probabilïter défendit
ar .
Processio Spiritus
sancti ex
Fat re, et Filio
habere te haereticos etc. Al. Quod subiecisti. Nec Mariana in not.
ad marg. , quin vera s i t , dubitat.
ix . Ac prnnum mirum videri non debet , si Isidori tempore
in Hispania de processione Spiritus sancti ex Patre, et Filio mota
fuerit aliqua quaestio . Notum e s t , in conciliis Hispaniae iam inde
a concilio Toletano I. symbolum , professionemque fidei ita exponi
consueuisse, vt Spiritus sanctus a Patre , et Filio procedere diserte
diceretur . In concilio Toletano n I . , qu ogoth i ad fidem conuersi
su n t, Leandro primas partes tenente , symbolum Constantinopo-
litanum cum huiusmodi additione legitur : Credimus et in Spiri-
tum sanctum , dominum, et viuificatorem , e x Patre , et Filio proce-
dentem . Eadem nl. synodus Toletana cap. 2. constituit , v t per
omnes ecclesias Hispaniae , vel Galliae secundum formam orienta-
lium ecclesiarum concilii Constantinopolitani, hoc e s t , centum quin-
quaginta episcoporum symbolum fidei recitetur , v t priusquam dominion
dicatur oratio, voce clara a populo decantetur etc. Intellipitur
autem symbolum Constantinopolitanum cum additione et Filio :
quod praemissum fuerat hoc titulo Fides sancta, quam exposue-
runt CL. Patres Constantinopolitani concilii, consona magnae Nicaenae
synodo . Ac sane eadem verba ex Patre, et Filio procedentem symbolum
exhibet , quod in Missa gothici officii recitatur . Quod
quum ita sit perspicuum , nescio , cur doctissimus theologus Pe-
tauius de Trinit. lib.7. cap.2. n.2. non solum dicat, ignotum esse,
quando ea additio symboli instituta fuerit , sed etiam aperte ne-
g e t , concilia Hispana, ac nominatim tertium Toletanum in symbo-
lo ipso quidquam adiecisse, quamuis fateatur , ea in professione
fidei posuisse , Spiritum sanctum ex Patre, Filioque procedere .
12. Eo autem tempore, quo in Hispania haec consuetudo in-
ciebiescebat, multi illic graeci erant, romanis militibus permixti,
aut in vt bibus Constantinopolitano Imperatori subiectis commoran-
te s, quorum nonnullos haeresi infectos haud temere credere pos-
sumus , vt nihil interim de aliisArianis dicamus , qui etiam post
gentis gothotum publicam conuersionem in Hispania remanserant,
Vt ex nostris historiis patet. Hue igitur referri potest, quod auctor
epistolae ad Claudium ait : Sed quod subiecisti. , habere te haereticos
, cum quibus assidue disputas, et quos ad fidem catholicam studes
reuocare etc. Erat nimirum hie Claudius dux Recaredi regis, cuius
virtutes S. Gregorius lib. 7. epist. 1 2 5 . , al. 124. summopere com-
mendat , in historia gothorum Isidori, in Chronico Ioannis Bicla-
rensis, et in Vitis Patrum Emeritensium laudatus.
1 3* Igitur quum aliis haereticis, turn maxime graecis permo- olim ab ham—
lesta erat additio ex Filio, in synodo nl. Toletana tam solemni ritu ticU '“sa‘a ’
stabilita : quam neque Isidorus in historia gothorum omisit era 624.,
vbi de Recaredo ait •’ Cui concilio idem religiostssimus princeps interfuit
, gestaque eius praesentia sua , et subscriptione firm n uit,
abdicans cum omnibus perfidiam, quam hue vsque gothorum popu-
lus ) Ario docente, didicer a t , et praedicans trium personarum vni-
tatem in deum, Filium a Patre consubstantialiter genitum esse , Spiritum
sanctum inseparahtliter a Patre , Filioque procedere , et esse
amborum vnum Spiritum , vnde et vnum( sunt . Ac fortasse hae-
retici euidentiorem sui erroris partem ■ dissimulantes , tum u
tionem ex Filio se tutius agere posse existimarunt . Etsi enim ve-
teres etiam graeci Patres de processione Spiritus sancti ex Patre ,
Filioque recte plerique senserunt , tarnen nonnulli non ita elate
locuti sunt : multi etiam nihil symbolo addendum contendebant.
14. Natalis Alexander dissert. 18. seculi ix ., et x. audiendum etiam ante 1st-
esse negat in controuersia de processione Spiritus sancti Theodo- dorum'
return 5 qui nimio contentionis aestu in S. Cyrillum abreptus 3 er-
îorem de processione Spiritus sancti a solo Patre primus effudit
in confutatione 12. ipsius capitulorum . Verba Theodoreti sunt :
Quod autem Spiritum Filii esse proprium disserit 3 siquidem v t
eius dem cum .eo naturae 3 et ex Patre procedentem d ixit 3 assentie-
mur , et earn vocem tamquam piam admittemus . Sin hoc asserit,
tamquam ex Filio , et per Filium existentiam habeat, velut blasphe-
mum hoc, impiumque reiiciemus . Fidem enim adhibemus dicenti
Domino : Spiritus , qui ex Patre procedit : necnon diuinissimo Paulo
similiter loquenti : Nos autem non Spiritum mundi accepimus , sed
Spiritum , qui ex Deo Patre e s t.
i j . Cur ergo nonnulli in Hispania his similibus verbis qiraW r
stionem hanc excitare, et catholicos vrgere non potuerint, quum | §
symbolo additum verbum Filioque animaduerterent? Ac ratio , cur
hispani id verbum addiderint, peti potest ex Ratramno lib.2. contra
graecos, qui anno circiter 868. scribebat : Dein Ariana repullulante
vesania , volenteque confirmare, non esse rectae fidei Spi-
Muimtn 2