l.Aen. v . iÿ i
vide var. lect.
quentes Caesares dicti ( eo quod comati essent ) . Qui enim exsecto
vtero eximebantur, caesones , et caesares appellabantur .
X 3. lui iris autem dictus, quia ab Iüio Aeneae filio originem
duxit, vt confirmât Virgilius : lulius a magno demissum nomen lulo.
14. lmperatorum autem nomen apud romanos eorum tantum
fuit prius, apud quos summa rei militaris consisteret, et ideo im-
peratores dicti ab imperando exercitui tsed duin diu duces titu-
lis imperatoriis fungerentur , senatus censuit, vt Augusti Caesaris
hoc tantum nomen esset, eo quod is distingueretur a ceteris gentium
regibus, quod et sequentes Caesares hactenus vsurpauerunt.
1 5. Solet enim fieri, vt primi regis nomen etiam reliqui pos-
sideant, sicut apud albanos ex Siluii nomine omnes reges albano-
rum Siluii appellati sunt : sicut et apud persas Arsacidae : apud ae-
gyptîos Ptolemaei : apud athenienses Cecropidae .
16. Augustus ideo apud romanos nomen imperii est,eo quod
olim augerent rempublicam amplificando. Quod nomen primo senatus
Octauiano Caesari tradidit, vt quia auxerat terras, ipso nomine
, et titulo consecraretur.
17. Dum autem idem Octauianus tam Caesar, et Imperator
appellaretur , vel Augustus : postea vero dum ludos spectaret, et
pronunciation esset illi a populo, vt vocaretur et Dominus , statim
manu, vultuque auerso indecoras adulationes repressit, et Domini
appellationem, vt omen, declinauit, atque insequenti die omnem
populum grauissimo edicto corripuit, Dominumque se posthaec ap-
pellari ne a liberis quidem suis permisit : fuit autem filius Attiae,
quae nata est de sorore Iulii Caesaris.
musqué Caesarum a caeso matris vtero
dictus, qua de causa Caesones appellati.
Vid. Fest. Verba vero eo quod comati es-
sent, aliéna cum Chacone ducimus . GR.
lb, Caesar autem dictus, intelligo de
primo, qui Caesar dictus fuit , non de
Iulio Caesare . AREVALVS.
15. Solet enim fieri . E Seru.Aen.12.
ad v. Murranum hic atauos . GRIAL .
16. Augustus . . . eo quod augerent.
Suetonius ab auctu , vel ab auium gestu,
gustuue. Ouidius vtrumque indicauit Fast.
i.Huius et augurium dependet origine
verbi, - Et quodcumque sua Iupiter auget
ope . GRIAL.
17. Postea vero dum lud. spect. Sue-
ton. c. 53. GRIAL.
Ib. Vt omen declinauit . Verissime
restituit hunc locum A . Couarruuias, cum
in libris , vt homo, legeretur . Neque Jsi-
dor i a no codici, a quo hqe voces absunt,
tantum-credo , quantum huic emendatio-
rii . Sueton. Domini appellationem,vt ma-
ledictum , et opprobrium, semper exhor-
ruit. Quad autem sequitur, quae nata
est de sorore Iul. Caesaris, verba sunt
Seruii initio Aeneid. GRIAL.
18. Reges autem ob hanc causam apud graecos /WiA«« vo-
cantur,quod tamquam bases populum sustinent: vnde et bases coronas
habent. Quanto enim quisque magis praeponitur, tanto am-
plius pondere laborum grauatur.
19. Tyranni graece dicuntur, iidem latine et reges: nam apud
veteres inter regem , et tyrannum nulla discretio erat : v t , Pars mi- Wirg.7. y.i66.
hi pads erit dextram tetigisse tyranni. Fortes enim reges tyranni
vocabantur : nam tiro fortis ; de quibus Dominus loquitur : Per me Pronerb.8.15.
reges regnant, et tyranni per me tenent terram .
20. Iam postea in vsum accidit, tyrannos vocari pessimos, atque
improbos reges, luxuriosae dominationis cupiditatem, et cru-
delissimam dominationem in populis exercentes .
21. Princeps et dignitatis modo significatur , et ordinis , sicut
est illud Virgilianum : Princeps ardentem coniecit lampada Turnus, Hb.9. v .535.
pro primus . Dictus autem Princeps a capiendi signifieatione,quo pri-
mum capiat, sicut municeps ab eo,quo munia capiat.
22. Dux dictus eo, quod sit ductor exercitus : sed non statim
quicumque principes, vel duces sunt, etiam reges dici possunt. In
bello autem melius ducem nominari, quam regem : nam hoc nomen
exprimit in proelio ducentem: vnde Virgilius, duds Euandri . 10. Aen. 370..
Sallustius: Quo cupidius in ore duds sese quisque bonum. Non dixit
in ore consults.
23. Monarchae sunt, qui singulärem possident principatum,
qualis fuit Alexander apud graecos , et lulius apud romanos. Hinc
et monarchia dicitur . Moyas quippe singularitas graeco nomine, ag%ti
principatus est.
24. Tetrarchae sunt, quartam partem regni tenentes . Nam
Terraco, quatuor sunt: qualis fuit apud Iudaeam Philippus .
19. Nam apud veteres • E Seru. Aen.
4*> et 7., et August. 5. de ciuit. cap. 19.
Sed ne tyranni non pessimi, atque im*
probi reges , sed veteri nomine fortes
dicti existimentur. Vnde ait Virgilius :
Ears mihi pads erit dextram tetigisse
tyranni. GRIAL .
Ibid. Indicaiq ad marginem locum
Prouerbiorum ; quo , vt puto, Isidorus
respexit. Verba Vulgatae haec sunt : Per
me reges regnant, et legum conditores
w ta decernunt. Per me principes imperant,
et potentes decernunt iustitiam.
De varia signification vocis tyranni dixi
in Isidorianis cap. 79. num. 25. De ety-
mo tironis, siue , vt alii scribunt, ty-
ronis9 infra num.36. AREVALVS .
21. Princeps et dignitatis mod. Seru.
Aen. 5 . ad v. Quum princeps, medioque
Gyas, etc. GRIAL .
Ib. Dictus autem princeps . E x Aug♦
lib. de Grammat. GRIAL .
22. Dux dictus .E x 18. de ciuit.c. 45.
GRIAL .