' S P U R I A S. C Y R I
ecclefiam veniens, ad altareque gradiens cundis videnti-
bus & mirantibus, per horam fere fub filentio manens ,
obftupenti populo, noc propter facerdotis illius miferum
Cadaver facris indigne locis conditum ad terrorem pec-
cantium cdntigifle intimavit; eique mandans, tit cadaver
miferum tartareis poft refiirredionem omnium manfio-
nibus deputandum, diflepultum flammis traderent proti-
nns concremandum; alioquin inccepta peftilentia non abi-
ret. Er fie ab intuentium oculis eft invifus. Quod ut
ordinaverat , lstabundus populus protinus adimplevit,
Deo 8c beaco Hieronymo laudes prscipuas perlblvendo ;
&,fic peftis ilia ceflavit. Qui deinceps beatiflimuhi Hie-
ronymum omnes unanimicer devotione maxima incaspe-
runr colerc.
X IX . In eadem infuper civitate quidam pulcherrimus
exftitir juvenis, Titus nomine, horieftis moribus luculen-
tus, carnali non ignobiliori natus progenie , prsdives
▼ aide, totam pene devotionem 8c fiduciam habens in bea-
to Hieronymo. Hie fiquidem juvenis virgineo nirens
candore, in ejufdcm fän&s virginitatis propofito ufque
ad vicefimum annum probis vita: moribus perduravit.
Quo tandem tempore completo, fiii firatris nerando con-
filio incitatus, fpretis tam nobiliflimis virginitatis gem-
mis , auri pretiofilfimum metallum calcans, ad carnis Ipur-
citias,& lutum ac feetorem vehementer declinans, puel-
lam quamdam Omni pulchritudine corporis renitentem
fibi in matrimonio copulavit. Cujus amoris retibus ita
fe capiens, quod aliud prster ipfam poterat minime co-
gitare, de die in diem cospit divina obfequia oblivifci.
At quia mifer dereliquit juftitiam , oblitus fuit Deum
alentem fe , oblitus, fuit fib'i Dominus mifereri. Comple-
co namquc anno, quo cum puella juvenis infenfatus fte-
terat, non ut matrimonio fungeretur; fed causa explen-
d s libidinis copulatus, fuggerente diabolica aftutia , juvenis
frater puclls illaqueatus amore, avide diu qusrens
©jus amplexibus frui, tandem quod optaverat eft adeptus.
Hue accurrant juvenes, 8c exemplo juvenis lint experti.
Fiunt nota juveni puella: viro jam perada. Tacens idem
cogitar avidd, quo valeat modo rei certitudinem reperire.
Exfpedat diebus aliquot fe fimulans hoc nefeite. At die
<piodam ordinat urban deferens peregre proficifci; Et
latens per.diem in civitate, node media domum veniens,
referatis feris a puella fervitrice clam, ut prius fimul or-
dinaverant ambo, ufque ad thalamum in quo ejus frater
Sc uxor in ledo ftabant,procedens fibi poftulat ape-
riri. Mirantur illi, 8c timore perterriti vehementi, pul-
fanti negligunt oftium referare. Tandem confradis feris'
thalami, juvenis ira & furore nimio fornacis inftar ar-
dentis undique inflammarus , uxorem primo evaginato
gladio interfecit; deinde fub thoro proprium latitantem
itatrem inveniens interemit. His ita geftis ex civitate
oxiens, multo tempore per mundum hue illucque errans,
cum quibufdam aliis ccepit quofdam tranfeunres in iti-
nere deprsdari ac etiam jugulare. Permanent! itaque ei-
dem Tiro per decern annos talibus negotiis implicate,
gloriofilllmus Hieronymus falubre refugium & vitale, die
quadam jam advefperafeente luce, in modum mercatoris
fc monftravit, ne ille folummodo habits devotionis prs-
miis -privaretur. Nam ille quamquam tot & tanta vitia
abhorrenda continue exerceret, tarnen in beato Hieronymo
devotionem aliquam retinebat •, ita ut eidem quotidie
fe cömmendans, boni aliquid diebus fingulis ad ejus honorem
facere nullatenus poftponebat. Cernens itaque
Titus mercatorem, nefiindis fociis ad folita nequitis opera
convocatis, concito cum eitlem pergens curfu, vibratis
lanceis Hieronymo mercatoris inftar obviat venienti. Mox-
que in eum infurgens, a fociis eumdem prscepit retineri,
donee ejus laceri gladius infigatur. Deinde manum ele-
vat interficiendi gladium retinentem , ut fcelus tantum
valeat jam explere. Ad hsc Hieronymus gloriofiis: Amore,
inquit, Hieronymi, quem tu diligis, aliqua loquendi
brevis licentia mihi detur; poftmodum fi volueris, facito
id quod optas. Ad hsc 8c Titus: Amore, inquit, ejus
quern nominafti,& loquendi, & vivendi licentia tibi, ut
poftulas, concedatur tantum qus portas mercimonia jam
depone. At gloriofiis Hieronymus: Ego ipfe fum Hieronymus,
qui hue propter tuam liberationein veni, ne
mihi a te impenfa obfequia in vacuum pmerirent. Tc
L L I H I E R O S O L .
rot quæ geffifti peccaminum jam pceniteat, ad teipfiim re- *
deas, ne formides j hue ufque me noveris propter. tuam «
falutem,, & anima: & corporis (upplicem pro te apud ira- ce
tam divinam juftitiam exftitiflè, ne in te dignas tibi Cx- ««
vitias exerceret. Ad poenitentias igitur quàm citius perge ««
callem, & peccatorum onera jam depone j alioquin me »
tui cuftodem & apud Deum fupplicem non habebis. His «
dictis Hieronymus gloriofiis ah illorum oculis difparuit.
Ad hoc ftupefadtusTitus, & qui cum illo erant, timore 8c
admiratione tam ingenti ad terrain procidens, per horam
non, potuit clevari. Tunc fubito in Titum, 8c qui cum
illo erant, Spiritus-famfti gratia eft effufà, 8c lux eos coeli-
tus illuftravit. Qui protinus,in viros alteros jam mutati,
fpreris cunâis fpurcitiis vitiorum, ad poenitentiæ trami-
tem rediere ; deinde ad eremorum antra devia, 8c ignota
properantes, in magnis fe corporum afperitatibus, 8c vita
fanétilfima tradiderunt.
X X. Miraculum aliud , quod veridicorum teftimonio
folidifllmè in fuperioribus Ægypti partibus pera£bum in-
tellexi > quatenus hominibus, 8c maximè juvenibus, quan-
tumeunque caftis proveniat in exemplum ad evitandum
periculum mulierum, prscedenti miraculo addere cogito
fore gratum. Monachus quidem juvenis 8c decorus, ho-
neftate præcipuus, moribus maturus,qui fenex virginalis
pudicitiæ cuftos , cundbifque illius monafterii monachis
fpeculum fanâritatis , gloriofiflimi Hieronymi amator de-
votiffimus fu it, duodecim degens annis in monafterio ,
continué orationibus vacans, & ftudio Scripturarum. Hie
amore caftitatis timens, ne cor aliqualiter yiolaret, mulierum
vifus ineftabiliter abhorrebat; ira ut earum memo- ■
riam formidaret. Huic propofito Diabolus,antiquus fêr-
pens & hominum inimicus, invidens, fus nequitis in-
veterats contra eum dolos & artes multiplices incitavit,
continué cogitationum ftimulis juvenem peffimus tenta-
tor affligens, die noiStuque à tentationibus duobus men-’
fibus non cellavit. Juvenis vero providus fefe Domini 8c
beati Hieronymi, cujus dileélionis ardore fervebat,com-
mendans cuftodis viétrici, tentamenta diabolica jejuniis
8c orationibus triumphabat. Confluant hue, qusfo, juvenes
atque fènes, & quanti fit cafus mulierum fallax pul-
chritudo hîc doceantur, maximè per exemplum. Cernens
fè afperis perfidus Diabolus à juvene fuperari, tanquam
leo rugiens fubtiliores nocendi artes coepit qusrere, uc
juvenem devorarer. Fit itaque inter eos pugna gravis.
Hinc aftutiis confuetis caftra adversùs juvenem ftruit p e t
fimus inimicus ; hinc juvenis orationes 8c gloriofi Hiero-
nyrni protebtio caftrorum fternunt munitiones , 8c vires
eorum triumpho nobili vilipendunt. Interea genitoris ad
mortem sgrotantis vifitationis causa ingruente , ex monafterio
in civitatem ad paternam sdem venire juvenis
eft compulfus. Nam fe pater dolore nimio moriturum,
fi vifione fruftraretur filii, crebris clamoribus acclamabat.
Ob hoc dolens monachus, timens ne mulierum vifiu cor
mundum 8c virgineo candore nitidum violaret, potius ,
( nifi fratrum fui coenobii fuiflet fupplicationibus inch-
natus, ) erga patrem crudelitatem volebat propter Domi-
num exercere, quam eidem infirmànti compati à monafterio
recedendo. Sciebat enim monacho nil tam detefta-
bile, nocuum & mortale, quàm vicos & civitates, & gentium
multitudinem circumire. Nulla certè permanet in
homine quies mentis, qui multorum verbofitatibus & va-
niloquiis implxcatur. Quod aqua pifeibus, monachis idem
prscipuè filentium dperatur. In paterna itaque manens
sde monachus, diebus tribus tsdio tam vehementi affè-
£tus eft, quod fibi potius videbatur tetris fe fore carce-
ribus mancipatum. Completo die tertio, dum enm cum
forore fiia quadam pulchritudinis inaudits, infirmitatis
causa patris crura fimul contingeret confricare, cafu fo-
roris dextra ejufdem tangente dextram, tam diris libidinis
8c ejufdem fororis inepts & abominabilis concupifcen-
tis fuit fubitb jaculis cor ejufdem monachi inftigante
Diabolo vulneratum, quod pene earn ad illicita , & ora-
nino ab hominibus abhorrenda, nifi exftitifïèt timor ve-
recundis, invitabat. Heu quid dicam ? Qus monachi9
illis inerit obfèrvantia caftitatis, qui continué mulierum
vifibus potiuntur in fimul colloquendo ? Sic manet in
caftitate homo faciem intuens affiduè mulierum , ficut
maçet palea ftans in igné. Fîülax certè 8c ruins maximè
propinquus
E P I S T . A D S. /
propinquus cafiis, inevitabileque periculum eft femins
ulchritudo. Timor certè monacho evenir, quem tiine-
a t, 8c fibi accidit quod tanto tempore verebatur ; nec
fine exemplo maximo aliorum, non illud jufliim eft pa-
rentibus obedire, in quo anims periculum formidarur.
A monafterio invité monachus egfeditur ; fed ardore libidinis
tam nefands cor inflam mante, nil aliud quàm
fororis hoc nefeientis fcelus, faciem improbis oculorum
vifibus videre cogitans, nullum pene unquam fuiflè mo-
nafterium recordatur. Sanatur interim pater ; at monachus
excufationibus adinventis tardât de die in diem ad
monafterium remeare. Manente eodem in paterna domo
tribus menfibus, hinc monachos, hinc patrem maxima
movit admiratio omnemque familiam , cur iftum tam
vehemens irrepferit mutatio 8c alteratio inaudita. Ignorant
fiquidem rei caufam ; idcirco effeèbum eos contingit igno-
rare. Ad monafterium cum duobus ad fe ex monafterio
deftinatis monachis tandem revertitur, illud referais ts-
dium redeundo, quod prius detulerat exeundo. Ccepit
itaque in monafterio corpus degere monachi; cor verb
à forore aliqualiter non recedit. Hoc fibi fit ftudium
Scripturarum ,.ut attingat peffima qus affedat : hsccon-
templatio divinorum:, ut peccatorum modum inveniat
expfendorum. Percutitur alienus fui & à veritatis co-
gnitione devius continué à Diabolo, cujus jugo graviffi-
mo imbecille collum fubmifit, libidinis novs telis. Sicut
fumus deficiunt dies ejus, confringuntur ficut in frixorio
ofïà ejus, & infirmatur in doloribus vita ejus; irrationa-
bili fit fimilis animali. Oblivifcitur in toto divinam cle-
menriam exorare, tota die cogitans, quis modus appareat
habilis ut poculum mortis valeat deguftare. Heu quàm
funt inopes 8c mifêri, 8c omnibus bonis egentes 8c exfu-
les,qui à Domino fe elongant! Tantb fit pejor briitis
animalibus vir' in peccatis, quibus ab anima Deus majori
fpatio elongatur quàm id quo coelum à terra diftat,
8c öriens ab occafu, quàm eildem prsftat quum divina
gratia eft fulcitus. Cogitanti denique monacho veritatis
luminis nefcio, nefandiffims & auditui horribilis
voluptatis adipifeends reperire modum, mali confilii fe-
minator Diabolus hoq fibi rale infinuat confilium occul-
to cogitamine vani cordis, ut fcilicet intempefts nodtis
medio cun&is dormientibus, vefte depofita monächali
fumptoque habitu. Jaicali, ex monafterio exiens paternas
clam adeat manfiones, & domum crepufculo nodis latenter
intrans • fub thoro fororis lateat, donee dormiente
ip (a ad eamdem accedat, fus voluptatis libidines exple-
turus. Placet infans mentis imperitis confilium eroga-
tum, ftudetque ipfum toto pofle quàm poteft brevitfs ef-
fe£tui mancipare. Sequentis igitur advenienti noétis me-,
dio, fiib filentio ad fores coenobii claves gerens manibus
properat; fed ad dftia veniens per totam illam nodfcem
hue illucque difeurrens , quo fint in- loco pofita non in-
venit. Stupore & admiratione pertertitus , cur hsc fint
nefeiens intueri, jam matutinali, qua ad laudes débitas
Dominicas monachi excumbant, propinquante hora com-
pellitur ille ad cellulam retrogredi. Manet in cellula ille
admirans per diem ilium; proponit fequenti node fa-
cere quod non fecit ; audet imbecillis dextra qus non po-
teft; fperat ftultum pecus contra leonem pugnans trium-
phi gloriam adipifei. Qtiod, infènlàte, reris î Putas age-
re , vile pecus, qus leo fortiffimus Hieronymus contradi-
cit î Celia imagini gloriofiflimi Hieronymi genua fledere
, ipfum ulterius non falutes, Sc tibi poteftas protinus
concedetur, ut cadas ÿi foveam quam effodis , ut dira
naufragia jam admittas. Non poffiint impenfa >gloriofif-
fimo Hieronymo fèrvitia, quoquo modo fiant, mercedi-
bus vacuari. Retinebat fiquidem in cellula monachus ille
devius & errans, & diabolico dominio mancipatus, ima-
ginem gloriofi Hieronymi tabula infignitam, cui diebus
fingulis antiqua confuetudine fledens genua, fe eidem
pluriés commendabat. Idcirco ut ejus mira dementia
cundis inhotefeeret, illo eum die retinebat, ne malum
faceret quod volebat. Ignorans vero hsc ille monachus,
fubfequenti node ad coenobii iterum fores pergir. Sed
quod prscedenri node fecerat, id hâc fecit. Ne igitur
inhsream verbis,. per unum fere menfem fingulis nodi-
bus continué hoc evenit. Completo itaque (ut puto) mèn-
fis circulo, ill fomnis beatus Hieronymus fandifljmo cui-
^ U G U S T I N UM ,
dam illius monafterii monacho appatult in ftrato fùo
quiefeenti node, eidem revelando quid ifte monachus
faciebat; mandanfqite illi ut debeat eidem monacho fic
erranti declarare, quomodo ipfè eum ob fibi impenfam
reverentiam cuftodivit, ut oftia non videret ad cogitatum
fcèlus ^& quod nifi fibi velox de incoeptis fiiblequàtur
emendatio, fefe de ipfius cuftodia removebit ; dilcelfit-
que protinus ab eodem. Manè auteni fado ,qu s viderat
monachus, alteri monacho enarravit. At ille fe , quid hie
dicat, non intelligere pluribus deteftans facramentis , cce-
pit dicere propter cerebri, vacuitatem hsc fomnia eve-
nifTe. Tacet monachus, 8c tecedir. Hie gaudens proponit
node fequenti, nullam amplius exhibens fblkam Hieronymo
reverentiam, oftia monafterii, ad nequam opus
quod tamdiu affedaverat peragendum, ad fuum libitum
referare. Ut breviter dicam, quod mifer diu hianti animo
Cogitaverat, mala operandi ab Hieronymo honore
fblito privato fibi tradira poteftare, ut volitir fic effecit ;
fed ramen in fine gloriofiflimi Hieronymi dementia non
defecit. Recedens itaque ille de monafterio nodurnâ hora,
alieno habitu occultatus, patris domum adveniens per
diem ilium undique cireumivit. Qiiumque nodis crepufculo
domum intraflèt, ad ledum in quo Virgo foror
quiefeere tunc fblebat clam procédons, tamdiu fub eodem
latitavit, quamdiu fbrorem dormire potuit sftimare. Tunc
idem exiens, exfpoliatis veftibus, fororis fè dextro lateri
applicavit. Ad hsc foror Ievi fomno dormiens excitatur,
& virum juxta fè manu fèntiens, gdmodum expavefeens
diris emiflls clamoribus ad fe omnes pariter evocavit.
Currunr ad puells thalamum cundi cum lumine, & tandem
in ledo inveniunt hunc jacentem. Mirantur parentes
& ftupent ; cernunt hoc cundi qui cucûrrerarit, &.
condolent. Interrogat à filio pater diferiminis tanti caufam
, reatum fuum filius filentio confitetur. Ut enim dixi,
voluit Hieronymus hunc fuam ftultitiam experiri, ut in
pofterum humilior, 8c aftutior fieret ad cavendum & in
prslio fe tuendum ; 8c ne amplius exemplo fuo quis de
fànditate confideret & fperaret. Quantb enim major
inert homiui fandiras, dum in mari mundi hujus pro-
cellofb & inimicorum agminibus pleno, imbecilli carnis
navicula navigat; tanto major eft timor & aftutia fe tuen-
di. Itifinitas peffimus ille tentator Diabolus nocendi poffi-
det artes. Qui incautus pergit, leviflîmè capituir. Qui in
cundis timet , ab'omnibus diabolis hic rimetur. Certè
plus nil hocet, quam fpreto aliorum confilio ut propria
voluntas prscipit ambulare. Qui fus tantum voluntati
credit in cundis qus facit, finem odibilem adinveniet.
Magnus exemplo jam finito timor de fragilitate noftra
maxima, & de diabolica calliditate & aftutia nobis omnibus
demonftratur ; magria & fpes venis peccatoribiis de-
claratur. Cernens namque fe monachus fie à Diabolo de-
turbatum, delufum, ac etiam in tanta miferia captivatum,
protinus fiiffragiis gloriofiflimi Hieronymi, cujus femper
devotus exftiterat, fuam mifèriâm 8c culpam vehementilfi-
mam recognofcens in feipfum rediit ; 8c de eadem-pater-
na exiens domo, omni retardatione' abjeda lugens , 8c
dolens ad fontem pcenirentis properavir. Deinde verè
in fuo monafterio per annos duos in tanta fe abftinen-
tis afperitate afflixit, ut foret cor hominum infufficiens
cogitare ; & completo annorum duorum fpatio, ante dies
modicos ex hoc fèculo féliciter exfpiravir.
X X I . Veherabilis Damafi Porruenfis epifcopL pridie
receptis litceris, aliqua eis inferipta corde avido intelle-
x i , qus ob ejus reverentiam non dimittam. - Roms car-
dinalis quidam Celeftinus nomine, Hieronymi gloriofi
smulus 8c detrador, dum die quodam in conventu- exfi-
ftens cardinalium, more fblito ore audaci 8c temerario in
ejufdem injuris verba prorumperet, dolore fiibito vifee-
rum impellente, ad occulta naturs loca properans, vifee-
ra omnia protinus emanavit; & anrequam illinc, recede-
ret, exfpiravir.
X X I I . Alius quoque prefbyter cardinalis Andreas no-,
mine, ifti non fimilis; fed gloriofiflimi Hieronymi devo-
tiffimus atque cultor , pridie in eadem Romans urbe
multis circumadftantibus exfpiravit. Qui quum jam in
ecclefia eflet.paratis exfèquiis, qus folent fidelium tu-
mulandis exhiberi corporious, affiftente fummo ponrifice
cum pene toto clero & populo Romanorum, qui ad eum«