C A P V T XIV.
, R ,
Quid responsa prudentum .
I . JL L esponsa sunt, quae iuriseonstilti respondere dicuntur consu-
lentibus : vnde et responsa Pauli dicta .
2. Fuerunt enim quidam prudentes,« arbitri aequitatis, qui
institutiones ciuilis iuris compositas ediderunt : quibus dissidentium
lites, contentionesque sopirent.
C A P V T X V.
De legibus cansularibus, et tribunitüs.
I. uaedam etiam leges dicuntur ab its, qui condiderunt, vt consulates
, tribunitiae, luliae, Corneliae .Nam et sub Octa-
uiano Caesare suffecti consules Papius, et Poppaeus legem tulerunt:
quae a nominibus eorum appellatur Pa pi a Poppaea, eontinens pa-
trum praemia pro suscipiendis liberis .
2. Sub eodem quoque imperatore Falcidius tribunusplebis legem
fecit, nequis plus testamento legaret, quam vt quarta pars superesset
heredibus. Ex cuius nomine lex Palcidia nuncupata est.
Cap. x iv . n i. Responsa Pauli . Qui
x x iii. libros Re sponsor urn scrip s i t , ex qui-
bus multa in Digestor. libris leguntur. GR.
2. Institutiones iuri$ ciuil. A respond
s ad institutiones venisse dicebat A . A u gustinus
propter Caii institutiones, cum
Pauli sententiis ab Alarico éditas post Co-
dicem Theodosianum . GRIAL.
Cap. xv. n.i. Consulares , Tribunitiae.
Consulares leges vocabantur , quae 9 confute
populum rogante, latae er a n t. Tribunitiae
, quae tribuno : quamuis haec plébiscita
proprie appellarentur . Sed saepius
lege s. Cic. 3. de legibus : Leges sunt ve-
teres , neque eae consulares ( siquid intéresse
arbitramini ) sed tribunitiae . Vid.
Agell. lib. 10. c. 20. GRIAL .
Ibid. Suffecti consules. Consults suffec
ti dicebantur, qui non ka Ien dis ianuar
ii s , v t ordinarii, sed aliqua parte antit
consulatum capiebant. Senec. lib. 3. de ira
r. 31. Dédit mihi praeturam , sed consulatum
speraueram ; dedit duodecim fasces
9 sed non fecit ordinarium consu-
lem : a me numerari voluit annum , sed
deest mihi ad sacerdotium, etc. Auso-
nius in Gratiar. actione . Sed consulat
e ille cuiusmodi ? ordinario suffectus ,
bimestri spado interpositus, in sexta an-
ni parte consumptus . V id. Dion. lib. 48.
GRIAL .
Ibid. In antiquis excusis perperam le-
gebatur Pompeia pro Poppaea : qui error
in nönnullis etiam Suetonii editionibus ,
et apud alios reperitur, vt notauit Isaeus
in not. ad Lactantium lib. 1. cap. 16. AR.
2. Falcidius . Locus ex Euseb. Chron.
GRIAL.
L I B E R V. 197
Aquillius quoque legem condidit, quae hactenus Aquillia nuncup
a te .
C A P V T X V I .
De lege satyr a .
i . S a ty ra vero lex est,quae de pluribus rebus simul eloquitur,
dicta a copia rerum, et quasi a saturitate: vnde et satyram scribere
est poëmata varia condere, vt Horatii, Iuuenalis, et Persii.
C A P V T X V II .
De legibus Rhodüs.
naualium comnierciorum sunt, ab insula Rho-
in qua antiquitus mercatoruin vsus fuit.
i . F i hodiae leges
do cognominatae 3
Cap.xvi.n.i.Satyra lex . Nulla fu it lex9
quae proprio nomine satyra vocarctur 9 sed
leges omnes , quae multa 9 eaque diuersa
continebant9 satyrae appellabantur, ducta
similitudine, siue ab ea lance 9 quae di-
uersis pomorum 9 seu frugum generibus refer
t a deorum templis inferebatur 9 siue a
ciho > varils rebus condito . Inde quas leges
perpetuo valere 9 et aeternas esse valebant
, in earum sanctionibus addebant 9
neue per satyram abrogato, aut deroga-
to 9 hoc e s t , ne simul quis cum aliis al-
terius legis capitibus de eis abrogandis
ad populum fe r r e t . Cum enim turbulenti,
aut factiosi magistratus legem aliquam
populo non iniucundam abrogare cupie-
bant 9 legum capita quaedam aequissima 9
et multitudini vatde grata proponere 9 in-
terque ea vnum de ilia alia lege abro-
ganda ins er eb ant : quo artificio circum-
uentus populus vtilessaepe leges imprudens
abrogabat. Vnde plures translations flu-
xere . Nam quidquid confuse non serua-
to temporis , aut rerum or dine fiebat ,
per satyram fieri dicebatur . Gloss. Satyra
. voyxo? rroXhoi ‘mtpnyuv. Vidt Fest. GR.
lb. Et quasi saturitate . Saturam scilicet
dicebant 9 et scribebant Isidori aeta-
t e . GRIAL .
lb . Vnde et satyram scribere . Haec
aliéna censemus cum Chacone . GRIAL .
Ibidem . Andr. Schottus lib. 1. Ob-
seruat. humanar. cap. 2. confirmât, nullam
fuisse legem saturam ; Festum 9 Dio-
medem 9 et Isidorum ex corrupto aliquo
Sallustii exemplari deceptos , vt legem
saturam admitterent . Quae adduntur,
Satyram scribere etc• 9. non video cur
Satyram scribere etc. aliéna censeri de-
beant. Nam satura , satira 9 siue satyra
carmen multis, ac variis rebus refertum
dicebatur , vt sunt satyrae Horatii etc.
Casaubonus lib. 2. de satyr* Simillime
igitur et poema tia 9 quibus breuiter multi
perstringebantur, saturae 9 v e l 9v t posterius
coeptum pronunciari , sattrae di-
ctae sunt. Scaliger tarnen lib. 1. Poet,
cap. 12. satyram a Satyris 9 non a satyra
lege 9 vel lance dictam contendit :
quin has a Safaris etiam vocatas putat.
Cum laneibus enim prodibant , et ca-
nistellis omni genere pomorum plenis >
quibus nymphas allicerent. At Casaubo-
no fauent non solum haec Isidori verba
9 sed similia alia Porphyrionis in Ho-
ratium . Vide infra lib. 8. cap.7. num*
AREVALVS.