Can. i . e t seq.
tota distinct. I .
C an. i . e t seq.
tota d istinct. 2.
Can.^.et 4 . dist,
3 . Can. 1 . e t 2.
dist. 4 . C an. 1,
e t 2 . d is t . 7 .
Grialius l e g i t .
v t Gratianus •
ces in querelam, vt quod supplicatione nequiui, vel calumnia lacessendo unlearn
adipisci etc. His ita rescripsit Isidorus : Codicem Etymologiarum cum
aliis codiet bin de itinere transmis! , et licet inemendatum prae inualitudhe,
tamen tibi modo ad emendandum statueram off'erre , si ad destinatum Coe-
cilii locum venissem. Itaque etsi librorum auctor sit Isidorus, liberum tarnen
Braulioni fuit eosdem digerere , atque emendare , quod nondum su-
prema manus imposita illis esset. En paucis adumbratam libellorum par-
titionem - Agitur in primo de Grammatica, in secundo de Rethorica, et Dialectica,
in tertio de Arithmetica, Geometria , Musica , et Astronomia, in
quarto de Medicina , in quinto de Legibus,et Temporibus, in sexto de
Librîs, et Officiis Ecclesiasticis , in septimo de Deo, Angelis, et fidelium
Ordinibus, in octauo de Ecclesia, et variis Sectis , in nono de Linguis,
et Societatibus, in decimo de Literis,et earum Alpbabeto , in .vndecimo
de Homine, et Portends, in duodecimo de Animalibus, in decimo tertio
de Mundo, et partibus, in decimo quarto de Terra, et partibus, ïri decimo
quinto de Aedificiis, et Agris, in decimo sexto de Lapidibus, et Me-
tallis, in decimo sepdmo de Rebus rusticis , in decimo octauo de Bello,
et Ludis , in decimo nono de Nauibus , Aedificiis, et Vestibus, denique in
vigesiino de Penu , Instrumentis rusticis, et domestïcis .
28. Non meliora-suae collectîonïs auspicia capere potuit Gratianus,
quam exordiendo a ■ geperalïbus legum principiis , quae Isidorus iecit in B
bro J. Originum, in quo diximus materiem legum fuisse tractatam. Hinc
ad hune Jibrum referendi sunt canon i . et seqûentes tota dist. i.ean. i.
et seqûentes tota dist. 2. canon 3. et 4. dist. 3. canon 1. et 2. dist. 4. canon
i. et 2. dist. 7. Earn rem ordinate explicaturus Isidorus in cap. 1. ex-
pendit legum vniuersarum originem , breuïter tradens, quinam fuerint spe-
ctabilïores legum auctores. Hinc ait in c. 1. Moyses genti Hebraicae primus
omnium diuinas leges sacris Uteris explicauit etc. Hic est canon I.
dist. 7., vbi pro verbis illis : Lycurgus primus Lacedaemoniis iura ex Apol:
Unis auctoritate confinxit, legendum est iuxta vulgatos Isidori codices !
Lycurgus primus Lacedaemonis iura legum ex Apollinis auctoritate corn
finxit. Statim post çanonem 1. nectendus est canon 2. eadern dist.7., cuius
verba paullo aliter in vulgatïs Isidori codicîbus exhibentur : Fuentit
jsutem hi Appius Claudius, Genutius , Veterius, Julius, Manillas , Sulpi-
tins, Sextius , Curatius, Romelitis, Posthumius . . . . incuria exoleuerunt,
quarum etc. Notandum hoc in loco est, altum seruari silentium apud Isi-
dorum de compilatione legum, facta .auctoritate Iustiniani, quamquam me-
minerit Theodosiani codicis . Quod argurhentum est grauissimum , vnde
deducitur, apud Hispanos tune temporis ignotos fuisse Iustiniani codices,
quod Imperio Iustiniani , aut subsequentium Imperatorum subiecti non
fuissent . Prosequitur Isidorus in cap. 2. Omnes autem leges aut diuinae
sunt, aut humanae . Diuinae natura : bumanae moribus constant : ideoqut
has discrepant, quoniam aliae aliis geniibus placent. Fas lex diuina est'.
ius lex humana'z transire per agrum alienum fas est ,'ius non est. Hic est
eanon 1. distinct. Ht Forte cuiquam negotium facesset, quod ibidem-dict-
tu r , leges diuinas natura constare , quasi nullum discrimen inter natura-
Lles,ac diuinas leges Isidorus agnouerit. Ego vero quamquam dicere pos-
tsem, Isidorum de legum auctore, origine , et caussa locutum fuisse, in quo
genere diuinae leges anaturalibus minime discrepant, quum idem sit et na-
;turalium,et diuinarum omnium legum auctor, nihilominus puto,senten-
tiam Isidori referendam esse ad legum vim, ac fii-mitatem, secundum quam
.diuinae iure dicuntur natura constare , quemadmodum moribus humanae;
jet cum natura iuxta philosophorum effata perpétua caussa s it , eam ob rem
tperpetuum ius diuinum est, siue taie,,quod vbique: locorum,quod quan-
j documque temporum obtineat; viceuersa humanae leges ,.quod moribus in.
nitantur hominum , pro varîetate morum, variae esse, poterunt. Neque di-
cas, diuinas aliquot veteris Testamenti' leges Euangelio fuisse antiquatas .
Siquidem non est inuerosimile , Isidorum. tantum de diuinis , quae sane
perpetuae sunt, Euangelii legibus instituisse sermonem ,-nisi dicere malis,
ctium ipsas leges- omnes veteris Testamenti ad bue in éo sensu perpétuas
i posse dicijvel quod nonnisi statuto diuinitus texnpore. antiquari potuerint,
vel quod eaedem si non in specie , saltern in genere , perseuerauerint :
nimirum ceremonialia praecepta seu vetera, seu noua ad Christum refe-
runtur vniuersa; et quae Christum venturum praefigurahant ante Christi
aduentum, formam quidem eo venien.te mutarunt, non genus, quod aliis
successerint alia , quae ad Christum pariter refèrrentur non quidem ven-
turumj,sed natum, passum, gloriosum, et ad dexteram, Dei sedentem . In
l.cap. 3. leguntur canones 2.. 3. 4. et gg dist. 1. his verbis : „ lus generale
f.nomen est, lex autem iuris, est species . lus autem dictum, quia iustum est ;
S.omne autem ius legibus, et moribus. constat . Lex est constitutio scripta.
Mos est vetustate probata consuetudo,. siue lex non scripta... Nam lex a Ie-
! gendo vocata est , quia scripta est ., Mos autem Ionga consuetudo est de.
[.moribus tracta tantum .Consuetudo autem est ius quoddam moribus in-
|stitutum , quod pro lege snscipitur, cum deficit lex, nec differt, scriptura,
[an ratione consistât, quando et legem ratio-commend'at . Form si ratione
[.lex constat, lex erit omne iam , quod ratione constiterit, dumtaxat quod
j-religioni congruat, quod disciplinae conueniat, quod saluti proficiat ; vo-
jeata autem consuetudo , quia in communi est vsu „ . In capite 4. 3. et 6.
ttraditur vulgaris, diuisio iuris in naturale , gentium , et ciuile , his verbis :
I In cap. 4 .,, Ins naturale est, aut ciuile, aut gentium . Ius naturale est commune
omnium, nationtim, eo- quod vbique instinctu naturae , non consti-
..tutione aliqua habeatur;-vt v ir i, et feminae coniunctio ,. liberorum suc-
[ cessio, et educatib ,, ( Correctores Romani adnotant in quibusdam. ms.
j codicibus legi susceptio . Vtraque lectio optima videtur , dummodo successio-
- ms nomine, non hereditariam. intelligas ,. sed personalem , qua scilicet Filius
ratri natura succedit vi generationis ) communis omnium possessio ,
et omnium vna libertas ,acquisitioeorum, quae coelo ,.terra, marique ca-
piuntur . Item depositae rei, vel commendatae pecuniae restitutio, violentée
per vim repulsîo .. Nam hoc ,. aut siquid huic simile e s t , nunquam
: wiustum ,. sed naturale, aequumque habetur,, In c.. J .,,.Ius civile, e s t, quod
quisque populus ,. vel: ciuitas- sibi proprium- humana , diuinaquc caussa constitua
In e. 6. lus. gentium, est; sedium occupatio * aedificatio , munitio „