latio duoriim, vel plurimorum, quam larftii sennonem dicunt. Nam
quos graeci dialogos vocant, nos sermones vocamus .
3. Sermo autem dictus, quia inter vtrumque seritur . Vndeetia
Vjrgilio : Multa inter sese vario sermone serebant. Tractatus est vnius
rei multiplex expositio, eo quod trahat sensum in multa, senten-
tiam contrectando secum .
4* Differt autem sermo , tractatus, et verbum. Sermo enim altera
eget persona: tractatus specialiter ad seipsum est: verbum autem
ad omnes . Vnde et dicitur , Verbum fecit ad populum . ■
5. Commentaria dicta, quasi cum mente . Simt enim interpreta-
tiones, vt commenta iuris, commenta euangelii.
6. Apologeticum est excusatio, in quo solent quidam accusan-
tibus respondere. In defensione enim, aut negatione sola positum
est, et est nomen graecum.
7- Panegyricum est licentiosum et laciniosum genus dicendi
in laudibus regum: in cuius compositione homines multis menda-
ciis adulantur. Quod malum a graecis exortum est .-quorum leui-
tas instructa dicendi facultate, et copia incredibüi multas Anenda-
ciorum nebulas suscitauit.
8. Past or um libri sunt, in quibus reges, vel consules scribfln-
tu r ,a fascibus dicti, id est, potestatibus. Vnde et ob id libri Fa-
storum dicuntur, quia de regibus, et consulibus editi sunt.
9. Prboemium est initium dicendi. Sunt enim prooemia princi-
pia librorum, quae ante causae narrationem ad instruendas audien-
3. Sermo autem diet. E S'eru. GR.
lb. Sententiam contrectando secum.
Ita A . Aug., cum in 0. 1. sentiendi nul-
h sensu legeretur : sed a contrectando se-
-cura Chacon . GRIAL .
lb. Nonnulli apud Virgilium minus bene
legunt ferebant pro serebant: 11am al-
luditur ad etymon vocis sermo a sero ,
v el, vt ait Varro li^.j. de ling. lat. cap.7.,
a serie, quod ipsum est a sero . Sermo
enim , ait Varro, non potest in two homi-
ne esse solo, sed v b i oratio cum altero
coniuncta . AREVALVS .
4. Apud ecclesiasticos scriptores tractatus
idem sonat, atque homilia. Augustinus
epist. 4. ad Quoduultd. praefixa
libro de haeresibus: Tractatus populäres,
quos graece H OM IU A S v ocant, Hinc tractatores
, tractate etc. eodem sensu •
AREVALVS.
5■ Commenta Juris,commenta Euang.
Commenta pro commentaria praecise scri-
ptum putabat A . Augustinus . Sed retinet
idem verbum hodie abscisum vulgaris ser-
mo j v t suspicari possimus, sod. modo Isi-
dori aetate vsurpatum . GRIAL .
6. Apologeticum.Ex Lact.l.q.c.q.GR.
7. Panegyric. E x eo d .lib .i. r .i 5. GR.
8. Fastor. lib. . . a fascibus dicÉi. Si-
gnificationi etymon aptauit, v t consueuit,
alioqui a fando d id non ignorant. GR.
lb . Vnde et ob id. E x C. Neap. Men-
dose reliqui. Ouid. GRIAL .
lb. Fasti proxime sunt a fastis die-
bus : origo autem fastorum dierum est a
fando . AREVALYS .
tium aures coaptantur. Cuius nomen plerique latinitatis periti sine
translatione posuerunt : hoc autem vocabuium, apud nos interpre-
tatum , praefatio nuncupatur, quasi praelocutio .
lot, Praecepta sunt, quae aut quid faciendum, aut quid non faciendum
sit, docent. Quid faciendum : vt Dilige Deum tuum i et Honora
pdtrem tuum, et matrem tuam . Quid iron faciendum : v t , Non
moechaberis, non furtum facies.
1 1 . Similiter et gentilium praecepta vel itibent, vel vêtant. Iitr
bent faciendum : vt Nudus ara, sere nudus. Vêtant : vt Neue inter Virg.1-G.29j
vîtes corylum sere, neue flagella - Summa pete. , et 2. 299.
Ï2 . Primus autem praecepta apud hebraeos Moyses scripsit,
apud latinos Martius vates primus praecepta composuit. Ex quibus
est illud , Postremus die as, primus taceas .
13. Parabolae, et problemata nominibus suis indicant altius se
perscrutari oporteie • Parabola quippe alicuius rei similitudinem per
se gerit, quod licet sit vocabuium graecum, iam tamen pro latino
vsuipatur . Et notum est, quod in parabolis, quae dicuntur rerum
similitudines, rebus, de quibus agitur, comparantur .
14. Problemata autem, quae latine appellantur propositiones ,
quaestiones sunt,habentes aliquid,quod disputatione soluendum sit.
i j . Quaestio autem est quaesitio, quum quaeritur, an sit, quid
sit, quale s it. n
16. Argumentum vero dictum , quasi argutum, vel quasi argute
inuentum , ad comprobandas res .
17. Epistolam proprie graeci vocant, quod interpretatur latine
missa .
18. Ante chartae, et membranarum vsum in dedolatis ex li<mo
codiollis epistolarum alloquia scribebantur. Vnde portitores ear°um
tabellanos vocauerunt.
12. Martius vates . Vid. t i l . Gyrald.
. AREVALVS .
Dialog. 4. de poet. Latin. GRIAL .
18. In dedolat. ex 1. c. E x Hieron.
lb. ' De Martio, seu Marcio vate agunt
epist. ad Nicaeam 42. GRIAL.
Ammianus Marcellinus lib. 14. cap. 1.
1b. Apud Hieronymum mutua epistolarum
Amphiaraus, et Martius, vates inclyti: et
Macrobius lib. 1. Saturnal. cap. 17. colloquia missitabant. Vnde etpor-
E x
tatores earum etc. Ita fere Lipsius verba
vaticinio Martiivatis etc. Fertur autem
Isidori récitât cap. 1. Institut, epistol.
in carminibus Martii v a tis , cuius duo vo-
codicillis epistolarum colloquia scribebantu
lumma illata sunt in senatum, inuentum
esse ita scriptum etc. AREV.
r , Vnde et portâmes etc. Vox portitor
17-latinior e s t. AREVALVS .
Epistolam alii missoriam interpretantur