P- Zaccaria singillatim de ea interrogaüerit, elaborandum fuit, v t , quum
tu rescribas, in hoc argumento explicando non parce verseris.
liturgia gothica 37. Oe Liturgia gothica, quod tertium est fundamentum, et columns
Fidei nostrae, breuius disseram : nam vel ex ipso Isidoriatiae vocabulo ]j.
quet, quam sit cum S. Isidoro connexa . Vocatur liturgia Muzarabica , quia
quum vrbs baec Toletana ab Alfonso VI. anno io8y. expugnata fuit , plures
ch-ristianae familiae in ea repertae sunt, a gothorum temporibus fere per
quatuor captiuitatis secula conseruatae , in septem paroecias diuisae,ad
quas quidem perpetuo iure, non territorii , sed sanguinis, et generis ta.
tione pertinebant. Hae familiae, quas Expugnator meritis honoribus cumu-
Jauit , supremum vrbis regimen illis concedens , mauro vacabulo dictae sunt
Muzarabes, siue Mozarabes : quo ab aliis incolis Castellanis, et Francis,
per alias denuo erectas paroecias territorii iure distributis, distinguebantur,
fctmansit apud 38. Rex idem Alfonsus VI. non solum ritum , siue liturgiam gothi-
Muzasabes cam, sed characteres etiam gothicos in tota sua ditione aboleri curauit:
sed q u i'ab ecclesiis cathedralibus, et monasteriis scripturäm, et liturgiam
gothicam euellere potuit, subrogata Gallicana , seu Romana, aut non po-
tu it, aut noluit hoc ipsum a Muzarabibus Toletanis extorquere , qui in
paroeciis suis veterem ritum conseruarunt, et etiamnum conseillant. Man-
sit ergo scriptura, et liturgia gothica penes solos Muzarabes: ac proptefeaap-
pellata fuit scriptura, et liturgia Muzarabica , ritus, et officium Muzarabi-
cum, cui Toletani nomen additur, quoniam Toleti tantum retinetur .
însraurata a 39- Verum dicta qnoque fu it, et dicitur liturgia lsidoriana , siue oft
Cardinale Cis- cium Isidorianum , quia pro certo habetur, praecipuum eius auctorem fuisse
neros . Isidorum, saltern quod attinet ad method tim , ordinemque totius liturgiae,
et officii, ac plures partes, quibus constat. Cardinalis Ximenez de Cisneros,
vir incomparabilis, quum in paroeciis Muzarabum vsum eius officii languere
cerneret, in hac sua primate ecclesia sumptuosum sacellum erexit, ac qua-
tuordecim cappellanias fundauit, vt quatuördecim Muzarabes parochi, et be-
neficiati quotidie missam, et omnes boras canonicas suo ritu cantarent. Quod
vt perficeret, libros omnes mss. paroeciarum collegit, atque ex eis missale,
et breuiarium Muzarabicum Isidorianum in formam redigi, atque typis exoi-
diiussit, sedquibusdam recentibus admixtis, et nonnullis antiquis omissis.
radices mss. xi- 40. In buius sanctae ecclesiae bibliotheca adhuc octo illa Volumina
eius Usurpiae : mss. membranacea, charactere gothico exarata, asseruantur, quorum P.Ioan-
nes Pinius in suo de hac liturgia tractatu meminit ex D. Petri Camwi,
amici mei, recensione, qui adhuc in viuis agit, et nunc congregationi Mn-
quos eJi opor- zarabum praesidet. Asseruantur quoque tria alia , quae Caminus non vi-
tritt. d it, praeter quaedam aliorum fragmenta. Quamuis P. Emmanuel Azeuedus
nunc Romae missale, et breuiarium Muzarabicum Cardinalis Ximenii,no-
tis illustrata , recudit, tarnen oporteret, vt haec Volumina mss. gothica eo
modo publicarentur, quo alia ab aliis omnium gentium scriptoribus pn-
blicata sunt, et quo nuper , anno scilicet 1748., Muratorius codices U-
turgiae Romanae veteris illustrauit, qui duobus voluminibus Sacramenta-
ria S. Leonis, S. Gelasii, S. Gregorii, et a lia ,v t in veteribus exemplar!"
bus mss. ad verbum descripta extant , typis edidit, breuibus notis subiectis'
In noua operum Cardinalis Thomasii editione primo volumine, codex gathieus
I miod' a bibliopolis nostris in duo diuisum , distinctis titulis, atque epi- *
1 stoUs dedicatoriis ornatum, pro duobus diuersis operibus alrquando ven-
■ flitum est Blanchinus codicem liturgiae gothicae , in Capituli ecclesiae
■ Veronensis bibliotheca repertum , inseruit . Vidi etiam coospectum edl-alii eodieesgo-
I t inn is auam Praesules Assemanii Romae meditantur, omnium totms or -Mei.
■ hk litureiarum 1?. voluminibus excudendarum , vt in codicibus antiques
l ia c e n t Liturgia nostra gothica Muzarabica, aut Isidonana multis de
■ causis cum cuiuslibet alterius gentis liturgia de dignitate, et amplitudine
■ contendere potest. Sola bibliotheca huius ecclesiae pnmatis Toletanae ,
■ vt iam dixi, nobis vndecim volumina exhibet : nostrum est missale go-
■ thicum a Mabillonio excusum , et a Muratorio recusum , noster laudatus
■ codex Capituli Veronensis , nostra volumina gothica monastern Caradi-
■ enae ex quibus P. Berganza nonnulla excerpta ad suarum appendicum
■ calcem coniecit : nec dnbito , quin in aliis quoque Hispamae monasteriis
■ alia volumina gothica mss. liturgica, vt in monasteno Caradignae, siue
M d e Cardena , lateant , e quibus tarn ampla collectio complen p o ten t,
■ vt nulla alia natio similem valeat opponere . . _ _
■ 42. Martyrologia, eorumque in officio diuino vsus ortum in ecclesia martyrologia
■ cordübensi habuerunt, in reliquas ecclesias exinde propagata , siquidem ||gothica .
■ epistolae, quae cum additionibus ad martyrologium Adonis Viennensis eircumfertur , fidem praestamus. Nonnulla sunt in Hispania, et satis qui-
antiqua , eiusmodi martyrologia : ac sola haec bibliotheca ecclesiae
Toletanae duobus inter se diuersis potitur. Habemus itidem magno nu-
imero sanctoralia, et libros actorum Martyrum, quae in ecclesiis lege-
bantur . In hac quidem vrbe codices eius generis extant valde antiqui:
fin aliis Hispaniae partibus etiam characteris , et temporis gothici . Etsi
eiuscemodi monumenta in Tamayi Martyrologio deturpata fuerunt , non
jtamen propterea suum internum fundamentum splendoris amiserunt ,
tquem quiuis eruditus , fidelis, et sincerus demonstrate poterit , si modo
I iudicio , a partium studio alieno , prudenti, et incorrupto merita eorum
[patefaciat. Haec autem vetera documenta liturgica Hispaniae absque Isi-
I’dori ope illustrari nullatenus possunt : turn quia ipse est eorum praeci-
[puus auctor,, tum-quia e diuersis eius operibus lumen peti debet : vt
jhihil interim dicam de vinculo , quo haec cum Bibliis gothicis , et col-
llectione canonica gothica copulata sunt .
f Quod si opera Sanctorum veterum , et scriptorum ecclesiastico- Patres veteres
I'rum Hispaniensium, quod quartum est fundamentum , et columna tradi- Hisgani.
jtionis fidei nostrae, opportunis notationibus illustrata , in vnum corpus
Iredigere voluerimus, S. Isidorus sine vlla controuersia, siue multitudinem
toperum eius spectes, siue conditionem , eorum omnium princeps est ha-
Ibendus. Praeterea Isidorus primus omnium inter nostros catalogum vi-
porum illustrium , Hieronymum, et Gennadium imitatus , contexuit: a quo
finaximam partem cognitionum historiae nostrae literariae , ac vitae , et
goperum scriptorum ipso antiquiorum mutuari neqesse e s t . Qui Isidorum
hubsecuti sunt, eum tamquam magistrum communem suspexerunt .