4oS, S E L E CTÆ E J U S D EM T H OMÆ MI L L E S
0 fnpbcu, rcjicit. Epiphanius impia çpxdam & bis- 4 Cmf d f i :m f c n ftos mpiorum Ubr.s , vcl K qui mania
fphema dogmatadelege & prophetarumfcriptis tradidiffe
affirmât. In hxrefi 46- n. 73. dicit eum legem, teftamen-
tum mortis nuncupaffe. Quod Manes cum aridis 0 cffoetis
jtrboribus legem 0 prophet as comparât.
. Ibid. p. 68. a 6. yuè vsro r tCJbpunwvTu. Avo tpfw/tsliTay éf/ui-
ytLïu'eai. Aht%ivJ)>v fi , &c. ] Hiiloriam haue de verfione 7z.
Interpretum portais tradidere non folum Arifteas in lib.
de 7z. Interpp. Ariftobulus apud Eufeb. Prxp. Evang. lib.
15.c. u . Philo Judxus de vita Mofis lib. 2. Joiephus Antiq.
Jud. lib. 12. cap. 2. verum etiam antiquiflimi Patres. Jufti-
nus martyr in Cohortat. ad Grxcos pag. 13. edit. Parif.
prxfertim vero in apologia z . Quum Ptolomaus bibliothecqm
infiitueret, ad Herodem Judaorum tum regem mifit,0 c. quo g ftituebant. Qu
in loco, ut hoc obiter moneam, vir pietate eximius, & bus auc fcripr~
in fcriptis Patrum verfatiflimus J. E. Grabius pro ß*a-
>.dJri7j HpJj'it legendum conjicit ßaaihdlow itpéi vide not.
ad Juftin. apolog.z. p. 60. 61. Praeter ]uftinum etiam Ire-
næus adverfus hærefeslib. 3. cap. z j. Tertullianus Apologet.
c. 18. Clemens Alexandrinus Stromateon lib. i.p. 34t.
fette impii funt, & fidem chriftianam impugnant. Horum
faepe fit mentio in decreto Gelafii apud Gratianum dift, ij.
exempli gratia: Lvangelia Thoma apoftoli, quibus Manichai
utuntur , apocrypha. Evangelta qua falfavit Lucianus, apocrypha.
Libri omnes quof feett Lenttcius difcipulus Diaboli, apor
cryphi. Liber qui appellatur Fundament um, apocryphus. Confer.
cann. Apoll. 60. & 8j. Eufeb. hift. eccl1. lib. 4. cap.*23.
verfus Sri. Greg. Naz. can. 63. concilii fexti in Trullo, &
can. 27-.fynodi Carthag.
Ad num. 36. p. 69. c 5. rd $ honm ^ßhttCtyi Oxon.n.i
I M I Plurima olim circumferebantur Evangelia piaster t-*6-»*-
quatuor illa, qux codicem Evangeliorum con»
“ ' m nonnulla nalcentis Eccldix temporiconfifta,
34z. edit. Parif., aliique de hac re mentionem faciunr.
Vide Pàmelii annotât, ad cap. 18. Apologet.,Tertullian.
Joann. Voffii diflerr. de 7z. Interp. Uflêrii Syntagma de
7 z. Interp. Sc viri cl. H.Hodii lib. contra hilloriam Arifteæ.
• Ad num. 34. p. 68. e x. « fi tvftmhofia fi •mox.wyi nqt-
’ fffJMiwv aàspamvav Uo n yvof/f/joy , ito! èmnsv pami «.y* » tip ^ w ^
dy<ùi mioyAU KctKnStiozov Sïiav %ci<päv tp/Miyda ewji-nhH'n- ] ç Apoftolos, de quo quidei
Sacrx feripturx libros ejufdem fanbli-Spiritus afflatu, quo ‘ “
primum feripti fuerant, vertifle72. Interprètes çonftans
eft opinio SS. Patrum, quibus fuftfagatur, uti ex hoc
loco conllat, Cyrillus nofter. Juftinus martyr in Cohort.
.ad Græcos p. 14. edit. Parif. hæc de verfione : Et cognito
LXX. iß os vir os non folum eademfententia, verum etiam iifi-
dem ejfe verbis in tranflatione ufos, ac ne ma quidem diElione
alium ab alio dijfenfijfe ( ufque adeo eadem de iifdem omma
/conferipferant ) admiratione attonitum, cum divina vir tute
interpretationem abfolutam ejfe credentem, tum quovis honore,
0 c. Plenius vero difertiufque hofee Interprètes numine
quodam divino impletos fuifle, aller it Irenaeus lib.-j. c. 25.
( cujus verba ab interitu vindicavit Eufebius hill. eccl. lib.
5. c. 8. ) Convenientibus au tem ipfs in mum apud Ptolemaum,
0 comparantibus fuas interpretations, Deus glorifcatus eft, .
0 feriptura vere divina crédita funt : omnibus eamdem, &
iifdem > verbis, 0 iifdem nominibus rccitantibus ufque ad
■ finem\ uti (3 prafentes gent es cognofcerent, quoniam per
afpirationem Dei interpretata funt feriptura. Eadem quoque
dicit Clemens Alexandrinus Stromat. p. 342. edit. Parif. .
. Ad num. 35. p. 68. e 4. rxmv -ms. eixan Lvo 1 iya-
• fivaay.i' <arçfi aj t* 'imxpv<p<t piuJiv ïpf x»t*oy . . . . ett fi cy ca-
xXtioiq, fJAtd Ttappooiac ayetyaónofjS/j. ] His verbis ÔC iis qux
fequuntur,diferte admodum nos docet Cyrillus ex quibus
libris veteris teftamenti codex quarto laltem à Chriltp
S. Lucam impulerunt, ut Evangelium
etiam ipfe confcriberet; quemadmodum in ipfo
operis limine profitetur.Höjufmodi fuere: I. Evangelium
fecundum Hebrxos, quod ex Matthxi Evangelio decur-
tato & adulterato conficiebant Ebionxi, & quo folo ute-
bantur, uti refert Epiphanius hxref. 30. n. 3. & 13. Vide
etiam Theodoret. hxret. fab. lib. 2. cap. 1. Clement. Alex.
Stromat. 2. pag. 380. Eufeb. hiftor. ecclef. lib. 3.cap. 27.
II. Evangelium fecundum Aigyptios, quo üfi funtSabel-
liani, & ex eo impia fua dogmata confirmabant. Epiphanius
hxref. 6z. n.. z. Clemens Alexandr. Stromat. lib. 3.
p. 45z. cap. 465. d. III. Evangelium fecundum dnodecim
uidem mentio occurrit apud Ambr.
lib. in Luc. n. z. in expofit. in cap. 1. Lucx, qux Tito Bo-
ftrenfi falfo tribuitur. biblioth. Eatr. tom. z. gr. lat. edit.
Front. Duc. IV. Evangelium S. Petri, cujus meminerunc -
non folum Theodoretus hxret. fab. lib. z. cap. 2. 6c Ori-
genes in cap. 13. Matthxi, verum,etiam Eufeb. hillot.
■ eccl. lib. 3. cap. 3. his verbis : Evangelium quod fecundum
Petrum dicitur nequaquam inter catholica traditumfcimus.
Vide etiam hiftor. ecclef. lib. 3. cap. 25 . V. Evangelium
fecundum Matthiam , de quo mentionem facit Eufebius
hiftor. ecclef. lib. 3. cap. 25. VI. Evangelium fecundum
Bartholomxum, de quo Hieronymus in procem. in Mat-
thxum ex Origenis hom. 1. in Lucam. VII. Evangelium
fecundum Thomam. VIII. Evangelium Philippi, cujus me*
nerunt Leontius Byzantinus a&. 3. de fe<Slis, & Epi-
phanius hxref. 16. n. 13. IX. Evangelium fecundum Nico-
demum inter apocrypha à Gelafio numeratur. Vide decret.
Gratian. .part. 1. diftinÄ. 15. c. 3. X. Evangelium Evx à
Gnofticorum aliquibus confarcinatum, teile Epiphanio
hxref. i6.n. 2. Qui etiam Evangdiiperfe6lionis*v<tfj4Aia
Tthnaneof Gnofticorum> ibidem meminit.XI. Evangelium
Judx, quod à Cainis compofitum aller it Theodoretus
hxret. fab. lib. 1. cap. «5. Proférant ÿ.uda Evangelium, quod
ipß compofuerunt. XII. Evangelia Bafilidis atque Apellis,
de quibus vide Hieronymi prooem. in Matthxum, & in
Ifai. cap. 64. XIII. Evangeliuminfantix, arabice & latine
3 feculo fuerit compädlus. Ex illis nimirum viginti g nuper editum’. XIV. Protevangelium Jacobi, edit, inter
diióbus libris quos in fequentibus enumerat auótor nofter. Orthodoxographa Baf. an. 1 j 6j>. Mill
Hic autem numerus librorum numero literarum Hebrai-
carum refpondet. Athanafius in fynopfi facrx fcripturx:
Numerus librorum Canticorum veteris teftamenti eft aqualis
numero literarum Hebraicarum. Viginti duo enim funt apud
Hebroos elementa. Eadem fere tradit de numero librorum
veteris teftamenti Joannes Damafcenus de orthodoxa fide
lib. 4. c. i8. Ut autem ea qux Cyrillus hoe loco de libris
canonicis Sc apocryphis dicit, clariusèlucefcant, obfer-
vanda eft diftin&io Rufini in expofit. fymboli qua libri
facri in canonicos , ecclcfiafticos Sc apocryphos diftri-
buuntur. Canonicos vocat, quos cum illo loco Rufinus,
turn in fequentibus Cyrillus nominatim recenfet. Eccle- J? quod*nomen ejus prafert.
fafticos autem eos qui in Ecclefta quidem leguntur, fed, non 0 r' "
proferuntur adaubloritdtem ex his conftrmandam. Apocryphos,
qui in Ecclefia prorfus non debent legi. Eadem diilinótio
occurrit apud Athanafium in epiftola ad Rufinum, ubi re-
periuntur ßiC^iu , a.yA-yyuox.OfL^/0., & 'irwwvtptt.
Inter libros Ecclefiafticos, five ayayiyanofU/iuc recenfenda
funt, non folum fcripta qux hodie apocrypha audiunt,
verum etiam S. Hermx Paftor, S. Clementis epiftola,
S. Barnabx epiftola, canones apoftolici Sc conftitutiones
qux dicuntur Apoftolicx. Per apocryphos vero intelligun-
tur a Patribus, uti etiam hoe in loco a Cyrillo, iftiufmodi
libri quos canon 60. Apoftolorum vocat ü l f dp*
ibid. C.6. kflAttviyguoi xf Qe»fMV ivafjL\/oy,J Alibi, Oxon. ibid-
(nempe Catech. VI.) ipfum Thomam hujufee Evangelii f.67.not.i.
extitiffe auftorem afferit Cyrillus. Nemo legat Thoma evan-
gelium : non eft enim mius e duodecim u4poftolis, fed unius de
tribus difcipulis Manis. Hoc etiam evangelium Thomx Ma-
nichxo tribuit Photius lib. 1. hiftorix Manichxorum non-
dum.editx, quammecum per quam humaniter communi-
cavit, & , uti fpero, orbi erudito prope diem daturus eft
V . C. Joan. Fredericus Wincklar Hambergenfis. Difcipuli
infaufti Manet isfuere duodecim.. Siftnius, qui 0 principia impii
illius dogmatis accepit : 0 Thomas, qui Evangelium illud,
ipofuit. Idem Photius alibi bibl. ,
cod. 85. hoc Evangelium vocat r Muv/%uav £av lunffthioy.
Hoc Evangelium rejiciunt Eufebius hiftor. ecclef. lib. 3.
cap. 25. & Leontius Byzantinus de fe£bis adt. 3. pag. 432.
Vid. not. ad Catech. VI.
Ibid, d 2« cmqcfyutSJ-* 3 r mvmv, ^ fM^nniy to 'nhtvmov, Oxon. ibidy
WlTauA* SttgrjioM&i Zhsohdi- ] In his Sc prxeedentibus ‘ *’•
verbis tria funt obfervatu digniflima'. I. Ordo librorum
novi teftamenti. Ita enim Cyrillus hofee libros difponit,
ut Evangelia primum locum occupent, fecundum vero
Adta Apoftolorum, tertium autem feprem catholicxEpi-
ilplx , viz. S. Jacobi una, S. Petri.dux, S. Joannis tres,,
S. Judx una, ulcimum demum quatuordccim fancti Pauli
epiftolx.
Epiftolx. Cxteru
catalogos libroru
Apoftolorum pri
I N B. C Ÿ R I L L U M N Ö T l
1 hunc ordinem minime fervant alii,qui A ue:e in can. 60. concilii Laodiceni, ubi libri qùoS in Ecf
ceder is contcxuere. lncanone 8 5.
quidem occurrunt Evangelia j hxc
fequuntur quatuordecim fancli Pauli epiftolx, quibus pro-
' xime conjunguntur Epiftolx catholicx, eo quidem ordine,
ut primo loco ftentdux S. Petri Epiftolx,fecundo S. Joannis
tres, tertio S. Jacobi una, ultimo S. Judx Epiftola,
agmen vero claudant Adta Apoftolorum. Eufebius hiftor.
ecclefiaft. lib. 3. cap. 25. Evangeliftis quidem principeni
Icfcum tribuit, fecundum vero hiftorix Adtuum Apoftoli-
corum, poft hanc autem ponit S. Pauli Epiftolas , quibus
fubnedlit primam Joannis Epiftolam, primamque Petri j
totum vero Cataloguai Apocalypfi claudit., Eodem ordine
libros'facros novi Teft. enumerat Gregorius Nazianze- g
nus in Iambico 3. ad Seleucum. Leontius Byzantinus Adi.
2. de Sectis novum Tcftamentum diftribuit, «5 ^ (hCh'wi
in fex libros; quorum primus continet Matthxum Sc Marcum
, fecundus Lucam & Joannem, tertius Adta Apoftolorum,
qqartus feptem Epiftolas çatholicas, quintus quatuordecim
Epiftolas S. Pauli, fextus Apocalypfin. Vide
canonem ult. concilii Laodiceni , Sc canon. 27. concilii
Carthaginenfis. II. Quod Cyrillus Jacobi Judxque Epiftor
las, Sc fecundam Petri, una cum fecunda, Sc tertia Joannis,
qux inter fetipta àwhift/Lfaa ab Eufebio loco fupra
citato recenfentur, in iis libris numerat, quos veteres Ec-
clefix dodtores Sc epifeopi tanquam facros pofteris tradidere.
De Jacobi Judxque Epillolis Eufeb. hift. ecclefiaft. C
lib. 2. cap. 23. hxc refert : Cui etiam adferibi folet Epiftola
prima earum qua Catholica dicuntur. Quam quidem nonnulli
fturiam ac fuppofititiam exiftimant. Sane pauci admodum ex
vetuftioribus turn hujus Epiftola, turn illius fada, qua 0 ipfa
in feptem Cathohcarum numero recenfetur, mentionem fècere.,
Statim vero fubjicit : o/u»s o w/xtv A rax/wr (u-m r'hoinuv
ci» sA«çk/ç èx-YJhnoia/c > Veruntamen has quoque
cum cateris in plurimis Eccleftis publice IcElitari cognovtmus.
Et quidem quod ad S. Jacobi Epiftolam attinet, ilia inter
libros quos vocant Canonicos ram in conciliorum cano-
nibus, quam in fcriptis plurimorum Patrum recenfetur.
Canon. 85. eorum qui Apoftolis tribuuntur earn inter Biclefia
legi voluere primxvi Chriftiani enumerantur, ul-
quam comparet Apocalypfis. Cxterum in antiquiffimis
Ecclefix temporibûs Apocalypfin' Sc Joanni apoftolo trfc
buebant Ecclefix dodtores', Sc tanquam divinam fulpicie*
bant. Jullinus martyr in dialogo cum Tryphon; pag. 308*
hxc de Apocalypfi tradit : Et vir apud nos quidam, cui nomen
erat Joannes, è duodecim uLpoftolis Chrifti unus, in ea
qua illi exhibita eft revelatione, Chrifti fideles noftros annos
mille Hierofolymis peratturas ejfe, praloquutus eft. Huhc locum
Juftini refpiciens Nicephorus Calliltus hiftor. lib. 4.
cap. 6. de eo dicit: meiçyim S''t\try ( in dialdgo fcilicec
cumTryphone) «ij r ‘omovj-hv^iy bpu>hoyyi(3ft\uj Hvm n
y* -, adjfint etiam m eo pro confejfo haberi apocalypfin ejfe
Joannis. Vide Irenxi lib. 4. cap. 37. Sc jo. lib. 5. cap. 30. Sc
apud Eufeb. lib. j. cap. 8. Tertullianus Sc Cyprianus fre-
quentiflima ex ea adducunt teftimonia; Poftremo Atha-
nafius in fynopfi facrx Scripturx , poftquam libros novi
Teftamenti canonicos enumeraflèt, hxc fubjicit: Prater
hos etiam eft apocalypfis Joannis Theologi, recepta ut ejus,0
approbata à veteribus fantlis, 0 Spintu-fanLlo afflans Patribus.
C A T E C HË'S I S V. '
Ad num. 4. pag. 73. C 7. moyC 0UV"<himof OxOi
<p&7rçixof » 7riçiiy ^ owj’-aaf i/xxv/nvMf.] A quibus non I'* 7e
multum abludunt ea qux reperiuntur apudTheodoretum
Qi&iTTiVT. ferm. 1. Quod eft oculus. in corpore, hoc eft fides
in mente : aut potius , ficut oculus luce indiget, per quam
ipfi vifibilia oftendantur ; pari modo 0 intelleElus eget fide ,
qua divina ipfi oftendat, quaque ftabilem de his conceptum
perpetuumque eonfervet.
Ad num. 11. pag. 77. b 1. » xp %£eiv Jbfutf/!» -msis da ré Ox,
itydj(Mtot, « Jbf/tutmoi fioyov Zhv, a&.d.£ r yjsrip aiSpamy cyep- ». 6
ynvx.».] Per fidem intelligit audfcor nofter fiduciam quam- ”**•
dam , qua Spiritus-fandlus primos chriitiar.x religionis
dodlores certiores fecit, eos potellatem habere edendi mi«
Chi a atÇaçu.ta., £ S.ya ponit, ut Sc can. 60. concilii Laodi-
ceni, & can. 27. concilii Carthaginenfis. Gregorius Na-
zianzenus in Iambico 3. ad Seleucum, S. Amphilochius ,
S. Athanafius, Rufinus, D. Auguftinus, Sec. hanc Epiftolam
eodem, quo exteros novi Teft. libros loco & honore
dignantur. Clemens Alexandrinus quoque lib. 4. Strom,
pag. 516. Origenes, Bafilius , Epiphanius, aliique hanc
Epiftolam Jacobo apoftolo tribuunt, eamque in numéro
factotum librorum ponunt. Eumdem quoque honorem
S. Judx Epiftolx tribuunt iidem canoncs, iidemque au-
dtores. Clem. Alex. lib. 3. Pxd. cap. 8. pag. 239. Sc lib. 3.
Strom, pag. 431. b. Origenes in Matth. Huet. pag. 223.
Bafil.Epiphan. De fecunda Epiftola S. Petri in primis Ecclefix
temporibûs aliquandiu dubitatum eft, uti nos do-
cenc Origenes, Eufebius Sc Amphilochius. Verum in fupra ^
citatis canonibus libris facris adnumeratur. Secundam &
tertiam Epiftolam Joannis cuidam Joanni prefbytero, non
apoftolo, tribuunt Papias Sc Dionyfius Alexandrinus : qui
tarnen ab hac opinione fefe non multum diftare oftendit,
ut apoftolo Joanni tribuat, apud Eufeb. lib. 7. hift. cap.
25. Verum Irenxus adverfus hxref.. lib; 3: c. al. 18. nov.
ed. 16. n. S. Sc Tertullianus de Prxfcript. cap. 33. & dc
Carne Chrifti cap. 24. fecundam Epiftolam Joanni apoftolo
adferibunt, ex-eaqtie teftimonium recitant. Eumdem
vero qui fecundx, etiam tertix Epiftolx extitiffe audio*-
rem nullus non fatebitur, qui ftylum ejus paulo accura-
cius perpenderir. III. Notandum ell Joannis Apocalypfin
inter facrx Scripturx libros canonicos à Cyrillo non re- ;
cenferi. Quippe, Uti teftatur Hieronymus in Epift. ad
Dardanum, ficut Epiftolam ad Hebrxos, Latinorum con-
fuetudo non recipit inter Scripturas canonicas, ita nec Gra-
corum quidem'Ecclefia -Apocalypfin Joannis eàdèm liber täte
fufeipiunt. E t, ut verum fateamur, non folum hxretici,
Marcioniftx fcilicet, ( vide Tertullianum lib. 4. contra
Marcionem ) Alogiani Sc Theqdotiahi, ( Vide Epiphan.
hxref. 51. Sc 54. ) Apocalypfin rejiciebant, verum etiani
ipfi Catholici earn inter apocrypha numerabant. Caius
quidam ecclefix Romanæ prefbyter à Cerintho feriptam
afferit. Indeque forfan nec in canon. 85. Apoftolorum,
Hanc fidem Chryfoftomüs homil. 29. in 1. Cor.
12. vocat OTS7V ev/jtiay, Sc, uti hoc loco Cyrillu
fide dogma
V. IO. ilifa 5 n toj. tjjj 7bus
tica diftinguit :; cum enim verba hxc Apoftoli
Î explicac , dicit eum per Vsnv intelligere,
T Jb if/aia y , cl nUu r <r,sy.etay , nkinapneiv' sit
un Mtvi» 7 tr,t(/.eiav Shy. Fidem non tramdem dice ns
logmatum, fed e\am qua eft fignorurn. D e qua dicula.
> See. M
cit: Si ha beads, & c. Hac eft mater fignorum. Cum enim
neque Apoftoli, neque eorum fucceflores poteftate mi*»
racula faciendi femper prxditi fuerunt, xquum erat, üc
certo aliquo indiciodignofcerent, quando divinam poten«
tiam haberent prxfenrem: ne forte fi conarentur miracu-
lum edere divino auxilio non adfifteiitc, inceptis fuis tur-
piter exciderent. Hoc autem indicium non aliud erat
quam hxc mns, five certa perfuafio fc poffe, id quod
moliebantur facere.
C A T E C H E S I S VI .
Ad titulum Catechefis pag. 86. a c. Thstva as tva ©soy, J Oxon.
■ Credo in umdm , &c. Ita tradunt Orientis;ecclefix om- not-
nes, notante Rufino, expofit; in fymbol Cum enim hx-
refes Simonis magi, Valentinianorum , Manichxorum,
Sec. qux vel duos, vel pluresDeos ftatuendo divinx natu-
rx unirarem prorfus tollebant, in Orientis partibus prx*
cipue pullulaverint viguerintque, ideo omnes fere Orien- -
tales ecclefix profitebantur fe credere non folum in Deum,
verum etiam in unum Deum. Hoc conftat non folum ex
hoc fymbolo ecclefix Hierofolymitanx, verum e.tiam ex
illo, quod Eufebius Cxfarienfis ante tempora concilii N i-
1 cxni acceperat, I» thw& th )&-ny}<ni,orn.k) -n hwf»v ihety.-
Catsv. Theodorit. hiftor. ecclefiaft. lib. 1. cap. 12. Ita etiam
fymbolum Nicxnum , omniaque fymbola etiam Ariano-
rum.
Ad nüm. io. pag. ^3. a 3. euKu^i*, $ way, fi, hvxcs ini Oxon
©e« , Sec. ] Hifce Sc fequentibus ver- p. 84.
bis Cyrillus acriter invehitur in’ infanam ^Egyptiorum
idololatriam, qua non modo homines virtute Sc rebus
prxelare geftis infignes, verum etiam quxvis turpiffi-
ma animaliareligiofocultuvenerabantur. Felem/Egyptiis
facrum fuifle referunt cum Herodotus in Euterpe cap. 66*
Diodorus Siculus lib. i. Sc Flutarchus Sympofiacon lib. 4.
. . F f f