,& S P U R I A S. C Y RI
Eadem infuper hora, qua res fic a£ta eft, Judici in atrio
exfiftenri idem gloriofus Hieronymus cum gladio gutturi
infixo apparens, pro ofFenfione hujuftnodi vindidtam fieri .
poftulavit, narrans equidem fibi factam hæc dicens ,
abiit. Stupefa&us igitur Judex., cum cæteris qui adfta-
bant, ad ecclefiam pioperans, hæreticum manu gladium
infixum tenentem reperit. Qui protinus, ut hi viderunt,
manum fuit compos à gladio removendi. Captus itaque
hæreticus, in fua permanens duritia, ob aliud fe non do-
lere, nifi quod vivum non teneret Hieronymum, gardens,
à populi multitudine lapidibus, lignis, enfibus & lanceiS
jugufatur.
X I I . Nepos meus Johannes, quem agnofcis, omni ful-
gcns pulchritudine, quem mihi in locuni filii àdopravi,
ut puto, tibi pridie quid ei evenerit, enarravit ; fed tarnen
ut præftantius memoriæ commendctur, filentio non
tranfibo. Captus itaque idem Johannes ante duos annos
à Perfis, & Perlàrum régis miniftris venditus, propter
eminentem fuam pulchritudinem ad Regis exercenda ob-
fequia deputatur., Quumque per annum in curia non
parvo dolore & tædio permanfiflèt, eodem revolutionis
anni die, prandenti Régi ferviens, præ triftitia fe à lacry-
mis non potuit continere. Hoc Rex intuens, lacrymarum
ab eo avidè quærit Aufam. Qua comperta, in quodam
cum caftro cuftodiri fecit. Ibi nodfce quadam exfiftenti
diris lacrymis undique madefadto, in lomnis eidem gloriofus
Hieronymus veniens, manumque ejus, ut fibi vide-
batur, capiens, ad civitatem Jerulalem fecum duxit. Ex-
pergefadus manè, putans fe in caftro à militibus retine-
r i, in domo qua maneo fe invenk. Qui admiratione ve-
lut amens, utrum in caftro, vel in domicilio meo ftaret,
nullarenus difcernebat ; in fe poftremo rediens, emiffa
voce dormientem familiam excitavit. Currunt igitur ad
me famuli, adeflè Johannem ineffabili gaudio nuntian-
tes. Quare dubius adcurrens, quem à Perfis vin&um pu-
tabam praefentcm cerno. Quo quidem quid ei acciderat
enarrante, Deo & gloriofo Hieronymo laudes maximæ
perlblvuntur.
X I I I . Sandimonialis quædam Domina, omnium pene
pulciierrima fæminarum, state juvencula ; fed animi fa-
pientia valde cana, beati Hieronymi devotiffima, in quo-
dam coenobio dominarum mulra fenctitate, ut opinor
adhuc vivit; cui quod audies dicirur contigifte. Sit mu-
lier hæc aliis in exemplum, quæ hue illucque per pla-.
teas & vicos difeurrere non ceftant, fua ftultorum homi-
num illaqueantes animas yifione. Nullo tot Diabolus
animas rete capit, quot laqueo pelfimo mulierum. San-
dimonialis hæc, ut omnium dominarum teftimonio com-
probatur, nunquam, nifi earn maxime compellat necelfi-
tas, extra fuain cellam gradum figit. Ncque enim aliud
agit opus, quàm aut orafionibus vacat, aut ledionibus &
meditationibus implicatur, aut corpus reficit dormiéndo.
His duruis ferpens antiquus Diabolus operibus invidens,
ut earn à fando propofito revocaret, cujufdam nobililfi-
mi juvenis animum in ejufäem Sandimonialis in tantam
inciravit concupifeentiam , quod nil poterat die noduque
aliud, nifi quomodo polfet earn adtingere,cogitate. Circa
monafterium veri luminis obcæcatus continué pergens,
nullum remedium aliud reperire quibat. Tanta namque
infeitiæ nube caligabat, ut multoties fe fuis perniciofis
turbatum affedibus cernens, voluerit fe aquis tradere fuf-
focandum. Stulti amöris ftultum juvenem ita catena de
die in diem ftringit, ut hæc ad fandimonialis aures in-
finuare ob illius non audeat pudicitiam. Qua de re omni
ad hoc auxilio deftitutus, quemdam in veniens magum,
veneficia & Dæmonum incantationes nefandis artibus exer-
centem, magnam promirtit,fi quod optât adeptus fuerit,
pecuniæ quantitatem. Tunc magus veneficiorum fuorum
carminibus evocatum Dæmonem , decipiendi causa node
media feftinè ad fendam deftinat monialem. Ad cellu-
lam itaque accedcns Dæmon tranfire ultra cellulæ, Hieronymi
imaginis in cella pidæ timoré- nimio, nequit limen.
Mira res, Auguftine, ut multiplicibus patet exemplis ,
tantus glorioli Hieronymi timor Diabolo ineft, ut etiam
'fiiæ piduræ non audeat apparere, Nam fi cui ab eodem
obfeflo corpori pretiola demonftretur imago, ab eodem
continuo Diabolus effugatur. Igitur commilTum ftupri
çpus nequam Spiritus dclpcrans, ad mit ten tem revertitur,
L L I H I E R O SOL.
fibique negari ad monialem introitum pandit ob gloriofi
Hieronymi imaginem in cella pidam ; quern deridens
magus dimifit. Moxque evocatum alium Dæmonem quàm
poreft mittit citius ad hujufmodi oper^finienda. Fitque
fecundo id qupd primo. At fecundus per horam forcé
manens coadus, exdèlfas ccepit voces ;emittere : Si me , «
Hieronyme > hinc finis recedere, hue ulterius non rever- <
tar» Ad hæc ftupefàda millier , quæ in , orationibus in
celliila inhærebat, quis iftas fundat voces nimio pavore
percontatur. Non celfante Diabolo fie çlamare, excitatæ
illius coenobii moniales, timoré pereuflæ grandi, tremulæ
ad illam accurrunt cellam , cruce Domini præeunte. Ac
ubi ilium fore nequam. Spiritum feiunt, eumdera conjuran
t,« debeat ,-qua de caufii venerit, intimare. Narrans
itaque Diabolus rei feriem^feque gemitibus. & ululatibus
pandens catenis ignis vindum ab Hieronymo. retineri,
rogat. eas ut fuis mereatur precibus abeundi gratiam in-
venire. At ubi hæc moniales audiunt, Deo & gloriolô
Hieronymo laudes reddunt, fuppliçiter poftdlanres, ut
Dæmonem hune nullatenus reverlurum de eodem coenobio
dffugaret. Vix orationum verbis finitis, Diabolus ma-
gnis ftridoribus ex eodem loco recedens, magum adiit,
eumque capiens tantis verberibus & cruciatibus flagella-
v it, ut per multa horarum fpatia aliquod vitale fignum
vix appareret, diris damans vocibus: Mei cruciatûs cauià
fuifti, ad illam medeftinans monialem j certè in te eifdem
verberibus vindicabor. Inter hæc autem verba tam hor-
rida magus quum fe pene perniciei proximum cerneret.,
fuas videns artes nullum fibi auxiliùm adhibere, ad totius
refiigii portum Hieronymum gloriofum jam liaufragns fe
dirigens : Gloriofe, inquit,Hierpnyme, huic ad tuam cle-
mentiam fubveni mifero accurrenti, ei folita mifericordiæ
dona prægrandia non denegans. Promitto namque, fi!
tuis hac hora adjutus auxiliis, perniciei tam horribili non
fuccumbam, quod déinceps cundis exutus fallaciis, à mis
obfequiis non recedam. His finitis, velut fumus ab eodem
néquam Spiritus evanuit. Per annum autem idem
jacuit verberibus afflidus magus, in tantum fui.corporis
impos quod non nifi alieno auxilio potuit .fe movere.
Mox idem accepta poenitentia magus, anrequam de ledto
furgeret , cundis combuftis codicibus quibus artes illas
nequilfimas exercebat, venditilque omnibus quæ habebac
& pauperibus erogatis, completo anno’in ilia ( fe ob poe-
nirentiam peragendam in quadam fpeluncaclaudens, )ere-
mo in qua per quadriennium gloriolus ftetit Hieronymus
, multa lànditate vitæ 8c poenitentiæ afperitate pollet.
Hue, quæfo, juvenes omnes currant , 8c infàni juvenis
exemplo difeant, ne quod illi contigit fibi poftmodum
doleant conti'giflè. Infenus itaque juvenis tantis cirçumli-
gatus luxuriæ. laqueis , videns fe omnino fuæ miferrimæ
voluptatis defiderio' nefandilfimo . defiraudari , quadam
node laquco fe fu(pendit, & fie fe. infelix temporal!
vita quin potius &■ perpétua, privavit. Ecce quot malo-
rum caufam turpilfimum luxuriæ vitium fore liquet.
Niliil tam riiinæ animæ pariter 8c corporis promptum ,
quantum iftud nequiflimum arbitror feelus. Ex iplb namque
homicidià, ebrierates, contentiones, 8c pene univerlà
oriuntur mala, ut veteris 8c novi Teftamenti infinitis patet
exemplis, neenon 8c conrinuis manifeftifque experientiis
declaratur. Ad hoc autem ut major juvenibus detur aftu-
tia fe tuendi; ( nam ftatus nullus periculofior eft infipien-
tis juventutis ftatu, ) aliud cenfui exemplum mei nepotis
Rufi, ætatis fortè annorum decem 8c odo , quamquam
dolore nimio fubrogare.
X I V. Non eft ambiguum ifta quæ incipio enarrare
magnis tribulationibus meæ memoriæ revocari j fed tarnen
( ut præmiïïum eft ) ut omnibus Sc maximè juvenibus
proveniat in exemplum, filentio illa nequeo præte-
rire. Nepos quidam meus,Rufus nomine, utroque pri—
vatus parente, anniculus ad meas devenit manus; qui uti-
nam ex matris vifeeribus non exiillet, ne illi quod fiifti-
n e t, contigiflèt : quem tanta diligentiâ fiio infortuniô
enurrivi, ut à pluribus à me genkus putaretur. Crefeens
itaque in diem puer infelix, ætate fed non làpientia j in-
genti pulchritudine corporis, fed non animæ decorifque
& probis moribus ; honeftate, bonitate, 8c multæ fâpien-
tiæ elegantia quamquam vanè decoratus, à cundis di.e-
dione fuperflua colebatur. Is namque in decimo odayo
E P I S T. A D S. /
ætatis fiiæ anno imbecillis & miferrimus exlpiravit. Prp-
prer quem tandis ab omnibus infonuit ludus, .ut vix per
menfom finem potuerit invenire. Sed certè ludus pro
eo quod evenerat non fiiffecit. Aft ego ejus nimiæ in-
cumbens diledioni, pluries gloriofum rogavi Hieronymum
, ut mi hi quid nepoti meq acciderat, revclaret. Igitur
meis annuens gloriofus Hieronymus precibus, obti-
nui quod glifcebam. Oranti enim mihi die quodam
hora nona, tantus evenit foetor, quod naribus nullatenus
poteram tolerare. Hæc dum meçum tacitus reputans ,
unde fiç tantus adeiïèt foetor admir^rer, fupra meum ver-
ticem elevatis oculis infelicem nepotem vidi terribilis
vifionis, ita quod in eum vifum imprimere non aude-
bam. Nam catenis igneis çircumljgacus, fornacis inftar
flàmmas foetidiflîmas erudabar. Ad hane itaque yifionem
fiibito me tam vehemens timor irrepfit,ut, dum pluries
loqui vellem, formandi vocem nullatenus compos eram.
Poftremè aliquantulum in me rediens, fi meus trat nepos
voce coepi perquirere tremebunda. Ad hæc ille ululatibus
& fufeiriis: Utinam, inquit, non fuiflèm, ne tam diris
eflèm cruciatibus deputatus. Nam feias me tartareis
manfionibus perpetuis temporibus permanfurum. Heu,
quid dicam J His didis tantus mihi dolor adfuit, ut fim
pluries admiratus quomodo vira protinus non difcelîir,
Longis autem expletis colloquiis ab eodem fcifeitàtus fui,
cur divinæ fuifièt mifericordiæ fic expers, quum in mundo
tot virtutibus fic polieret. Pro nulla., inquit, me feias '
caufe fore damnatuni, nifi qui a in ludis maximè deledabar.
Et quia in morte accepta poenitentia quali ftulta ignorantia,
utdebebam poftpofui confiteri, divinam nonmerui veniam
adipifci. Et hæç dicens à meis di/paruit oçulis. Talis
autem eo abeünte remanût foetor, ut in locum ilium ha-
denus nullus audeat introke. Ecce quantum turpilfimum
ludi feelus divinæ abhorrent majeftatis oçuli. Timeamus
ergo ne nos bonorum rapiat inermes tam repentinüs interims
, ne non poenitere nos vitiorum çontingat, dum
tempus ineft, quia poftmodum poenitentia foret fruftra.
Ut igitur Chriftianus tantæ ruinæ ludi procul effugiat ne-
fas, immo ut omnium memoria deleatur, cxempla alia
quædam, quàm brevius potero, furrogabo.
X V. In Sam'aria quindeçim, nondum expletis diebus,
dum mifer quidam ludens, quafi omnia quæ habere poterat
confumpfiflèt, gloriofi coepit Hieronymi nomen au(u
temerario blalphemaue. Quem nefanda blalphemiæ vix
finientem verba, videntibüs & ftupentibus çundis, mox è
coelo fulraen veniens interemit.
.X VI, Tribus aliis in Tyro ludenribqs hoc accidie, quod
enarro. Quum enim illi fiium vellent incipere ludum, ut
ii qui fe hoc ab eifdem audiftè, & totam rei feriem etiam
fe vidiftè fantur & referunt, fie dixerunt : Quamcumque
potes exfere v im, Hieronyme, quia te invito ludum iftum
alacriter finiemus. His ita d idis, fuum inceperunt ludum.
quo quidem primordiato , quafi uno elapfo inftanti, fe
terra aperiens, illos folum abforbuit, ita ut nil ex iis anv-
plius fuerit vifînn.
X V I I . Quod vifu no&irur, veriifimp teftimonio eom-
probatur. Idckco quæ dfeo , quamquam muftis pofiènt
comprobari teftibus, tarnen meipfo tefte, qui ea vifione
propria didici, comprobabo. Juxta meam, in qua in Jer
rulalem habito, ædem, nobilimmu.s quidam miles fuit,
tranfitoriis nimium locupies, qui uniçum habens filium,
ejufdem ftultiffimi amoris çoecitate pereuflus, non folùip.
à pravis eum non eorrigere, fed etilm eum ipfemet pra-
va inftruere conabatur. Parentes fiitui & ifti fimiles, mentis
, quæfo, oculos hue inclinent, ut quis finis evéniat non
ignorent. Multi enim homines magnas animæ & corporis
inciderunt ruinas ob prayorum parenrum infipientiam.
Crefeens namque illius militis filius, çundis moribus bonis
deftitutus, de die in diem pejerando , torum fiium
tempus amittens in ludis, 8c blafphemiis, cundifque im-
munditiis, pâtre caufiinre , annum adtingit duodénum.
Qui quodam adveiperafeente die folitis eum pâtre ludis
infiftens, ludum eodem ut glifecbat non habente, primo
prorupit in hæc verba : Si quid ille poteft Hieronymus,
qui ludos prohibet, jam exferat ; nam fe invito'hinc non
nifi vidor exlùrgam. Verùm hæc duntaxat iplb profe-
quente, nequam Spiritus teterrimi hominis fpecie cundis
videntibüs locum in quo ludebat yeloci gradu adiens,
1 U G U S T I N Ü M . 5gj
eumdem piicrum infelicem rapuit. Sed quö eum detu-
l i t , hulli hadenus hominum eft compertum; yerum, üc
pqto, eum detulit in infernum. Eadem namque hora cafiu
ad quamdam mex domus feneftram, qux loco in quo
ludentes degebant pater 8c filjus ex oppofito fita eft, mo
pofueram, ex quo me videre fuit necelïè verkate perlpi-
cua feriem tam formidanda: rei geils. Difeant ergo juvenes
in juventutis tempore, quod exteris eft prxftantius»
expetendis moribus fe rulcire, ne. vilibus caducilque moribus
juvenilis animus informatus, ftatum in canitie ne-
queat permutare. Quod enim novae charts inferibitur ,
de facili non deletur. Difeant etiam parentes fatui filios
corredionibus & verberibus erudire, nee vitiorum finant
vepres radices figere, non faciliter evellendas, ne flendi 8c
hie 8c in futuro cedant eventus. Nam, nifi fallor, ad
sternorum gaudiorum patriam deveniendi ardilfima, 8c
' fine ambiguitate aliqua a pauciffimis certè cognita exftac
via ; eundi ad perditionem iter latilfimum , & multis
immo. pene infinitis limitibus plenum fbre conftar. Quodlibet
enim mortalium peccatorum ad perditionem fiium
tramimm ftruit: quo dum hominum non Iblüm pagano-
nim, fed etiam illorum, quos lacri baptifmatis unda la-
v it, ( nam de paganis nulla oritur qusftio quin damnen-
tur,) majorem fore liquet numerum multiplicibus infiften-
tium flagitiis , quorum nülla pene unquam cognofeituï
emendatio: quinimmo, ( relpedivè quidem dico,) pariree
bonis & malis hominibus confideratis > non eft qui faciac
bonum, non eft ulque ad unum; fed omnes poft fiiaS
improbas 8c pelfimas ambulant voluptates: confequenter
coneludi debet, quod ad sterns beatitudinis gauaia ra-
rilfimi gradiantur. Infinits, quinimmo omnes pene lacrx
Scripturs audoritares hoe teftantur. Infinita fiquidem
exempla pollèmus perlpicaciter intueri ad hujufinodi ve-
riratem lufficientius demonftrandum. Hoe ex omnibus
unum cenferi decet, nee ab hoe diferepare poteft, nullum
feilicet ad sterna modo aliquo pervenire pófte gait-
dia, nifi omnibus non particulariter; fed totaliter vitiis
cxftirpatis, virtucum ftudeat itinere feftinare. His jam
fine dato, exempla & prodigia qusdam jam hujus opens
fini propinquus breviter introducam. Et duo prsci-
puè admkanda, qus a venerabili viro Nicolao Cretcrifia
infuls archiepifcopo referente didici', primo dicam.
X V I I I . Venerabilis idem archiepifeopus pridie g!o-
riolï Hieronymi devotione nimia Bethleem veniens , ut
ejufeem cii.ndis honoribus colendas reliquias vifiraret,uc
torus charitate fervidus, redire noluir, donee me fua gra-
tiffima vifitatione eximiis Istitiis adimpleret. Qui, ^utt
donator prscipuus, ) ut gratilfitna mihi donaria fupera-
bundantüfime more folito impertiret, me vifitare mini-
mè contentus, mecum dignatus eft jam diebus pluribus
commorari, 8c etiam adhuc manet, quod utinam tempore
Ipngo durec. in Chrifto namqoe , Auguftine charilfime,
venerabilis idem pontifex te lalutat. Quam pluries igitur
mihi fuorwn verborum ayido venerabilis idem pontifex
enarravkj hoc fale in civitate Candia cpntigilfe. Sa-
cerdos quidam fuus fe s majoris ecclefis euftos, impu-
dicus, luxuris 8c ebrietati deditus , nondum completo
anno de hoe feculp migravit. Cujus corpore in cstero-
rum fepulto barathro lacerdptum , ut ejus punitio cun-
étis innptefceret ad exemplum, fubfequenti noèle tantup
in ecclefia ejulque Cfxmeteriis fuit ftrepitus, quod nj-
more nimio in urbe illa commorantes excitati, pavore
ingenti velut amentes ad ecclefiam cucurrerunt. Stant
itaque omnes circa ecclefiam , ftrepitus vehementes cam-
panarumque fonirus audientes. Divinam quidem exo-
rant elementiam, quareiius cur ifta fiant debeat revelare j
fed nullum exauditionis fenriunt adjuyamen. Diluculp
hpc eellante, ciin£ta qus fuerant in ecclefia reperiunt re-
volura, & quafi undique fiammis ignium violata. Ad
hoc memoratus pontifex orationes indicens populo ,
quid fequenti evepiat noifte prscipit exfpeètari. Ne ni-
mis fiiccumbam verbis, fequenti nodte duplex ftrepitus
8c pavoris tribulatio eft fecuta. Qua de re repletus po-
palus ainaritudine & dolore, cernens nullum fibi a Domino
adjutorium evenire, ficut vulncrati qui in monu-
mentis projeifti dormiunt, exfiftebant. Die aurem illu-
cefeente , omnibus in ecclefia ad orationes congregatis , •
gloriofus bfieronymiis fiubicö feptjes foie Iplendidior it*