100 E T Y M O L O G I A R V M
quam om nis terra? item luna globosa sit, an concaira? et scellae
vtrumne adhaereant caelo, an per aerem libero cursu ferantur ?
caelum ipsum qua magnitudine, quaue materia constat , vtrum
quietum sit, et immobile ran incredibili celeritate voluatur ? quanta
sit terrae crassitudo, aut quibus fundamentis librata, et suspensa
permaneat?
3. Ipsum autem nomen,latine interpretatum, amorem sapfen-
tiae profitetur . Nam graeci (fiAov amorem, trotpiay sapientiam dicunt.
Philosophiae species tripertita est : vna naturalis, quae graece physi-
ca appellatur, in qua de naturae mquisitione disseritur : altera mordis
, quae graece ethica dicitur, in qua de moribus agitur : tertia
rationalis , quae graeeo vocabulo logica appellatur, in qua dispu-
tatur, quemadmodura in rerum causis, vel vitae moribus- veritas
ipsa qiraeratur.
4. In physica igitur causa- quaerendi , in' ethica ordö viltendi^
in logica ratio intelligendi versatur . Physicam apud graecos- primus
perscrutatus est Thales Milesius, vnus ex septem illis Sapien-
tibus. Hie enim ante alios caeli causas , atque vim rerum natura-
liurn contemplata ratione suspexit, quant postmodum Plato in quatuor
definitiones distribuit, id e3t, arithmetic am , geometriam, music
am , et astronomiam .
5. Ethicam Socrates primus ad corrigendos, componendosque
mores instituit, atque omne studium eius ad bene viuendi dlspu-
tationem perduxit, diuidens earn in quatuor virtufes animae, id
est, prudentiam , iustitiam, fortitudinem, et temperantiam .
6. Prudentia est in -rebus , qua discernuntur a bonis mala .Fort-
titudo, qua aduersa aequanimiter tolerantur . Eemperantia , qua libido
, concupiscentiaque rerum frenatur. lustitia, qua recte iu’dican-
do sua cuique distribrnintur.
7. Logicam, quae rationalis vocatur, Plato subiuuxit, per quant
discussis rerum , morumque causis, vim earum rationabiliter per-
scrutatus est, diuidens earn in dialecticam, et rhetoricam. Dicta
3. Nam Graeei çixsr amorem . Fort,
imatorem. GRIAL.
4. Contemplata ratione . S. 0. L. con-
templatus volebat A . Aug. GRIAL .
lb. Camtsmplatus gassiue pro inspectus,
consideratus vsus qnoque est Ammianus
Marcellinus non semel : adeoque lectio
codicum contemplata ratione soiicitari
non debet. AREVALVS »
U B E R I I- IO I
autem logica, id est, rationalis: Ao-y04 enim apud graecos et sermo«
nem significat, et rationem »•
8. In his quippe tribus generibus philosophise' efiam eloquia
diuina consistunt. Nam aut de natura disputare solent, vt in Ge*
nesi, et Ecclesiaste : aut de moribus, vt in Prouerbiis , et in omnibus
sparsim libris : aut de logica, pro qua nostri theoricam. sibi
vendicatit, vt in Cantico Canticorum , et Euangeliis -
9. Item aliqui doctorum philosophiam in nomine, et partibus
suis ita definierunt . Philosophia est diuinarum, humanarumque rerum
, in quantum homini possibile est, probabilis scientia . Aliter:
Philosophia est ars artium , et disciplina disciplinarum . Rursus, Philosophia
est meditatio mortise quod magis conuenit chi-istianis, qui
seculi ambitione calcata, conuersatione discipünabili-, similitudine
futurae patriae vimint,
10. Alii definierunt, philosophiae rationem in duabus consiste-
re partibus, quarum prior inspectiua est, secunda actualis. Inspe-
ctiua diuiditur im naturalem, doctrinalem, et diuinalem . Doctrina-
lis diuiditur in quatuor p a r te s in arithmeticam , musicam, geometriam
, et astronomiam .
1 1 . Actualis diuiditur in m o ra lem dispensatiuam , et ciuilem.
Inspectiua dicitur , qua supergressi visibilia, de dhrinis aliquid , et
eaelestibus contemplamur, eaque mente sölummodo inspicimus ,
quoniam corporeum supergrediuntur obtutum,
12. Naturalis dicitur ,vb i vniuscuiusque rei natura discutitur,
quia nihil contra naturam generatur in vita , sed vmimquodque iis
vsibus deputatur, quibus a creatore definitum e st, nisi forte cum
voluntate Dei aliquod miraculum prouenire monstratur.
13. Diuinal'ts dicitur , quando aut ineffabilem naturam De i, aut
spiritales creaturas. ex aliq.ua parte profundissima qualitate disserimus .
8, Pro; qua nostri theoricam E x
Ricron. ep. a d Paulam Vrbicam . Vel ex
Orig. iiomil. 1. in Cant. GRIAL.-
lb . Eodem modo triiwn generum di-
sciplinas Isidoras explicat in Pirooemiis
tit. De libris Salbmonis . Confer not.
ad eum locum . Pro theoricam nönrtulli
mss. haben t theologiam . AREVALVS .
1 IV Eaque mente solummodo . Ex
rad* Orig, ham* GRIAL .
T2. Quia nihil generatur in vita contra
naturam . Orig. horn. cit. in Cant.
Naturalis dicitur, vbi vniuscuiusque natura
discutitur, quia nihil contra natu*-
ram generatur in vita , sed. vnumquodque
iis vsibus deputatur 5 in quos a creat
o r productum est . Buae v oces, coa-
tra naturam , absunt a mss. libris pro'
quibus confus um legitur in excusis , t t
aÿud Cassiodor.. GRIAL