4H S E L E C T Æ E J U S D E M T H O M Æ M I L L E S
Chnflo. To tum vero hune ritum plenilfime nobis exhi- A Herculem robuftus oftendit, nunc moihs in Fetterem fangitur.
Laétantius quoque in Epitome c. 14. Hifirionict etiam
ipudici gefius, quibus infames foe minas imitant nr, libiâin
bec Euchologium p.)g. 538. K eu invS've(4/jx, rjfi •\savxvtffa'
Tö S* , cwrarps®« ojj-m à itfÆ: uni S'vqucif} Aya toj
-fygrm » >y xiyet y . ’ùnrdos» ni Sawyçt , ^ mot 711/f
tpynç 'turns, Ttuenviç aiyixvtt cunts f naotj tm XAT§etc/.'ajnts»
^ Tj yreptyra «wï j ^ A»jÆ7*u wt r e in . Jj$cj ùraKelnw
«Bgyf S^ÿ-joy 0 j » °' «rajb^ç ot/n* , « èctk 0' /S«-
•ßtCffßfjQl ßnpC»£?{ » tnusfi'oir yjfi xtyi &57MocFop«M. "t5
«yr ii y . s j «Ta MÀ/y 0' /«çttÿ <f ßet^h^ofitvov’ ùmTufy» ni
\ ’twrvKphinu 0 wnyfififaoi., S à àyaJb^ct ÀmiA-
K!P 07s «â-ji y . 0' /êjsv* yjq ’m^votiovvrjù tp.-nivm
^ t«7b TnidtnunvC rj鮫 aùiiyô hçitf xp ctvcin>Ka.i, rj.no
ta , rfij^ a ^7« nw}i 0 /êfeif j tjUMTxcsn tJ x e ifÿ j
) JâtTJf^Bqeyof >(ctj &n>xft, j » 0 ayetc/bp^«
Kty* JJ ni 0
K£\ ’ojTnxfiviTcu <tumta%a(aLu . Formula aucem ecclefiæ La-
tinæ in plerifque ritüalibus ufitata e fte ad em , quæ cum
in S. Gregorii lib. Sacram. tum etiam in Ordin. Roman,
occurrit : Tune dises ei : Abrenuntias Satans, ? Reff. Abre-
ttuntio. Et omnibus operibus ejus ? Reff. Abrenuntio. E t omnibus
pompis ejus? Rejp. Abrenuntio. Quam vero antiquus
fit hic renuniiationis in baptifmo ritus difeere licet ex
O rig en e , qui in commentario in Epift. ad Romanos de eo
mentionem facit : Recordetur, in qu it, unufquifquefidelium,
cum prim urn venit ad aquas b apt i f m i. . . . quid denuntia-
verit Diabolo, non fe ufurum pompis ejus , 3 voluptatibus
potiturum. Ex Tertulliani lib. de corona cap. 3. Aqut
in q u i t , adituri, ibidem, fed (3 aliquante prius , in ÈccleJ
fub Antifhtts manu, conteftamur nos renuntiare Diabolo, (3
pompa, (3 angelis ejus : dehinc ter mergitamur. Ex a et fs
demum martyr um Scillytanorum , qui circa an. 200. pafîï
f lin t , apud Ruinart. p. 80.
A d num, 6. p. 308. b 2. m[/.m $ JïaComs tçl dtaTftuarleu- J
1 Per Stayfo/aav'uw ( quod theatri infaniam non incommode
dixeris ) intelligir Cyriljus cujufvis generis ludos feeni-
c o s , qui cum in honorem Deorum falforum in ftitueren-
t u r ,& fub eorumdem praefîdio celebrarentur, in te rD ia-
boli folemnitàtes pro primaev* Ecclefiæ confuetudine non
immerito recenfentur. Inde Lonftit. Apoftol. lib. 8. c. 3t.
a bapdfmo arcentur, quotquot fernæ opérai®d;
quas faltando exprimant, docent, i'ropter hacc omnia alia-
que multa quitus fcenæ & orchefti æ foeditas ôc infamia
arguuntur, non lolum in baptilmo ludis theatralibus, cir-
cenfibus & ejufmodi aliis renuntiabant C h iiftian i, verum
etiam canonibus Ecclefiallicis fancitum fuit ne quis ludis
fcenicis interefTe auderet. Canon 51. concilii lexti in
T ru llo ; r&Sôtes dmys>ftv<l rès /m/avs , nJj ta tÔ.tcuv
Ssaypa» àm y> uhu t« r Kiwnfwv Ss«e<« , q r«f cnrî
onUunf o<flÿff<lf, zrnmhêioku. « J\ rts t * Mgyrrcs xaïÓvos ty.-
TA<pçoytint, K) «ifÿç t/ lajjToy r Atn^pudi/^/jtov ivnoy ôué p , eî
\yoy’ "S,ujjtAoso/Aux ß [a x2Het<Mr eio , ei ÿ XA/ui Joet^läai. ürnnino
Ça -ni tfet cp j prohibethac fanSla (3 univerfahs fynodus eos qui dtruntur mim'
33 eorum ßieSlacula, deinde venationum quoque, JpeSlationeSy
eafque qua fiunt in feena faltationes perfici. Si quis attiem
prafentem canonem contempferît, (3 f e alicui horum qua funt
vetlta deden t i ß f i t quidem clericus, deponatur ,f i vero Lue us,
fegregstur. Canon quoque 24. hujufce concilii omnibus in
facerdotali ordine conftitutis in terdicit,3i/{«A'*»y muyviav
ÀviytôuA j Scemcos ludos fufttnerei Vide etiam canon. 54.
concil. Laodiceni, can. 67. concil. lllib eritani, can. j.co n -
cil. Arelatenfis.
Ibid. 10. (JMT* TIif ( fcripfimus /nun » -my ) ly Ktwtlfioif
éawTBr S»eto/« «tJiJbi-ms, ïya , & c . ] Q ui in venationibus
pliitheatris cum beitiis pugnabant, Beftia-
Svpie/jMKJiss, ùmbAVAiJcÇy
natores, confxctores fois
Àm-ntoy-nc. H i nempe
ebanr. Eos his verbis
huiufmodi luoperara^
da
» ^»CaMsSwffoy. Scenicoritm fe quis accedat vir fiv e foemin
a . ,---- hi aut finem factant, aut rejiciantur. Et Te rru liianus
Apologet, c. 38. Speclaculis , inquit, vefiris in tan-
tum renuntiamus, in quantum originibus eorum quas fetmus
de fuperftitione conceptas: quin (3 ipfis reSlius , de quibus
tranfiguntur, praterfumus. Nihil efi nobis cum infanid drei,
cum impudicitia theatri, cum atrocitate arena, cumXyfliva-
nitate. Imo cum an. 12. Severi indi&i eflent ludi Cxcu-
lare s , in quibus omnis generis fpi dtacula exhiberi con-
fu e v e r an t , librum feripfit de fpedtaculis non adeundis, in
quo quatuor ludorum genera, nimirum ludos Theatraies,,
Circenfes,Vcnationes & M unera, qua: etiam a Cypriano,
Epiphanio, & c . improbantur, late perfequitur.
Ibid. 7- ty5a 7tft' Anxyeta; t /ai/auv misrxfftf/oaf. ]
Si cut feena alias fatis turpis e ra t , foeditateque ac fpurci-
tie multum inquinata,ita eamdem turpiffimam reddidere
mimorum ac pantomimorum flagitia* Hi nempe dum
feena hiftrionibus vacaret, in locum feu pulpitum äupuKi-
uIuj dictum (unde M imiThymelici adpellantur) prodeun-
tes, populo feediflima quzvis fpeftacula exhibebant. H inc
Salvianus lib. 6. de Gubern. tales'efie, ait , impuritates
theatrorum, ut qua ill'c fiunt ea non folum dicere, fed etiam
recordari aliquis fine potlutione non pojfit. r en-m, inquit,
integro verecundia ftatu dicere queat tllas rerum turptum
im-tat tones, 'lias vocum ac verborum obfeoenitates, illas mo-
tuum turp'tudittes , illas gefiuum feed-tates ? Inde etiam
Octavius apud Minutium p. 344. In fcenicis, inquit, »0»
wnor furor, turp-tudo pro/ixior. Nunc enim m:mus vel ex-
ponit. adult er ia vel monfir a t , nunc enervis h-flrio amorem
dum fingit, infiioit.
. Ibid. 8- c4t.Ti$HXvo[d/Jav 7? ay Spay t/A/AAvih o$%?<r<lf. ] Lafci-
viam pmromimorum his verbis profequitur C y r illu s , qui
co mollitiei & feeditads provedti fue re , m in foeminas
mutati A-iderentur. Talis nempe tamque obfeoena fuit eo*
rum.in rheatris faltatio, ut Ethnids etiam p.mlo mode-
ftioribus damnandavideretur. Hinc Hieronymus Epift. 8.
ad Mar cell. In theatralibus, inquit ,fienis idem hiftrio nunc
' rii dicebantur. Votant h o sG iz c
mt£/.Coxvf. Di«5ti & bcltiarum vc
rarum, contifices , v tlu t i li dixei
hoc modo fibi ipfis viôtum quæ
non folum damnac C y r illu s , vei
dicra prorfus vetabant canones Ecclefiaftici. Ad hofee vena
tores fæpe refpiciunt non folum P atre s , verum etiam
feriptores Ethnici. C ice ro in Va tinium,f?«od in condone
d'xifii, Milonemgladiatoribus i‘3 befiiariis obfedtffe Rempubli-
cam. Smeca Epift. ad Lucilium 70. Nuper inludo befliario-
rum, unus ex German’s , quum ad matutma fiteSlacula prapa-
raretur, & c . Tertullianus quoque A pologet, c. 42. Non in
publico liber all bus difeumbis, quod befiiariis fuprema ccenan-
D t'-bus mós efi. ...
Ibid, c 6. iptvy, jfjq W iirmSpo/xlas, tv I/a/aavIs dea^ua. ] Oxen. Hid.
Plurima ludorum genera apud Romanos in circis txh i-
- bebantur , inter quæ principem locum obtinebanr c e r ta - '
mina curulia & cqueltria : in quibus equi v el fingular.es,
vel curribus alligati fex aut feptem vicibus circa metam
fumma pernicitate agitabantur. Si gemini equi currui
adjuncti fuerunc, Bigæ dicebantur ; fi tre s , T r igæ , & c .
Hujufmodi autem curius in honorem Deorum inftitue-
bantur. Bigas enim Lunæ dicabant, Trigas Diis in fer is,
Quadrigas S o li, Sejnges Jovi : ideoque Chriftianis non
immerito irtterdidta fuere talia certamina. Aurigæ etiam
in diverfas focietares five faftionesdiftribuebantur, q u *
E colore vel albo vel ru b eo , v el viridi vel cæruleo v efti-
mentorum quibus amiciebantur ,diftingirtbantur. Eo autem
ufque proceflère favor ltudiu,mque populi erga hafcc '
fadfiones, ut earum in gratiàm civitas atroci tumultii
npnnunquam concuteretur. *Hinc Philofophi hujufmodi
ludicra damnabant. Antoninus Imperator, & Philofophus
de feipfo : omffi t S Tfofiac, in qu it , to pw-n n& o tzy ic , /A~
7î BsvtTtxvos. . . . ytvtâni. A b educatore accept, ne in .certa-
mine equeftri Prafena aut Veneta faSlioni. . . . faut or fierem.
To tum vero hoc aurigandi equitandique negotium eleganter
explicat damnatque T ertullianus cap. 9 . defpedta-
cu lis , cujus verba licet plurima hie adferibi le d o r non
gravabitur. Nunc de artificio, in qu it, quo circenfes exhi-
p bentur. Res equefiris retro fimplex agebatur , (3 utique
r communes ufus reus non erat. Sed cum ad ludos coaftus efi,
tranfiit k Dei munere ad Damoniorum officia, ltaque Caftori
t3 Polluci deputatur hac fpecies, quibus equos k Aiercurio di-
fir ibutos Stefichorus docet. Sed (3 Nept unus equefiris efi,quern
Gracj^Hippion appellant. Quadrigas Soli, Bigas Luna fanxe-
runt. Sed (3
Primus Eriphthonius currus, & quatuor aufùs
Jüngere equo s, rapidifque rotis'infiftere v id o r .
Erichthonius Mnerva (3 •Vulcani films, Ç3 quidem de cadu-
ca in terram libidine, por tent um efi damoniacum, imo Diabolus
ipfe t coluber. Si 1
I N B, C Y R I L L U M N O T A 4,s
mandavit «
Slum, r,
Oxon.ibid. A d r : 9. AVia rjfj[ i
Trochilus A rgivus aullor efi A ceptus, primis tamen po ll eos feculis omnium Eccle/ia-
rum ufu fixifle receptum apertiflime conftat. Inde T e r tullianus
cap. 26. adverfus Pfaxeam : Noviffime, inquit »■
■ t tinger'ent in Patrem, Filium, & Spiritum-fan-
in unum. Nam nec femel, fe d ter ad finoula
nomina, in perfonas fingulas tingimur. Et lib . de C o ron a
milit. cap. 3. Dehinc ter mergitamur. Canone quoque
Apoftolorum 50. contra quofdam haireticos Eunomianis
antiquiores ( qui perinde a,c illi per unicam merfionem
in mortem Domini baptizabanc) decernicur: Quod J i
quis Epifcopus aut Prefby ter non tres merfiones mius ba-
ptifmi fe c e r it, fed unam merfionem qua detur in mortem
Domini, deponatur. Et paulo poft Epifcopis in mandatis
currus, patria Juno ni id opus fuum dedicavit. S i Roma
Romulus quadrigam primus ofiendit,puto, 13 ipfe inter idol a
cbnfcriptus e fi'fi idem efi Quirinus. Talibus auMoribus quadriga
produBa, merit0 & aurigas color thus idololatria veftic-
runt. Nttm equi initio duo Joli faerunt albus (3 rnjfcus.
Albus hyemi ob nives Candidas; ruffeus aftati ob folis rubo-
rem voti er ant. Sed poftea tam voluptate quam fuperftitione
provdla, rujfeum alii M a r t i, alii album Zephyris confccrave-
runt: prafinum vero Terra matri vel Ferm ; venetum ccelo
(3 M a r i, vel autumno. Cum autem omnis fa d e s idololatria
damnata f i t a D eo , utique etiam filla damnatur , qua dementis
mundialibus profanatur.
y ciStoxiKcuC
yjpici xpi- ß datum eft trina uti immerfione : Fos 1 , Epifcopi ,
JIaCcXV TTOfMTM ilnS.TAXiy.-WA. ] D e idolothytis
intelligenda funt h x c S. C y r illi v e rb a , qu x cum
Apoftoli A d . xv . 29. prohibuerint, tum poftea Chriftiani
abominanda cenfuerunt. Solemne enim erat in Ethnico-
rum facrificiis, ut non modo facrificans , verum etiam
alii qui facris intererant, parte aliqua v id im x epularen- .
tur. Alexand. ab Alexand. lib. 4. c. 14. Hoftia, in q u it ,
immolata (3 myfieriü per aliis, qui facris intererant, vifco
£ lege vifeere, uti .monet Tiraquellus] 3 farre appofito
cum rotundis pamceis, quas in honorem Deorum adhibebant,
f t ant es vefeebantur. Siquidem in adibus Deorum (3 cput art
fimul (3 facrum fieri fervatum eft: nam menfit in facris adt-
bus ararum . vicem praftant. Hujufmodi c ib a r iis . vefei
au d o r R e c^ n it . lib . 4. §. 36 . non folum baptifmi in- C
p.zi t.nt
dumentum polluere d ic i t , verum etiam animam fimul
Sc corpus commaculare. Qua autem, inquic, animam f imul
13 corpus polluunt, ifta funt ; participare Damonum meh-
fa , hoc e fi, immolata deguftare vel fangumem , ?3c. Et
Conftitut. Apoftol. lib. 7. c. 21. A b idolothytis abfiine; in
honorem enim Damonum. immolant ea , ad contumeliam
Jcilicet folius D e i , uti non efficiamini participes Damonum.
• A d num. 8. e 2, a « zlJuxeioit èùyy, J Mos invahiie apud
• Ethnicos , ut in quovis facrificio vota precefque Diis
omnibus, prxfertim vero Deo cui facra fac erent, nun-
cuparent. 'Alexand. ab Alexand. lib. 4. c. 14. In omni,
inquic , faerp conftitutum f u i t , ut cuivis Deo facrificatur ,
necejfe foret poft ipfum reliquos advocari, ut hi i/olentes (3
propitii votis & precationibus adfint. H o c vero D iabo li cul-
tum merito cerifet C y r illu s j nam preces quas Gentiles
fundunc, Dxmoniis fundunt, non Deo.
unum Patrem, 3 Filium, & Spiritum-fanStum ter immer-
gite. Hie baptizandi ritus in hodierna ecclcfia Grxca
etiamnum viget. Vide Eucholog. pag. 355. ed. Jac. Goar.
Sc qu x ille annotavit pag. 365. A qua autem origine 1
h x c confuetudo profluxerit non fatis inter ipfos Patres
convenit. Qiiidam enim à Domino ricum hunc prx fcri-
ptum afferunc, alii vero vecuftiffimx craditioni acceptum
referunt. Inter illos recenfendus' venit C h ryfo ftomu s ,
qui homil. d e Fide pag. 250. tom ig jed . Eton. Omnibus
myfleriis ve/ut fignum imponens Dominus, in tribus merfio-
nibus aqua mum baptifma difeipulis fuis tradidit, dicens ;
Euntes docete, 3 c. E t can. Apoll. 50. fupra cit. trinam
merfionem dicit efle xyi $ Tg wexs yidfebjj, Secundum Do-
fententiam. Item Pelagius papa apud Gratianum de
Oxen. n. 3.
f . i S ; siot.I.
C A T E C H . X X . M Y S T A G . I I .
A d num. 3. p. 312. b 4. «r« etnroiAuStrhç , ixalu , See. ]
Poftquam veftibus exuti erant Ca techumeni, oleo quo-
dam facrato à capire ad ealeem ungebantur. Hujufce
moris frequentiffima in fetiptis primævæ Ecclefiæ fit
mencio. Conftitut. Apoft. lib. 7. c. 22. ubi modus b aptizandi
prxfcribitur : Vnges autem prius oleo fantto, deinde
baptizjabis aqua. Et c. 41. ubi ordo baptifmi enarratur :
Poft hanc profeffionem, ordine venit ad olei unBionem. Jufti- p
Ox«». Hid,
f . ii6.net. u
nus quoque Q u xft. 37: ad Orthodoxos ( fi modo Juftini
fit hoc opus) Primum, inquit.de baptizandi s , oleo ungi-
mur, ac deinde in facro Uvacro qua pradiBa funt pera-
gentes 3 c. Verum in Apolog. 2. p. 93. ubi baptifmi r itus
deferibit, nullam un&ionis memionem facit. Neque
etiam Tertullianus un&ionis ante baptifmum alicubi
meminit : qu x enim de chrifmatione non uno in loco
h a b e t , de uniStione poft baptifmum intelligenda funt.
Ibid, c j. ©soil, j(eq ] F ormulam ipfam
precationis qua oleum hoc. exoreizatum confecrabatur ,
habes Conftitut. Apoftol. lib. 7. t . 42. quam integram
hoe loco adponi leófcor non gravabitur : Benedicituy autem
hoc a Pontifice in remffionem peccatorum 3 prapara-
tionem baptifmi. Sic enim invocat ingenitum Deum, Patrem
Chrifti, Regens omnis natura in fenfum ac intelligen-
tiam cadentis, ut fanBificetur oleum nomine Domini Je f i l ,
3 det gratiam Jpiritalem 3 vim efficacem, ac remiffionem
deliBorum atque praparationem confeffionis bäptifmi ; ut is
qui ungitur, folutus omni impietate fiat dignus initiatione
fecundum Unigeniti praceptum. H x c . o ratio vim Sc ufiim
b enedi& i ole i fatis aperte déclarât.
A d num. 4. p. 312. d j . ^ tecTvste teiv>v du n vJîap. J
Mos baptizandos in aqua ter immergendi eft fane antiquif-
firnus, Sc quamvis à Chrifto Sc Apoftolis haud fuerit prx-
Confecrat* diftin<5l . 5. Mu lti, in qu it, funt qui m nonfine
folummodo Chrifti, una ettam immerfione , f e aßerunt bapti-
zare. Evangelicum vero praceptum, ipfi Domino ac Salvators
noftro Jefu tradente, nos admönet in nomine Trinitatis,
trina etiam merfione fanBum baptifma unieuique tribuere,
die ente Domino difeipulis fuis : Baptizate, 3 c. S. Bafilius
originem hujufee moris à traditione Ecclcfiaftica petit.
Libro enim de Spiritu-fanólo cap. 27. Jam ter immtrgi
hominem undo nobis ? Reliqua item qua fiunt in baptifmo,
veluti renuntiare Satana 3 angelis ejus, e x qua Scriptura
habemus ? Nonne ex minime pubïicata 3 arcana hac traditione
? Item ab epdem origine derivatum tradit H ie -
nt hi "Dolentes & D ronymus adverfus Luciferianos tom. 2. pag. 139. ed. B a f
A n nefcis etiam, in qu it, Ecclefiarum hunc efie mor cm ut
baptizaüs poftea manus imponatur, 3 ita invocetur Spiri-
tus-fqnBus ?_ Exigis ubi fcriptum f i t f i In ABibus A poft olo-
rum. Etiamfi Scriptura auBoritas non fubefiet , totius orbis
in hanc partem confenfus infiar pracepti obtineret. Nam
3 multa qua per traditionem in Ecclefia obfervantur, au-
Boritatem fibi fcripta legis ufurpaverunt ,v elu t in lavacro
ter caput mergitare, 3 c.
Ibid. 6. jüm IstoJjSa J)a »viaCÓx * , 7ito tb XeiçoJ Oxon.ibid.
atviilofdfio/ TAflw. ] Diras rationes adferre folent Pa t re s , not-
cur baptizandi in aqua immergerentur. P r imo , ut hoe *
ritu fignificarcnc & aliquo modo profiterenrur fidem
fuam in fandta Trinitate. Ita Dionyfius A reopag. Ecclef.
Hierarch. cSp. 2. Ter quidem ilium demergit, atque in tribus
ejus qui initiatur demerfionibus , 3 emerfionibus trinam di-
vina beatitudinis fflentiam appellat 3 invocat. Secundo
' qui baptizabantur, ter immergebantur, ut hoe pa£to cri-
dr^ana Chrifti fepultura & refurredtio adumbrarecur.
Hanc rationem non folum, his verbis adfert Cyrillus ,
verum etiam Gregorius NyfTenus de baptifmo Chrifti
tom. 3. A d terra cognatum elementum, aquam, venientes,
in ijla,ficut Salvator in terra, nos abfcondimus; idqUe cum
ter fimul fecimus, triduo peraBam refurreBionis gratiam
effingimus. Eadem xatione triplicis immerfionis my fte-
riiim explicat Theophyla&us in ColofT. 2. 12. Qu i ba-
p ptifmate afluitur, cum Chrifto fepelitur , per trinamdémer-
ßonem trium dierum Domini fiepulturam fignificans, 3 mariens
, quod ad veterem 3 ad peccatum prac/ivem hominem
adtinet.
Ad num. 6. p.313. b S. a XXa jjoäsot'« yfieiV rvfaiver/-] Oxon.n
D e principali baptifmi effedtu his v erb is loquitur C y - f.187.»*
ii llu s , quo nimirum-filii De i efficimur. Cum enim per
baptifmum C h r ifto , tanquam capici, m yftico quidem, fed
.arótifiimo unionis vinculo conjundli, unum cum eo corpus
conftituimus j ideo ficüt illc natura filius De i e f t , it a
Sc nos gratia Sc adoptione baptifmali eamdem dignitatem
confequimur. Hinc Gregorius Nyflènus Orat. in