et ipse non magnopere laudare , quod diligent'issimi hi editores grande
opus ex hoc glossario auxerunt ; minus adhuc patior , quod Graeuii suspicions,
seruatis omnibus, immiscuerunt , licet auctore laudato . Nam
istae elegantissimi, et latine peritissimi viri opiniones, tantum abest , vt
omnes féliciter susceptae sint, et inuentae , vt potius bene multa negli-
gentius scripserit, quam aliter, ad insignem suam laudem, solebat scri-
bere . Turn vero- illud probare neqtieo , quod censum non inierunt, et nu-
merura earum vocum , quae inde ex optimis scriptoribus hie collectae
sunt . Nam hae quidem in glossarium medii aeui minime omnium con-
iici possunt, quum pertineant ad optima quaeque lexica , quae ex prae-
cipuis latinae linguae auctoribus congeri soient . Hoc glossarium bona ex
bonis sublegerat ( i) ; licet postea peiora etiam, vt istis temporibus so*
lebat fieri, admixta sint, quae istorum fere numerum iam exsuperent.
Semleri consi- 4. Ceterum constat, quod iam dixi, inter doctissimum quemque(2),
lium' glossariis superiorum temporum , si quidem satis emendentur , et reçte
illustrentur, auxilii, subsidiique multum contineri, non solum ad omnem
latinam linguam, eiusque veras caussas : sed etiam ad mediorum tempo-
rum intelligendos scriptorçs, vt de antiquioribus , qua sanctis , patrum
ecclesiasticorum , qua profanis, aliorumque saerorum , iam nihil disseram •
Quare, si qua sint, de quibus agere hie attineat , ea breuissime ita col-
Jigam, vt turn de glossario , turn de mea noua industria, pauca in medium
proferam . Atque hie quidem ea praeterire liceat, quae doctissimi quidam
viri de glossariorum , glossarumque origine , verbosius docuerunt ;
<r<rai dicebantur voces peregrinarum linguarum , quae in graecam , la-
tinamque linguas inuectae videbantur. Magnus fuit numerusillorum scri-
ptoru.m , qui y^actruç tales eollegerunt, et peregrinas, et obscuriores voces
aliis notioribus exposuerunt ; certe poetarum scholiastae saepissime ad
glossaria huius generis prouocant.
giossne sjgniji- Mutauit postea significatio vocabuli y'toxrrai, vt ilia omnia , quae
cacto. paullulum difficilia intellectu videbantur , eo nomine insignirentur, et verbis
aliis clarius redderentur. Solebant iam iam glossaria colligi , et institui
ex illustrationibus, et expositionibus poetarum , aliorumque scriptorum :
etiam hoc Glossarium nostrum denuo
conferetur ; forsitan et votis nostris sa-
tisfiet, vt simul ex omnibus latinis glossariis
, lexicographis, vocabularies, vt sunt
diuersis aliis nominibus, meliora, negle-
ctis insanis , et imitandi vitio ' fictis /,
congerantur .
(1) Nempe maximam partem ex S*Isi-
dori etymologiis , et scriptis aliis, con-
gestum fuit ; at diligentissimus scriptor
ex vetustioribus grammaticis, Farr one ,
Verrio, Velio Lon go , A. Gellio , Fes to ,
JHonio, Macrobio, Prisciano, Seruio, Do-
nato 9 Scholiastisque latinis in poetas
alios, praeter Virgilium, i. e . , Horatium9
Persium, Statium, alios, suos libros con-
fecit : compendio istis temporibus vtilis-
simo, et consilio optimo .
(2) Fabricium, Io. Alb. omnino lau-
dabo, qui libro iv. bibliothecae latinae >
cap. 6 . p.m. 779. .ita, occasione a nostro
glossario vtens , prodit : In his ( glossis )
plurima recondita vtriusque linguae vo-
cabula, et sepultae obbliuione signification
nes exponuntur . Vnde passim ad ilia
doctissimos quo s que , tamquam ad ora-
culum recurrere, et in its euoluendis , illu-
strandisque operam suam collocare videas.
quorum verba vsurpata , yKarrau erant, i. e., primo loco ponebantur ; secundo
vero ipsa expositio celebrium doctorum, vel scriptorum . Creuit
tandem glossarum auctoritas, vt iis omnis latinae, ( graecaeque saepe )
linguae ambitus, ornatusque contineri videretur . Atque , quod ad latinam
linguam attinet, Varro, Verrius, Festus , Seruius , Donatus , aliique
nominati (1) , ( vero, an secus, non interpreter ) innominatique grammatici
, viam quasi strauerunt secuturis aliis glossographis.
6. Celeberrimus llle Hispalensis Ep. ISIDORVS , quern iuniorem dicere IsMori Etym9
soient (2),insigni labore,et multa opera ex istis, quos nominaui , ety- hyiae.
mologiarum opus colligere incepit , etsi non perfecit (3) ; quod tarnen
(1) Neque enim ignotam esse potest
, istis vulgo inscriptionibus , Seruit,
Donati , Acronis , Cornuti, satis certo
fidem haberi non posse. Seruii nomen
praeferunt commentaria satis verbosa in
Virgilium ; non sane nullius pretii, sed
vtilissima , praecipue earn partem , quae
ex vetustioribus grammaticis , interpreti-
busque Virgilii desumta est . Sed mal-
ta addita , et insuta sunt sequentia per
tempora, vt Seruio omne emolumentum,
quod inde ad nos redit , aut omne vi-
tium , quod iam inest, tribuere vni non
posstmus . Donati nomen insignius fere
est commentario in Terentium , quam
isto nugarum , et futilium rerum appa-
ratu, qui Virgilium conscelerat, nullius
pretii, et ineptissimis homunculis , qui
Donatum imitari volebant, tribuendum .
Istud ipsum , quod ad Terentium perti-
net, a Donato non est, saltim ita, vti
iam habemus, a docto homine ipsius nominis
profectum non est, vtpote inani-
bus distinctiunculis , vaticiniisque potius ,
quam illustrationibus plufimam partem,
nec sine internis dissidiis, constans . Bonis
certe quibusdam reliquiis , isto nomine
non indignis , varii scieli suam
inscitiam immiscuerunt. Similis fere est
caussa scholiographorum allorum , quibus
raro fidendum est, licet nonnumquam
vsus, et opus iis esse possit. Eugraphii,
et obscuriorum hominum ne nomen quidem
adduci possim vt hie eloquar; adeo
nihili sunt. Festus, vel Sextus Pompeius,
litterarum olim ordinem in congerendo
sequutus est ; vnde idem consilium postea
obtinuit , vt in eumdem variorum
sententiae, aut expositions cogerentur .
Tom. I.
Paullatim graeca inspersa sunt, quae rem
breuius, et planius dicerent, donee tandem
graecarum vocum multitudo et
suum ordinem per litteras poscere vi-
debatur ; inde graecolatina, et latinograe-
Ca glossaria enata sunt : cuius explicandi
rationis vestigia <ani in. grammaticis, et
orthographiae auctoribus vetustis, Cari-
sio, Prisciano, Eutythe , et aliis , quae
Cassiodorus collegit, inueniuntur .
(2) De S. Isidoro , hispalensi, seu iu-
niore, non est hic locus -, vt verbosius
again,cum praeter antiquiores,qüi in Aub%
Miraei, Sot. Iesu , bibliotheca ecclesiasti- dele , SacAesv
ca hdbentnryLucaeque Tudensis vitam S.lsidori
in actis SS., ètEm. Bellarminum doctissimi
VIRI nostrorum temporum , Du
Pinius, Caueus de eius scriptis diligenter
exposuerint, vt praetermittam ea , quae
et Cardin. Bona, to. Mabillonius , Io*
Launoius, hie ibi quasi obiter obsertia-
runt. Quod ad hoc glossarium attinet..,
paullo post in medium proferam , quaC
viris doctis visa sunt.
(3) Non perfecisse, non solum res
ipsa palam facit , sed et Clare affirmât
Braulio, Caesaraugustanus episcopus in
elogio B. Isidori, qui vbi ad hos libros
peruenit, ita scribit : „ Etymologiarum co-
dicem nimia magnitudine , distinctum ab
eo titulis non libris . Quem , quia ro-
gatu meo fecit , quamuis imperfectum
ipse reliquerit, ego in viginti libros di-
uisi e tc .,, Loquitur Braulio haud dubie de
ipso illo codice, quem manu sua scri-
pserat Isidorus , e t , quia subinde aûgebat,
et plura- ad istos titulos congêrebat,
nimia magnitudine esse dicit ; Scilicet,
quia spatia, et interualla plura reliquerat,
O o o