ineptiacadditae.. 9* Equidem certo arbitror , doctum superiorum temporum virum
Salomonem Constantiensem ? si redeat in has terras > et opus suum iam
videat, tanta obscuritate insigne 3 ab ira.5 et risu simul ipsi non tempera-
turum ; recteque detestaturum insana capita , quae diligentissimi viri exi-
mium consilium irritum fecerunt , ipsumque tanta 3 nisi moneremus 5 infa-
mia adsperserunt. Nam hoc ego plane insigne,et egregium opus fuisse »
qudm diligenter versarim , certo scio ; maximeque vnum omnium iuuare *
in intelligendis, et expellendis aliorum et illis monstris 5 quae subinde postea
irrepserunt • Neque exigua, aut nulla fuerit ista vtilitas , quae ex collatis 3
comparatisque inuicem his lexicis redire ad Jatinam linguam 5 et vetustos
scriptores ( i) possit , si et haec profana seiungerentur 5 et ista y quae
ad Sanctos libros vnice pertinent.
var.kction. io. Certe lectionum variantium illud insigne negotium non parum
adiumenti inde consequi posset, quia auctores glossarum ex antiquis 5 qui
raro supersunt j.libris descripserunt. Ita possent tandem ista immania corpora
3 quae et sua mole magna sunt 5 et artis typographicae nondum a-
dultae 3 et excultae vitio 5 multum creuerunt 3 latere in forulis sine quo-
dam nostro detrimento ; quum nec sperandum 5 nec suadendum sit 3 nouas
editiones hodie curare . Pertinent sane ad bibliothecarum antiquissimae
istae editiones ex seeulo xv. post Christum natum ; quibus
smus Roterodamensis reprehendere vi-
detur in cpistola , quae colloquiorum
ipsius caussam agit : Ex his ( Hippopla-
no , Ptochologia, et conuiuio fabuloso.)
m nihil aliud discerent pueri, quam la-
tine loqui i quanto plus laudis men mere
tur industria , qui per lusum9 ac volu-
ptatem id facio , quam illorum, qui mi-
serae iuuentuti Mammethreptos 9 Brachy-
logos, Catholicontas , et significandi mo-
dos ohtrudebant ? Loquitur de suo tempore
, quo iam latina lingua efflorescen
t : taxatque illud , quod non defuerant,
qui istis libris latine loqui docebant }
temporum enim crimine seeulo xv.
cxeunte , et initio xvi. maximo in pretio
erant ista commentaria , quia meliora,
ct breuiora non erant, aut neglectis pri-
stinis scriptoribus inueniri non pote-
rant . Brachylogos vetustius eloquitur,
quam Breuiloquos ; sed cur catholicontas
Erasmus nominarit, et Ludou. Viues etiam
hac mutandi nominis forma vsus sit 9 '
non interpretor 9 quum Catholic on 9 catholic/
, catholico etc. formare debuerit ;
aliorum certe inscitiam non debebant
sua auctoritate tuer i. Erasmi ista verba
exstant pagina 9 0 4 ., antiquissimae ( et
ab ipso Erasmo curatae primae ) colloquiorum
editionis mdxxix.
(1) Solebam iam diu et hoc 9 et illud
optare 9 vt ex graecorum poetarum
scholiastis vnum quasi corpus conficere-
tur , item aliud ex interpretibus graecorum
prosaicorum scriptôrum graecis :
quia et magno sumtu comparanda sunt,
et vix haberi, si vel maxime impendas ,
possunt, vt de laboris , qui in euoluen-
do insumitur , dispendio nihil dicam .
Idem latinorum duplicium interpretum
ratione vnice exoptem . Ita poterant
scriptores ipsi sine grandi sumtu excudi,
quum meliora ad intelligendum praesi-
dia vitro semper ad omnes paratasint,
si semel comparaueris . Ita nouis semper
editionibus nouae impensae nascun-
tur j quibus mediocris plerorumque for-
tuna numquam par est, cum potuerint
minores esse 9 et tolerabiles . Nam repeti
omnia, quae nihil addunt noui, non opus
est . Huius consilii rationem pluribus
propediem 9 si contingit opportunitas
edendi, declarabo, quae, vt spero, facile
probabitur peritis arbitris linguarum .
quotiquique destituti fuerunt , ii ad hoc glossarium emendandum parum
auxilii attulerunc .
11. Martinius, cuius lexicon etymologicon nec hodie sua vtilitate ca- Martini! Lexi-
ret , licet iam insignis esse desierit , primus non male vsus est Papia , con .
Catholico , Breuiloquo , gemma gemmarum , mammothrepto , et similibus;
sed Codstantiensis opere rarius, vt lexico alio, quod cum isto simul paul-
10 post inuentam imprimendi artem editum fuit . Sed Martinius saape
suo ingenio nimium induisit, et .abundauit omnino : saepe indigna lingua-
rum perito arbitra comminiscitur potius , quam commentatur , vt noa-
numquam egredi, et .exornare infeJix quorumdam superiorum videatur
fingendi munus. Omnibus istis aut rarius, aut vsus non est Caspar Bar-
thius ( i) , et Almelouecnius , qui puériles nugas agunt magno conatu .
Est enim dicendum , quod res est , nec defendemus hodie talia, quae in-
uidiam , atque infamiam bonis litteris ad minus, vel nimis eruditos con-
flare soient .
12. Atque non defuerunt alii , qui similiter his praesidiis dedita ope- coniectame.
ra tam diligenter vsi non sunt, quam dederunt operam coniecturis ; sed
11 felicioribus auspiciis fere vsi sunt. Vulcanius, haud scio, an adeo Iau-
dandus sit ab ista ingenii virtute. Sed Thomas Reinesius fere semper
féliciter emendauit 3 quae attigit ; Gebhardus non infeliciter in eodem argumenta
versatus est , nec de la Cerda nihil laudis meruit . Ratgersius
non muita attigit, nec ea insigniter mala elegit. Du Fresne felicius ver-
sari potuit in hoc negotio, cui fere omnes thesauri monasteriorum patue-
runt . Graeteius non sinistre hanc prouinciam gessit , licet non adeo lu-
eulenter . Videntur enim ccvt:c■xsJ’ntç-x esse, quae ad has glossas commen-
tatus est, quod et ipse non diffitetur. Istam certe huius viri eximiam fa-
main non adaugebunt . Vtitur Papia , non infelici successu ; vtitur etiam
loanne lanuensi ; sed suis manibus hune versasse non videtur , quia
vêtus yocabularium apud Martinium excitât, sicubi vsus, et opus est. At
illud ipsum est Catholico»y magnum opus- Constùntiensem idem manibus
voluit : sed minus diligenter , et assiduo,quam opus erat ; aliter et plura,
et clarius vidisset •
ij . Sed redeundum est,vnde digressus sum . Isidori nomen praefert Isidornsanctor-
hoc glossarium, atque eo ab omnibus excitatur, et laudatur . Nec ipse ne Gtossarii ?
sine graui caussa mutem, vt distinguera possimus ab aliis glossariis , simili
ratîone congestis.. Sed alîam caussam huius desîgnationis, et nomi-
nis quaererem, quam quae vulgo esse videtur. Soient enim quidam Isi-
dorum simul auctorem statuera, quae non noua est opinio, sed vetusta .
Ita enim ilium Hoisorius Augustodunettsis nominat , inter alia ISIDORI
(0 Barthius immensae lectionis, et
Vastae eruditionis laude numquam care-
bit . Sed crudam lectionem videtur saepe
aggerere , non digestam satis, inge-
nioque magis pterumque, quam iudicio
valere . Grande , et insanum opus Aduersariorum,
poterat longe minore esse mole
, et omnem , quam habet , vtilitatem
complecti. Ea, quae ad has glossas pertinent
, fere omnia ex germanica lingua
vaticinatur, incerta, incredibilia, et nulla
specie veri commendabiiia.