lib. I
3. Delibcratiuum genus vocatur , eo quod de vnaquaque re
in eo deliberatur, Huius genus duplex est, suasio, et dissuasio , id
est, de expetendo , et fugiendo, de fadendo, et non faciendo .
4. Suasoria autem in tribus locis diuiditur , honesto, vtili,
et possibili . Haec differt aliquid a deliberatiua, quia suasoria eget
altera persona ; deliberatiua interdum et apud se agit. In suasiora
autem duae sunt, quae plus valent : spes, et metus,
5. Demonstratiuum dictum, quod vnamquamque rem aut lau-
dando , aut vituperando demonstrat : quod genus duas habet species,
laudem, et vituperationem . Laudis ordo tribus temporibus
distinguitur ^ante ipsum, in ipsum , post ipsum.
6. Ante ipsum, v t , quae te tarn laeta tulerunt - Setula ? In
ipsum, v t , O sola infandos Troiae miserata labores . Post ipsum ,
v t , In fréta dum fluuii current, dum montibus vmbrae-Lustrabunt
conuexa , polus dum sldera pascet ; - Semper honos , nomcnque tuum ,
laudesque manebunt.
7. Pari ordine e contrario , et. in vituperatione Jhominis haec
forma seruanda e s t, ante hominem , in hominem , post hominem.
Locus communis ad demonstratiuum vituperationis genus pertinet :
quod tarnen ab eo in aliquo differt, Nam yituperatio, quae contraria
est laudi, specialiter in certain facientis personam adhibetur.
8. Communis vero locus generaliter in facti .crimine praeponi-
tur : ynde et communis locus dicitur, quia, absente persona, non
tarn in hominem, quam in ipsum crimen exponitur. Omne enira
vitium non in vno tantum , sed etiam commune in plurimis inné
nitur.
C A P V T V.
De gemino statu causarum .
Ç I. tat us causarum apud rhetores dicitur -ea res , in qua causa
consistir, id est, constitutio . Graeci aurem statum a contentione
fttffïi' dicunt . Latini autem non solum a pugna, per quam expu-
gnent propositionem aduersarii, sed quod in eo pars vtraque consistât
. Fit autem ex intentione, et depulsione .
Cap.v.D. I. Graeci autem statum a con- Praeferre videtur Isidores nostrum votent
. Ita Hcrodian. , et Hermagoras . cem Graecae ç â n a ç . GRIAL.
2. Status autem causarum duo sunt, rationality et legalis. De
rational! oriuntur coniectura, finis, qualitas, translatio. De fine iu-
ridicialis , et negotialis * De iuridiciali absoluta, et assumptiua • De
assumptiua concessio , remotio criminis, relatio criminis, compara-
tio . De concessione purgatio, et deprecatio . .
3 - Coniecturalis status est,quum factum, quod alii obiicitur,
ab alio pernegatur. Deßnitiuus status est,quum id,quod obiicitur,
non hoc esse contenditur, sed quid illud sit, adhibitis defi-
nitionibus approbatur . Qualitas est, dum qualis sit res, quaeritur :
et quia de v i, et genere negotii controuersia agitur , constitutio
generalis appellatur.
4. "translatio est, quum causa ex eo pendet, quod aut non is
agere videtur, quem oportet, aut non apud quos, quo tempore,
qua leg e , quo crimine, qua poena oporteat. Translatiua constitutio
dicitur, quod actio translationis , et commutationis indigere videtur.
y. luridicialis est,in qua aequi,et recti natura , et praemii,
aut poenae ratio quaeritur. Negotialis est, in qua quid Iuris ex ci-
uih more, et aequitate sit, consideratur . Assumptiua est, quae ipsa
ex se nihil dat .firmi ad recusationem , foris autem aliquid defen-
sionis assumit. _
6. Concessio e st, quum reus non id , quod factum est, defends
, sed, vt ignoscatur, postulat: quod nos ad poenitentes probaui-
mus pertmere . Remotio criminis est, quum id crimen, quod in-
fertur, ab se, et ab sua culpa, v i , et potestate in alium reus di-
mouere conatur.
7- Relafio criminis est, quum ideo iure factum dicitur,quod
aius ante miuria lacessierit . Comparatio est, quum aliud aliquod
a terms factum honestum , aut vtile contenditur, quod vt fieret,
lllu d , quod arguitur, dicitur esse commissum.
2. Relatio criminis comparatio. Compensatio
in plerisque lib r is , qua de re
tapella . Comparatio (inquit) quam com-
pensationem noui a posterioribus per-
hiben . Sed comparatio est apud Cicero-
» em ,vn d e haec su n t. E t iafra comparatio
defimfur, consentientibus Omnibus li-
bris . GRIAL .
3- Qualitas est . Videntur abundare
ae voces ex C ic .i. de inuent., legendumq
u e : Dum qualis sit re s , quaeritur, quia
de v i , et de genere negotii, etc. GR.
J. Assumptiua. Post assmnptiuam v idetur
desiderari absoluta . Dixerat enim
e x .iuridiciali assumptiuam , et absolutem
o r ir i. Quam Cicero de finit: Quae ipsa
in se iuris 9 et iniuriae continet quae-
stionem . GRIAL .
<>. Quod nos ad ipoerixt.Vid. d.^o.
c. in capitc, et seqq. GRIAL .