i5 o o . iyii' ^'’^5 uytgebreyd, de ingczeetenen met
■ ■ -----onnoemelyke fchatten v e r ryk t, ’s Lands
tollen , die op de in- en uytgaande koop-
manfchappcn gefteld waaren,vermeerderd,
en het Land z e lf rot den bloeijendftcn
ftaac der werreld gebragt heefc. Zulks
die van Uyrrecht om deezen grooten
voorfpoed der Vereenigde Geweften ,
in tegenftelling van de onheylen der
Spaanfche Nederlanden , u y t te drukken
, deezen legpenning geraunt hebben.
De eene zyde verbeeldt cencn zeer weeldrigen boom, dic aan den boord eens waterftrooms ge-
(i)Pfalin plant is, als een zinnebeeld der aanrcegelegene Geweften. Hct omfchrifc is deeze fpreuk van (i)
l.ÿ.4. den heyligen Dichter:
N O N S IC IM P I I , N O N S I C
N I E T Z O O Z T N D E G O D L O O Z E N , N I E T ZOÓ.
(i) Ÿ. I. cn Want de gewyde Harpxanger vooraf (i) den Godvreezcnden afmaalendc vcrvolgt zyne befchry«
a. ving aldus: Hy, naamelyk de rechtvaardige, zal zyn als een boom geplant aan waterbeeken; die
zyne vrucbt geeft in zynen tyd, en welkes blad niet afvalt : en al wat hy doet zal wel gelukken. A L Z
O O Z T N D E GO D LOO Z E N N i E T ; maar als het kaf, dot de wind henendryft, enz.
Waaruyt nu ligtelyk de zinfpeeling dier zyde des pennings kan verftaan worden.
Op äc andere zyde ftaan in den rand,'rondom hct wapenfchild der Staaten van Uytrceht,
deeze woorden :
C A L C U L U S O R D IN U M T R A J E C T E N s i u m . i <Soo*
R E K E N P E N N I N G D E R U T T R E CH T S CH E S T A A T E N . 1600.
Onder de verfcheydene koophandels
echcer , die met alle de volken des
aardbodems gedreeven wierden , was ’er
geen als de Ooftindifche, door welken
veele inwoonders der Vereenigde Geweften
tot dien hoogen top van vooripoed
fteegen, en het Land zoozeer vcr-
rykc wierdt. Hoewel tot hec dryven
van dicn handel allerleye koopman-
ichappen buyten ’s lands gevoerd wierden
, zo o was echter het geld de befte
waar : zulks den achtentwintigften van
Louwmaand des jaars zestienhonderdeen
vier fchepen u y t Zeeland naar Ooftindie
voeren, welke behalven de koopmanfchap-
pen, die op ruym twee tonnen gouds ge-
wierden, nog daarenboven met (3 )
£01.465.' ‘ vierhonderdenvyftigduyzend guldens aan
vcrfo. zuy v er geld bevracht waaren. U y t de
ondervindinge bleek nogtans dar, onaangezien
het zilvergeld der Vereenigde Geweften
van zeer goede muntftoffe was, de
Indiaanen byna niet als het Spaanfche en
Portugecfche geld wilden ontfangen; mids
de laatften allereerft de Ooftindien ontdekt
(*) neaaUn hebbende, ook hunne Koninglyke (*) ftuk-
vanachttn. achten, en andere daarnaar verdceide
geldftukken, de eerften aldaar gebragt
en in hec handelen gebruykt hadden.
En d ew y l, de koophandel op Spanje althans
verbooden zynde , de geldftukken
dier landaardten niec als mec het geeven
van hoog opgeld, tot merkelyke fchaade
der Ooftindilchc reederen , te bekomen
waaren, heefc de OoftindifcheMaatfchappy
van Amfterdamzich by de Staaten (4) Van
Holland vervoegd, van de ze lv e v erzocht
en ook verkreegen de magt om in de Dort-
fche munte heele , h a lv e , vierde, achtfte,
zeftiende, en tVveeendertigfte deelen
van ftukken van achten re laaten ftaan, mids
daC de gemelde muntftukken geenszins in
deeze Landen maar alleen in de Indien
mogten uytgegeeven en ontfangen worden
, en de Gene z y d e met het wapenfchild
van Holland , en de andere mec dac der
ftad, Wier Maacfchappy ze had doen munten
, zoude gemerkt z y n . Derhalven dic
der Ooftindifche Maatfchappye van Amfterdam
zich b y den Dordrechtfchen Munter,
toc het laaten flaan der gemelde geldftukken
, vervoegd hebbende, cn verftaande
dat de Spaaniche ftukken van achten
zoowel in gehalte als gewigt zoo nu zoo dan
verfcheeldcn, keerden z y zich , als geen
gewin daarmede willende doen, over dat
voorwerp, rot dc Gemagtigde Raaden van
HollaAd, die hen (7) toeftonden de gemelde
(4) Refoi.
derStaaten
van Holl.
I Maart
idoi.fol. 5Í*
comm.
Raad.
van Holl.
23 Maart
1Ö01. fol.
96.
de ftukkeu van achten op e l f penningen in
gehalte, en zeven cngels en tweeentwintig
aazen in gewigte re laaten munten; zoo
tot eer en dienft der Landen, als vordering
hunner handelinge in O oftin d ie ,
waartoe ook nog federt de Muntmeefter
re Dordrecht ( i ) Jakob de Jonge is ge- i 6ot .
laft geworden. Hoedaanig nu deeze geld- (i) Rcfol.
ftukken der Ooftindifche Maatfchappye
van Amfterdam geweeft z y n , kan uyc Raad.
de volgende afbeeldingen gezien wor-
den. i6oi.foi.
1C4.
Alle hebben zy op de voorzyde hct gekroonde wapenfchild van Holland, en daarrondom uyt«»
gezonderd het kleynfte, in den rand dic opfchrift:
I N S I G N I A H O L L A N D IÆ . 1601.
W J P E N S C H I L D V A N H O L L A N D , idoi.
Het gekroonde wapenfchild der ftad Amfterdam wordt op de tegenzyde door twee Leeuwen
vaftgehouden, hebbende alle, uytgezonderd de twec kleynfte, in den rand dic omfchrift;
E T C I V I T A T I S A M S T E L R E D A M E N S I S .
E N D E R S T A D AM S T E R D AM .
Dees nieuwe koophandel hieldc zoow el
de byzondere ingczeetenen des Lands in
hec toeruftcn veeler fchepen bezig , als de
holgaande beweegingen en onzekerheyd
des krygs alle Amptenaars in hct fchip van
Staat tc beftieren met vcele ftaatszorgen
bekommerd hidden. T e meer d ew y l de
Aartshertogen geen’ kleynen onderftand,
7.00 iu geld als nieuwe krygsbenden, langs
Italic u y t Spanje van den jongen Koning,
naa de geleede nederlaag b y Nieupoort cot
hunne herftelling hadden bekomen, en om
alle verwydcring mec de kroon van Vrankr
y k voor te komen, den Hercog van Aarich
o t, de Graaven van Arenberg, Ligne,
enSoIrc iiaardeFranfche grenzen gezonden
I. Heel.
om de onbefliftgeblccvcne punten van den
geflooten Vreede van Vervins, z o o w egens
de landfchcydingen als de aangeflaagene
goederen van deu Prins van Elpinoy
te vereffciien. Dees Prins was ftaande de
laatfte oorlog in Vrankryk geftorven, en
des zelfs Heerlyke goederen, onaangezien
hy aldaar kinderen geteeld had , door z y ne
Zufter Maria van Melun, (x ) getrouwd
met Graaf Lamoraal de Ligne, niet allecn
als verbeurd in bezit genomen , maar z y
z e lv c totnogtoe onwillig gebleeven om
daarvan de gcvordcrde uytkeering te doen :
te meer mids z y haar recht geftyfd achctc
door ’c huuwelyk van haarc Dochter Jolanda
, die den ncgenden (3) vau Louw-
A a à a a a a maand
diafonie
la Toif.
d’Or fol.
326.
(3) Mfte-
fen Ned.
Hift. fol.
466.veifu,
i!
« ,
ji
i't
1