T
lo o E T Y M O L O G I A R V M
nec confirmari potest , nec sdri-, quod in eo scriptum sit: quia clausum
9 et obsignatum est: et inde dictum testamentum : quia non va-
ad Hebr. 9.17. let , nisi post testatoris monumentum: vnde Apostolus , testamen-
tum 5 inquit , in mortuis confirmatur .
3. testamentum sane in scripturis sanctis non hoc solum di-
citur 3 quod non valet3 nisi testatoribus mortuis , sed omne pactum,
et placitum, testamentum vocabant: nam Laban, et Iacob testamentum
fecerunt, quod vtique etiam inter viuos valeret, et in Psalmis
Fs. 82. v. 6. legitur : Aduersum te testamentum Aisposuerunt , hoc est, pactum :
et innumerabilia talia .
4. tabulae testamenti ideo appellatae sunt,quia ante chartae,
et membranarum vsum in tabulis dolatis non solum testamentum,
sed etiam epistolärum alloquia scribebantur; vnde et portitores ea-
rum tabellarii vocantur.
5. Testamentum iuris ciuilis est quinque testium subscriptione
firmatum .
6• Testamentum iuris praetorii est septem testium signis signatum
: sed illud apud ciues fit, inde ciuile : istud apud praetores , inde
iuris praetorii. Testamentum autem signare notare est, vt not um
s it , quod scriptum est.
7. Holographum testamentum est manu auctoris totum conscri-
Haec etymologia, et ea 9 quae ab Isido-
ro adbibetur* explicant aliquid, quod pro*
prium est testamenti: sed veram vocis
©riginem non pandunt. Nam mentum ne-
que a merits est 9 neque a monumentp :
sed est productio vocis9 seu paragoge,
vt in cognomentum etc. Veram origina-
tionem testamenti a testibus, vel tester
Isidorus ipse lib .i. Pe offic. eccles. cap.xi.
satis aperte indicat. Gonferendus quoque
est Gellius lib. £. cap. 1 2 ., vbi Seruium
Sulpicium iureconsultum 9 virum aetatis
suae doctissimum , reprehendit, quod testamentum
verbum duplex esse scripse-
rit, compositum a mentis testatione. Quid
igitur , ait Gellius , ealceamentum , quid
paludamentum , quid pauimentum , quid
vestimentum, quid alia mille per huius-
temodi formam producta ? AREV.
■ g. Testamentum sane : Verba sunt
Aug. in f s . i l , et Hieronym. Habac.2.GR.
ptiim,
5. Quinque testiuta subscriptione firmatum
. Tot enim testes in testamento
per aes 9 et libram adhibebantur . lusti-
nianus vero a i t , iure ciuili signa testium
necessaria non fuisse 9 sed iure taritum
praetorio . GRIAL .
6 . Inter praesentiam testium 9 sub-
scriptionem , signacula , et numerum ita
distinguit Iustinianus tit. 10. Instit. §. 3.
Ita v t hoc ius tripertitum esse videatur,
et testes quidem 9 et eorum praesentia vno
contextu testamenti celebrandi gratia a
iure ciuili descendant: subscription es autem
testatoris 9 et testium ex sacrarum
constitutionum obseruatione adhibeantur;
signacula autem 9 et testium numerus ex
edicto praetoris . AREVALVS .
7. Holographum testam. Ambr. in e-
p is t.a dQ a l. c. 6. Vbi holographa manus
est 9 fals.um dici non potest. Idem holo-
grammon, slue hologrammaton testamenptum,
atque subscriptum: vnde et nomen aedepit.. Graeci enim
oAot totum, y^ettph literam dicunt.
8. Irritum testamentum est, si is , qui testatus est, capite dimi-
nutus e st, aut si non rite factum sit.
cj. Inofficio sum testamentum est, quod frustra liberis exhereda-
tis,sine officio naturalis pietatis in extraneas personas redactum est.
10. Ruptum testamentum inde vocatur, eo quod nascente post-
humo, neque exheredato nominatim , neque herede instituto, dis-
rumpitur.
1 1. Suppressum testamentum est, quod in fraudem heredum ,
vel legatariorum, seu libertorum non est palam prolatum : quod si
non latet, tarnen si praedictis personis non proferatur, supprimi tarnen
videtur.
12. Nuncupatio est, quum in tabulis, cerisque testator recitat,
dicens : Haec, vt in his tabulis, cerisque scripta sunt, ita do , ita
lego, itaque vos , ciues Romani, testimonium mihi praebitote, et hoc
dicitur nuncupatio: nuncupare enim est palam nominare, et con-
firmare.
'Lgj lus liberorum est coniugum sine liberis inuicem loco pi-
gnorum hereditatis alterna conscriptio.
14. Codicillum-y vt veteres aiunt, sine dubio ab auctore dictum,
tum apud Iusiinianum dicitur , de quo
JSlouelL 107. cap.i. ßaKcp&d-a & ri^ypetp-
fzetra. è7nc?a.fLèv<>$ piraat) rav ett/ra ttcli-
•fW ßx\ciro Troniffcta-^nj J'txrviraaiv^pa-
r-ov aiv xvroi$ TrpoypxQetv rav y^ovov 9
i ir x Keit rot rav ircuJ'av ovo/xxrx oiv.etci
yjptpi j ^ 'Wpc? ye dyx.txefn$$ 9 etc »c
yfx<p& nhnpovo/AXs ctvróg 9 pti roi$ <rv[j,ßo-
rav dpi&iiav o-tipxivopeviSG 9 xXKai
cf/ o a u v ypctfi/jtctrav ftihafievzs . GRIAL .
Ibid, ypciïpiïv literam. Litera pro scri-
ptura 9 v t apud incertum poetam : Litera
rem gestam loquitur , res ipsa medul-
lam . GRIAL.
12. Nuncupatio — haec vt in his tabulis
. Vlpian. in fragm. Titul. xx. Nun-
cupatur testamentum in. hunc modum:
Tabulas testamenti testator tenens , ita
d ie e t: Haec 9 v t in his tabulis, ceristie
scripta sunt 9 ita do 9 ita lego 9 ita testor 9
itaque v o s , Quirites, testimonium praebi-
tot'e . Sed quod Vlpianus addit 9 ita testor ,
T o m . l l l .
omis sum ab Isidoro9 nihil mirum. A it enim
Pomponius c. 120. de verbor. signif. in
-xii. tabul. legandi verbo etiam heredis
institutionem contineri. GRIAL .
13. Ius liberor. Coniuges , quibus f l i t
non essent 9 non poterant se inuicem he-
redes in vniuersum instituere 9 nisi ius liberorum
a principe impetrassent. Vlpian.
tit. xvi. quod confirmatur etiam verbis
veteris interprets Nouell. Theodos., et Valent.
de testament. 9 quae posita est in
calce Codicis Theodosiani . GRIAL .
14. Codicillum . Seneca lib. de bre-
uit. vitae : Hoc quoque quaerentibus re-
mittamus : quis romanis primus persua-
sit nauem conscendere . Claudius is fuit.
Caudex ob hoc ipsum appellatus , quia
plurium tabeliarum contextus caudex
apud antiquos vocabatur . Vnde publicae
tabulae codices dicuntur, et naues nunc
quoque , quae ex antiqua consuetudine
per Tyberim commeatus subuehunt, cauc
c