confpeftis coelorum convexitatibus itupo- \ a W, S HB ■
percelli: eum adorare qui * coelum ftatuit W M tswwto
r — — *
quafi fornicem : qui de 1 fluxa aquarum natu
ra ruere nefeiam coeli fiibftantiam efFor-
mavit. Dixie enim Deus : Fiat firmament um in
medio atjtu. dixit Deus femel 3 & ftat, nee ca-
dir. Coelum, aqua eft j flammeæ vero naturae
quæ in ipfo infixa funt , fol, & luna, & fyde-
ra. & quonam modo in aqua difeurrunt igneæ
fpecies? Si quis vero proptér contrarias ignis
& aquæ naturas m dubitationem adducatur,
meminerit b ignis illius qui Mofis tempore in C
Ægypto ardebat in grandine. fapientiffimam
quoque Dei in condendo dilpofitlonem confi-
deret. Nam cum aquis opus eflèt terne in po-
fterum exercendæ, aquofum in fublimi com-
paravit coelum | ut cum imbrium irrigatione
telluris regio indigeret, ad id, ex natura fua
promtum paratumque coelum effet.
V I. Quid vero ? nonne admirari oportet
eum qui in folis fabricam infpexerit ? nam
modici inftar vafis apparent, vim ingentem
W y&fjiûLçpv T V£p,vôr T c m p&xpis <pv<na>çrfy vS)x»
rjXt)|/, d V ? « TOI' 'KJZffÔçetdtV TTBDUTOtvfy.. E Î7T6
y d ô O è o ç ' F in iS r i 'm É e/ipiapiet c v pAtrco & ü fb o -
'toç. èirczv 0 ©go's A 7 ra^ ’ ^ &j z p ix x , jcj'’tSm ir ju . Y Stop
© V£pvoçy îÿ 7tvej.voi 01 c i ewrcSy yAioç 33 oiAtu)i\ icj
roi. CLÇJHX. fynetoç 7U7ttjÇJ.VSLOI>rT z f vSÙTl j E l
S7 7iç Sfef* to s o vcttricts (ptifnjç 7tvçyç xj cl//.-*
(PlCctM<jj /U/IYIfAOV&Jè'm TV 7TV(3ß 6 TV M ö ffEW f
cv A i y j 7tici> <?>A s Tos cv r j ï^ A ^ ^ ‘ ty-l ß A e m -
rzt> TV ©geJ* T Tptyjovtpov ^j}/oiVû>iûM'J y b lu/
v S^ltuv , ,t«Mod<n?s t * yrii ywrtovuoïfc, u S k -
TcJ^V) J(SOTS(ncd;ctcriJ' \Jz£fCLVCù T' 0 Jg^FoV fret 0TOV tfi*
t g ^ * oif>h(oe4 y in rw i v^eict tç/ ^ y»js é w -
^(SS ^ ^ ô«/ Qvoicoç tG r çji rovro o 'içy .vU.
< f . T l Jtj ^tw/^ozLf c& c e ç iv
(c gi’s «W v nf(cL<ncAjcLa/j.eh j eôs fxtxfov y tp ôpco/ifyjov
c modici inftar vafis apparens , vim ingentem fxtyÀAlu/ Slu/a/Mv nfeti\À‘ c% dvecroAve
complediturab oriente apparens, k m oca.; . , ^ <pùç. S
dentem ufque lumen 'emiccens. Cujus macuti-
nos exortus deferibens Pfalmidicus aiebat : Et
ipfi tamqttam ßsonfus procèdent de tbalamo ßto,
' blande .enim fpiendentem ac temperatum
prioris ejus, quâ lucere incipit hominibus,
formæ modum deferibebat. Meridianas quippe
perequitantem ilium plagas, propter nimium
fervorem perfæpe fugimus. in exortu vero fuo
récréât omnes,, quando uti fponfus apparet.
1 ___
qiqvô/tevof y y^/A^p. S\/oicoç "^oniqî^cov Z (f>aç. ^
toç cz&çcfâvcLç clvcltqA&S Dd&wcLtycov o «\o,A/xeoSbç
e A e y f K<x) ad-ros coç vu//.(pio<s coompéjo/ofyjoç cao
rmçoS dirt?' c$ yb cpctjtyov <è cv/u/^erçov 4 'Zd&TVÇ
aW w%c/,ça.0ia>i q>oL]vo/iAf)*S d 6^$ AeStfP^^
SièyçctÇi' /u.toy//,£ej.vov y . y> fii'&mv.ofct, m \ '
A&x/ç <è vd/j 2» (p A s y o h g • cL{/& q
'/a,'nAct)Ç"np7ivcç ’& ! roiçrmoivi t açvu//,(pto$ opcorecreat
omnes , quando uti fponfus apparet. Ke<j (ite'm rlou S\o\x#)<nv cit/fif y ( /^Mor
Ipfius porro aptarn difpofitionem coni era, cbccuxfy otMctTV Av tyoy9v citmJ ^(ur&<&yy.cL'
( quamquam non ipfius, fed .Ulus magis qui. , - % ^
illi curium fuo mandato defimvit.) quomodo “ , ' V , / l f T *
sftate fublimior' faftus, longiores efficit dies | ™ B B
opportunitatem tribuens hominibus ad opera: eio» e in p y i ms aida-mie ysi/tans
a 'W i \ Xir ^ {amis. ] Voccm Cewrif cx Coifl- Ottob. Roc ,
Cafaub. Gtod. S BaClianis catmpl. hie filppkai. Paulo infra, loro
atetWpdCeir, lcffitur in Roe & Cafaub. Poft « « altcxum
articiiiuin tS adjcci cx'codd. Coifl. & Colbi -4-
i de flux* aquarum natura , &c. ] Ccclos ex aejiys compolicos
& inllitutos docet Cat- 3.11. y hie autem etiain liquids; & ague*
•fle naturx decernit: adeo ut ccelum ipfum aqua fit ,.; in aquis p
tlilcurrant jonex fyderum form* ; ccelum ad fundendos imbres "
ex fua iofius'natura Sc conftitutione promlum Separatum fit- Communis
quidem Patrum opinio fevt ccelum ex aquis primordium
ducere. atinnonnullis eorum a Cyrillo fententia difeordat. Nam
x®. nonnifi ccelum fecundum, hoc eft iftud adfpcdtabile , five firma-
mentum in quo infixa funt fydera, cx aquis conflatum dicunt: pri-
mum autem ccelum, five fuperius, altetius condicionis exiftimant.
Cyrillus veto Cat. 3. n. 5 ccclos generatim fine diferimine ex aquis
conftare affitmat; ccelofque non duos , fed plures tribus , qui an-
eelornm habitacula fine diverfa , numeral Cat. O.'num. }■ & Cat.
11. n. 11. i° Patres vulgo firmamentum ex aquis in cryftalli gla-
cicive duritiem compact is conftare fentiunt.ut Theodorctus quxft.
11. in Genef. Author recogn. lib i. n. 17 & x8. Olympiodqrus
eaten, in Job xxxvii-18. vel contra cx aquis in fummam rarita-
tem Sc fubtilitaccm attenuatis, ut Bafil. hom. 3. in hexacm. p. 30.
Contra Cyrillus ex ipfis aquis in fpecie & natura fua remanen-
tibus : ita ut neque nubes juxta ipfum ex aquis rarefadtis , fed cx
acre denfato conftent, & imbtium aquas bajulcnt., infra num 9.
Hanc forte Cyrilli fententiatn rcfpicicbat Damafccnus, dum lib.
x. Dcfide cap. 6 . ait quofdam firmamentum aquex natutx put.ire,
tamquam in medio aquarum exfiftentem. trugt dV vJkrdfti t ds dr
C iVvxi. ] Pro tVi; ita fetipfimus cx Coifl. Roc , Cafaub. Ottob. Sc
Bafil. excmpl. Pundli poft appofiru, 8c additionc articuli
ante «©»«t cx tribus primum memoratis codicibus fumti, fenfum
huic phrafi mala intei^undtione confufx reddidimus.
-/ cig tpuetait. ] H xc addita funt ex codd. Coifl. Ottob. Roe ,.Ca-
faub. Sc Grod.
J' tit ectbpdxx(. ] Melius noftro judicio Colb. & Bodl. «V ipy-iis ,
in erdos. Quod etiam videtur legifle Gtodccius. agit enim author
de folis ab Oriente in ceelos progreflu & curfu juxta verficulum
Pfalmi quern enarrat. fed habent **$pdnvt, cxceri mfl. etiam
Bafil.
e i t dftcpi®- dpd/t%©‘. ] Ex codd. Coifl. Roe , Cafaub. Sc Bafil.
fuftulimus articuium mafeulinuin « ante ipa/fy®*- femininum vero
rid ante , ex iifd. Sc Colb. ac Bodl. addidimus.
m
C A T E C H E S I S IX. d e D e o o m n i u m c o n d i t o r e . 12.9
" ï'es.MVy* ï'vcLy/Lii) v)S rfkidm ytwrctf 0 A hyeme vero curfiim contrahit, u t, non equidem
’os' ctj vi/KTti /MiÇpvet ytvô/u^jcu/,
eLvBoiv px ozcvepyctfot ioiç ctiifS^pTtoiç 3 oiu/Zpywoi
P 0 KM (ur&s nsLprcoQoçj-M t yviVAfJ&TUV ry yiï*
QcP D 'KU>$ cAhd^ßiSlSboLcnv Ajràxrmz
CLf H,uepctj y px cÙtÇcLvàfliïpjCLl j yzifuavoç J OVr
v ç îM o/m^ io/' co iclçj. 3 (pjmormpo), r iai'nftg*y
^1^ ‘PlMM'TZeJV ^XriÀCLjÇ J(fl aj VVPCTSÇ
rmAiv fkt'T&sSoi roi (rPtyrrhrioicL. coç Kj rov n|â.Àv
” pxùoSÙv Aiyivzdèx ewrtov’ Wpxiçjf*m\ ripApct ipâJyz^
” pnp& 3 KM vvç vvKri cLvetfyziï\<l yvuxnv. roîç y> C&c
tyouav àru ctjptZyjiï p/svovV% ß o a o i, yfq ^
^ Ûjm%(ct4 à £-)3 uoi' * 1x7) &Fkov riva, g / ) © e o i ', >j rov
bi/xiVp-pv ;ij oçfptrlu) , rpv CMnz^cci»t o t o o?&-
* ^ . M u iT e is A e àvcLyÀcdn Myjvrzov rtvuv, cl?Aov
px zîy rov Çanoç rroivnrlco y a M ov q <ntômt4 . pyinp/svAiireo
yb Hcraÿ'V Azyfvroç’ E y » o 0 g o f o rcoinreo;
3> Ç u ç y Kvmx4 oTcoroi. T j M<js 67r oùrnj, co cci- -y rißcLpcUi (Çîp\<; TOV KMçpV T0V Siç civcLrrewcnv
crlu> Sé^ivra. • C&c <xv oixèniç tGrÇcp. Stczuoffi
z?&Qev à,va,7motnv, ÇA [Af o mcôroç irmvxfjuç iny-
C I r f ,
yctsyi (GrCßTi<rfx\ajp. rmç 3 7nPAcuuç cv
npxepa, , cv vv%tv clvclviV/SÖgl' vJ/ o ry ri/uèpcL
yvpvcoç Ci KSC/aAtdIÇ , i 0ù%v pü>p/3c\èoç cÀ f
rico tv$ Wicriç .oLVcL7tzu/<nv • T f 3 vux.roç rasÇ^Ç <n>-
<plao ^poijUùirzçyv 3 cv t&ôrry pSp yô^TtoPAcLX/ç roi
■ 0 êocT q>cû$(gfpf& 0L' CV cÙiTt) St oLvoLyVCOOlV
9 %cùçj.aÿ tW %iav Asytcov rvoApuBx. rco-n 3 /^Moi'
01$ •vj-a.A/oc<J:fiaj' (ZffÇÿttuyd/// rzxu'TZTCtrw^ n Sfep-
vouLn/MpT• ct^jt ifx. cv vvktÎ j rtorz 3 mMcDUÇ 'rfyf
oixxiuv dp/fyrioev ÜA%/iSp) S i i r\jznipxi>ï\<nv ÿ V«. cv
WKrli Mm roivuu f&^Sl^Ù/uôct, KSLUXOÇ y CtMoV OHCr
, Tot$ g?) Tmv\rlu)‘ dy/fov y> è tV7b Stlxvuaiv tî migp
f(M yp\oxfxcorwFsv.
V, 3 eùnotSy V pAvov mà/v è <n.\UÙy\$
frigons tempus longiùs producatur 3 fed uti no- Dies & nodes
longiores factæ cum hominibus adlevamen- ScLmc&Se-
tum, turn vero telluri ad fru&uum proventus crefeunt.
ferendos, adjumentofint. Vide etiam quomodo
dies fibi invicem concédant ordine apto : æftate
creicunt,hyeme vero contrahuntur j.vere autem
atque autümno parem intervallorum menfu-
ram fibi mutuo gratificantiir : item nodes fi-
milia faciunt. ita ut de illis Pfalmifta dicat :
Dies diet eruttat verbum , & nox noSH indteat Tf.xvui.y
feientiam. Aures enim non habentibus hæreti-
cis velut inclamant, ac per concinnum fuum
ordinem dicunt, non alium quempiam elle
Deum præter conditorem ac finitorem , qui
univerfa coordinavit.
V I I . Nemo autem fetat quofdam 1 qui di- Non xalius
cunt alium efiè lucis conditorem, alium tene- lucis, & alius
brarum. meminerit enim Efaïæ dicentis: Ego conditorUm
Deus (jui feci lumen , dr tendras creavi. Quid ;ƒ«*. xlv. 7.
illis fuccenfes ô homo ? quare fers graviter Noétium uti-
tempus tibi ad requietem datum? Nullam fa- hus>
mulus ab heris confequeretur levationem laborum
, nifi tenebræ neceffario inducias adfer-
rent. Quomodo perfæpe diurno labore fatiga-
ti, nodibus renovamur: quique hefterno die
in laboribus fuit, mane robuftus & alacer propter
nodis relaxationem efficitur ? Quid vero Nbtftihus dinode
ad fapientiam conducibilius’ ? in ipfa vina mcdita-
enim perfæpe. quæ ad Deum fpeftant " cpgita- S“ :’ ran'S's’
tione volvimus. in ea divinorum oraculorumi pfaimos , &
ledioni contemplationique vacamus. 1 Quan- ^"<lltnus rrc'
donam ad pfalmos canendos, aut fundendam ^
precem majori contentione enititur mens no-
ftra ? an non nodu ? Quando autem fæpius in !
mentem venit peccatorum noftrorum ? nonne
in node ? Ne igitur alium tenebrarum autho-
rem eJfle , perverfe admittamus. eas enim quoque
& bonas & utiliffimas effe experientia de-
monftrat.
V I I I . Oportebat vero ipfos, non folis , &
« utt ftty rS , Scc. ] Codd. Roc & Cafaub. hic omittunt pi,
Sc paulo poft loco <*"»' uu, habent folummodo >«, hoc fenfb edi-
tis plane contrario : ut fngoris tempus longius producatur, & ut
noifes, Scc. Sic legi quafi <’»« jk» pofitum eflet pro h»; uc
occurrercm huic patadoxo, folcm brcviöres dies cfficcre ad con-
trahenda frigoris fpatia, cum contra ea fuo accclcrato difeeffu au-
§eat. Uc ita legerem fuafic fcquens «»’ ?>«. Loco srAiI»»,
Icripfimus arAriöf auchoritatc cod. Bafil. & prxfatorum' Cyrilli
mfl'. ferentium srArf«. Sc pro fftlaias, pofuimus /Mitons ex Coifl.
Roc, Cafaub. Grod. 8c Bafil. Kodes hyemis prolixiores telluri ad
ferendas fruges adjumento efle dicic fortafTe fenfu P linii, qui lib.
x. hift. nät. cap. 11. folcm brumali tempore abfeedere docet, ut
noftiiim opacitatc terras reficiat, exufturus haud dubie; Sc fic
quoque exurens in quadam parte,
ß T? Vfi- ] Hanc lcdtionem codd. Roe , Sc Cafaub. prxferimus
vul^ata: t« y3s, ut mdius refpöndcat oppofitis phrafis fuperioris
y r«* S'tarnnclrii, &c.-] Articuium rat addidimus juxta codd.
Coifl. Colb. Bodl. Roe , Cafaub. ac verbum x ae/Uf%iai , loco **>-
pofuimus cx Coifl. Öttob. Roe, Cafaub. Sc Bafil. Verbum
X»eAti^ tu optimc convenit cum fuperiori, Sic
Theophil. Al. lib. 3. pafch. Bib. PP. Lugd. com. j.pag. 856. d. Dies
ordine & tirculo fuo de noilis tcrr.poribus mutuatur, er rurfum nox
reepit quod largitß ejf; dumque vicijfim & tribuunt & accipiunt,
& orbe quodam, qmd paulatim amiferant decrefcentes, fenfim cre-
feentes recipiunt, creatoris Dei interpretantur fapientiam.
o piy, «»o* rittt, 8tc. ] Editi voci B««» prarponunt articuium rlv,
quem uti redundantem, Sc vim phrafis retundentem crafimus, fulti
auchoritatc codd. Coifl, Roc , Cafaub. Loco i n, ig$irlw , feri-
pfimus ad igbWlw cx iifdem codicibus , Bafilianis , Sc Grodecio,
quamvis Roc Sc Cafaub. habeant dg^rlut. forte exclufit Cyriljus
hoc loco Yalcntinianorum igHrlw}de quo Irenaus lib. 1. c. x. 11.4.
E Dcmum particulam *«f, ante w c a b r a f i m u s codd. Roe &
Cafaub. fccuti. Pro o l e g e n d u m forte aÜTu^ai^t.
1 «’«%<£*. ] Coifl. Otrob. Roe, Cafaub. dnXtSa. Iidem &
Bafiliani, inferius pro à%d».e<s exhibent eift<piSd»eif, Quid dubi~
tas ? In allegato Ifaïæ loco , i n . Intcrpretum hxc func verba
, parum à Cydllianis diverfa : ‘Et ei K.ég/.t& î Qtit. ’Eyà i kxi
qui dicunt alium effe lucis conditorem, Scc. ] Manichxos in-
telligic, qui luccm & tenebras, bonum Sc malum, Deum Sc mate-
riam uti difparata principia agnofeebant. Verba Manetis referun-
tur ab Epiph. hxref. Éô. n. 14. fed tenebras iftas fenfibiles qux in
noifte apparent, aicbanc indicium efTc illarum tenebrarum ingenira-
rum quas pro fecuftdo principio admittebant, ex Tit. Boftr. lib. x.
cont. Manich. pag. 460 Prxluferac Manichxis Tatianus apud
Clcm; Alex, excerpt, pag. 806. col. x. b. Vide & Origeuem Dc
p orac.lib. x. cap. 13. pag. 77.
£ xxfcéinc. ] Editi vitiofe xtlfiieirac. Coifl. Sc Bafil. Kilfenm,. Ottob.
R oc, Cafaub. ut feripfimus.
x quandonam ad pfalmos canendos, Scc.] Pia hxc qux numerat
nodtis exercitia, vel in privatis xdibus , vel in ecclcfia, facris illis,
quas vetufti authorcs commémorant , pervigilationibus fiebant.
Bafilius epift. 63. p. 9$. & 57. facranim vigiüarum, quxinPalx-
ftina multo frudlu cclebrabantur, cum laude meminit : ut Sc earum
„ qux Hicrofolymis fpeciatim fiebant Socrates lib. y cap. x i. Cyrillus
Car. 13.11. x6 . ait pfalmiftas indefinenter in ecclefia Deum
laudarc confuefle.
V srm Si , &c. ] Particulam ' t i adjeei ex Coifl. Roe,
Cafaub.
S ‘Bxppt St.. ] Hxc verba ufque ad n»$o>.tyl*c inch citantur in
Catena in Gencfim à Combcfifio tranferipta, ad cap. 1. ~f. 14. fub
nomine Cyrilli noftri.
K