'ï IJ
in het betwiflcn van dit lioofdpunt gcflce-
ten , tot dat eyndelyk de cerile voorflag
nogmaal vaftgeileld , als him raadflot ni
fchrift gebragt, en van alien ondertekcnd
zynde op den zevcndcn van Hooimaand aan
de Landvoogdes, en door liaar weder dien
van den Raade bchandigd Wierd. Hier
waaren wederom dc gevoelens verdeeld ;
want O ranjc, Egmond, Hoorn ( l ) en
Manfvelt weygerden in die zaak tc ftem-
men onder fchyn o f dc Koning hunnen
raad deswegen niet uytdrukkelyk gevor-
derd hadde. De Landvoogdes door die
vcrdecldhcyd benard, zondt dit befluyt en
het bericht deezes handels aan den Koning,
die middelerwyle nieuwen laft had over-
gefchikt om eenige Doopsgezinden en anderen
u y t zaake V a n ’t Gelo of ter dood tc
(4) Virg. ggnc beroerde zee d ry ft een ro c r - en mafteloos fc h ip ; binnen d it (4) om fch r ift op de cene
Æneid. j
lib. III. ! ty d c .
IN C E R T U M Q U O F A T A F E R E N T . if«p,
O N Z E K E R W A A R H E E N H E T N O O D L O T (ONS) Z A L
FOE R E N . if6f.
Op dc andere zyde ftaat het zinnebeeld der Hoope; binnen het omfchrift deezer woorden:
S P E S A L M A S U P E R S I T .
D A T D E GÜNSTIGE HOOP S LECHT S OFE RIG BLTFE.
( ; ) H o o ft
Nederl.
Hift. fol.
54-
(6)J.Bor-
fuet Hift.
des variat.
tom.I.pag.
%) Petri
Polani
Hift.Conc.
Triden t.
pag.8.
Vloctende aldus de zaaken in Nederland,
ontfing de Landvoogdes nadrukkelyk bevel
(5) uyt Spanje om de regels der Kerk-
vergaderinge van Tren te , met des Konings
goedkeuringe te doen drukken, in alle z y nc
Staaten afkondigen en achtervolgen.
Welke nu deeze Kerkvergadering en hoe-
daanig die geweeft z y z a l , myns oor-
d e c ls , niet ondienftig z y n alhicr te ver-
haalen. A ls Maarten Luther, Monnik
van de Auguftyner ordre, van zyn e aangevange
hervorming der vervallene zeden,
waarna al de werreld z o o lang en (6)vuu-
riglyk verlangd had, in ’c begin deezer
eeuwe tc Wittemberg ook tot het hervor-
men der Leere was overgegaan, en hy
deswegen door Paus Leo den X . veroor-
deeld z y n d e , zieh daarvan op eene algemeene
Kerkvergadering had (7) beroepen.
brengen. Waar door , gelyk ook door
hec uytlekken deezer oncenighedcn cen
H o v e , de vlam van dc tot hier toe ge-
fmoordc beroerten te(2)gewcldigcr dreyg-
de op te fteeken: invoege dc ftaatkundige Bei-^Dec.
Viglius dc grootheyd der op handen zynde Lpag. 164.
onheylen befeffende , onder voorwendfel
v an zyn en hoogen (3) ouderdom, ontflag
v an zyn en dienft verzochc om, met zieh H iii.fo i.
der hooffche onftuymigheden te ontrek-
ken, in gerufter haven tegens hec uytberften
der naderende Staatftormcn v cy lig cn
bcftandigteweezeu. Heczelve hebben ook
andere voorzien, en hunne vrees voor hec
aanftaande onweedcr», mids dc onzekerc
geftalte des lands, aan de gemeente door
het uytgeeven van deezen legpenning w illen
becckenen.
zoodat de daaruyt gereezene geloofsge-
fchillcn alle ryken en ftaatcn in vollen
vlam van onderlinge verdceldheden gc-
ftcld hadden, wierdt het famenroepeii
cener algemeene Kerkvergaderinge, roc
beiliffng der ontftaane oneenigheden,
van ieder een volkomen noodzaakclyk
geoordeeld. En o f fchoon de verfchillcn-
de inzigten en voordeelen, die zieh ieder
u y t deeze Kerkvergaderinge beloofdc, dc
beroeping derzclve lang verrraagd hadden,
zo o w'ierdt e yn d e ly k , op hcc fterk aan-
drinscn van Ke yzer Karel den V , en de
Vorften van hec DLiytfche en andere r y ken,
door Paus Pauwels den III, in hcc
jaar (8) vyfticnhondcrdzevcnendertig, tot (^Bonan-
hct houden eencr algemeene Kerkverga-
deringe tc Mantua , dc behoorelyke uyt- 275,
fchryving gedaan. Een verfchil echter
wegens hcc rechcsgcbicd , tuffchcn den
Hertog dicr ftad en den gemelden Paus
ontftaaii, was oorzaak dat toc de famcn-
komft der befchreevene Biffchoppen fe-
(i)Fctri dcrt dc ftad Vi9eiize ( i ) en eyndelyk die
Polani Trcnte benoemd wierdt. Alwaar ze
dL Did"' in 't jaar vyfticnhonderdvyfcnveertig haa-
paa. 74- ren aanvang nam; dan onder Julius den III.
cndetvveevolgcnde Pauzen dieVcrgadcring
zynde opgcfchort gebleeven, is eyndelyk
door Piusden IV in ’t jaar vyftienhonderd-
zeftig bclchreeven,dentwaalfden van Wiii-
rermaand geopend,en naadat invyfentwin-
tig ziccingcn de nieuwe Geloofshcrvor-
ming vcroordccid , dc Leere der Roomfche
Kerke verklaard, en de tucht over
dcrzelver Ledemaaten geregeld w a s , die
groote Vcrgadering in hcc jaar drieenzcs-
tig geeynd igd, cn dcrzelver bcnuyten
door twcchoiiderdvyfcnvyftig der bc-
fchreevene(^) Leden goedgekeurd cn on-
dertckciid; Naa ’c houden van eenen alge-
meencn daiikdag heeft Pius de door hem
bckrachcigdc befluytcn aan de byzondere
kerken gezonden , cn de Koningen cn
Vorften verzocht de fterke hand ce willen
leenen tot dc uytvoering van de keurcn
en regelen deezer Trentifchc Kerkvergaderinge.
Op ’t voltrekken van welke
dees (3) penning gemunt is.
( i ) Barthi
Caranza
C o lle d .
Concil.
pag.446*
(3)C.Mo i
linct Hift;
Turn. Pon*
tif. fo l.7i,
MetboriHhik « n den Paus, ecnc vefpcrlcap ranlicbbcnde , ftaat op de voorzyde afeebeeÎL
cn omringd van deezen cytel :
PIUS mi . P O N T I F E X MAXIMUS .
PAUS PIU S DE IF.
Op de nigzyde zict men Cliriftus in’t midden der Wetgclccrdcn in deri tempcl leeraavcn. I
dewyl de Roomfcheii voor vaft houden, dat hunne kerk in dc geloofsftukken onfeylbaar i
onverandcrlyk altyd cene en dezelfde is, leeft men op den voorgrond (4) dcezc fpreuk:
T U A U T E M ID E M IP S E ES.
M A A R GT Z T T D E Z E L FDE .
En
en f4) Pfalnl '
C I I. *.»8,
Op cene zaak van dat g ewigt, als was
het invoeren der Kerkfegelcn van T r c n te ,
vondt de Hertogin raadzaain het goeddun-
ken der BiiTchoppen, Landvoogden en
Raaden , midsgaders der Hooge ichoolcn
van Loven en Douay te hooren: cn hoewel
deeze onderling verdeeld waaren,
kw.am men eyndelyk tot befluyt om den
ontfangen lalt des Konings ter uytvoeringe
te leggen ; onaangezien Viglius, die voorheen
altyd op hot volbrcngen van des Ko-
W H o o ft nings bevelen had aangcdrongen, thansly)
H b r i'fo l.. anderen der gemelde
67. belchreevencn wegens de laatfle aanlchry-
ving zyn c r Majclrcyt verlegen ftondt cn
van gevoclen was , tot vcthocding van
grootere beroerten, den inhoud des bevels
voor ’t ontfangen van nader orde niet
ruchtbaar te maaken: ja dc Landvoogdes
zelve fchcen derwaart over te hellen
/. Deel .
Dan Oran je , hoewel hy tot nogtoe op
het maatigen der Inquifitie had geftaan ,
betuygde op dit pas, dat de klaare zin van
’s Konings bevel nu geene waarfchyiilyk-
heyd meer ovcrliet, om zonder blaame van
ongehoorzaamheyd dc uytvoering langer
te v e rw y len ; Ichoon h y wcl de zigtbaar-
heyd v a n ’t naakende ouhcyl toeftondt.
Dir gevoelcn hieldt ftand, als gefterkt
doot dat van den Hcymelyken cn Raade
van Staate. Des wierden de (6) brieven cn (ri Strada
by elken een uyttrekfel van ’s Konings Beli'D’se;
gcfchrift, vervattende het bevel om Con- I.pas.id;!
c ili, Plakaatcn en Inquifitie te handhaaven
, aan de Biflchoppcn , Landvoogden
en Raaden afgevaardigd. Allerwegen ,
waar deeze aanfchryving wierdt ontfang
en , herfchiep zieh ftraks dc fmook in
v lam , en ftceg de brand der bcroerte ,
ou d er’t ftraffeloos fmaalen op den Koning
T en
■‘to*
' i
!'■
i ■ 'i>ii
'I J'