il
A i l
Z E L U S D O M IN I E X E R C I T U U M F E C I T H O C .
D E T V E R D E S H E E R E N D E R H E I R S C H A A R E N
H E E F T D I T G E D A A N .
Het ruggeftuk, dat geene verbeelding heeft, vocrc dit opfchrift:
S T E N O V I C O , O T M A R S I A , C O V O R D I A C A P T I S , H O S T E
R E P U L S O , S E N a t u s F O E D e r a t a r u m P R O v i n c i a r u m
F i e r i F e c i t . C ID 1 0 X C I I .
S T E ENJ F YK , O T M A R Z E E N K O E V O R D E G E W O N N E N , E N D E
V Y A N D A F G E S L A A G E N Z Y N D E , H E E F T D E R A A D D E R
V E R E E N I G D E G E W E S T E N D E E Z E N D O E N MUN-
, TEN. 1792.
II. Van den tweeden is de voorzyde eveneens als dievan den ccrften, dan opde tegenzyde
leeft men dic verfchillende opfchrift;
S T E N O V I C O , V E T M A R S i a , C O V O R D i a F O R t i t e r R E C U P E R A -
T I S , H O S T E P U L S O , C U M G L O R I A D O M U S N A S S O V I .^ .
C IO I O X C I I .
S T E E NW Y K , O TM A R Z E E N K O E V O R D E K L O E K M O E D I G HER-
W O N N E N , E N D E V Y A N D , T O T LU Y S T E R V A N D E N
HUY SE V A N N A S S O U , V E R J A A G D . 1792.
III. Hec zelfde opfchrift heeft de derde op de eene zydc, en rondom den Nederlandfchen
Leeuw op de andere zyde die randfchrift;
O R D i n e s P R O V I N c i a r u m G E R m a n i ^e I N F e r i o r i s D E C R e t o
P U B l i c o C U D I J U S S E R U N T .
D E S T A A T E N D E R G E W E S T E N V A N N E D E R D U Y T S C H L A N D
H E B B E N B Y O P E N B A A R R A A D S B E S L U Y T D E E Z E N
D O E N MUN T EN .
IV. De laatfte, die hetzelfde opfchrift op de achterzyde, als de twee voorgaandcn, hccft,
verbeeldt op de voorzyde eenen fterken toren, die met ecn ftormbok door ache krygsknechten
gebeukc wordt. Hcc randfchrift is;
IN G E M I N A N D O S U B R U E T .
D O O R ' T V E E L V E R D U B B E L E N Z A L H Y N E E R S T O R T E N .
Het verlies van Steenwyk, Otmarzeen
Koevorde, midsgadersde andereonheylen,
geduurende de voorige ja aren , van den
kant der Vereenigde Geweften ontfangen,
waaren als zo o veele donderflagen, waarmede
het heldhaftige gemoed van Alexander
Farneze beftormd wierdt. T e meer,
mids zyn e benyders hem naagaaven , dat
h y al willends den oorlog fleepende hielt,
om zich b y den Spaanfchen Koning noodzaakelyk
te maaken, endus dc Nederlandfche
L andvoogdy, wier voornaamfte be-
z ighcyd thans in oorlogszaaken beftondt,
als de ervaarenfte krygsheld zyner eeuwe,
voor altyd in handen tc houden. Dan dit
was het minfte, want anderengingen nog
verder en wilden, d a th y zich met dc Vereenigde
Geweften onderling verftondt, en
hen voorbedachtlykriecze voordeelen hade
laaten behaalen, om tcn koften v an ’s K o nings
verloorene fteden, z ich van de gunft
cn hulp dier Geweften tc verzekeren: ver-
midshy gevoelig,wegens’t ongelyk zynen
zoone Rcnaut door ’c veroveren van Portugaal
aangedaan , door z o o magtig riig-
ftcunfel zynde ge fte rk t, met de Vereenigde
Geweften de overige Nederlanden zoud^e
poogen te deelen , en zich van der zelver
wederhelfce meefter te maaken. Want dees
zoon zynd e hem geboren u y t Maria
van
(i) strada(i)van Portu gaal, Dochter van Eduard en
dHädio^^ Izabellc van Braganfe, fcheen van alien wel
meeft tot dic kroon gcrechtigd en door her
157. winnen van Portugaal door den Spaanfchen
Ko n in g , des ook wcl meeft beleedigd tc
weezen. Des onaangezien was Parma niet
zo o dra van deezen uytgeftrooidcn lafter
cn vande uytvindcrsvaii dicn ve rw ittigd ,
o fh y trachtte zoo naadeelig cen geruchc,
door ’c ftraffen vande uytftrooijers, in z y -
Meter, ne gcboorcc tc fmoorcn. Dus bande h y
Ned. Hirt. Jcn Heer van Champaigney om deeze
reden, den vyftienden v anW ynm a an d ,
binnen acht dagen u y t Bruflcl, en binnen — ------
dc tien daaraanvolgenden uyc de Nederlanden
naar Bourgondie ; zonder hcm , om
zich cc vcrfchoonen, tc willen hooren
fpreeken. Eencn anderen, die opzigt had
over ’s Konings geldmiddelen, Sanfcy genaamd,
liet h y in dc gevangenis Imycen , (ffDwrwy
cn vcrvolgdc de andere quaadfpreckcrs uyt het gtmet
andere ftraffen: het gcnc aanleyding
g a f, dac decs (3 ) legpenning in Vlaandre Yl n jFL
gemunt is.
Alexander, op de ccne zyde tc paarde gezeeten, bevechc met eene fpeer een gedrochtj binnen (ffpfaltii
deeze fpreuk van (4) David: _
H U M I L I A B I T C A L U M N I A T O R E M . PS, 71. i f j i .
ithen text;
HY Z A L D E N ^ U A A D S P R E E K E R V E R N E D E R E N .
P S A LM . 71. 1792.
Rondom het Bourgondifche kruys ftaan op de andere zyde de wapenfchilden van de vier Lcdea
van Vlaandre; binnen den zoom deezer woorden:
J U B I L A T E D E O IN U N I T A T E C O R D I S .
J U Y C H T G O D E TOE I N L E N D R A G T I G I I E Y D D E S HA R T E N .
ft) H.de
Groot
Ntd. Hift,
foi. 183.
(6) Bor
Nederl.
Beroerten,
XXIX.
Boek,
fo l. 4 4 .
Ell ofwcl Alexander van Parma op deeze
w y z e dc quaadfpreckcrs ftrafte, zyn e
zie l nogtans behieldt daarvan federt altyd
de naaween. Doch die beletceden hem echter
geenszins op de zaaken van Vrankryk
bedacht te z y n mec op nieuws weder alles,
toc eenen (7 ) dei'den togt naar dac r y k , te
doen vervaardigen, waartoe h y van den
Spaanfchen Koning ecn uytdrukkelyk bevel
had ontfangen. En oflchoon hcm cot
deezen togc het noodige geld en zyn e cygc
gezondheyd van lighaam ontbrak, zoo
nam de Landvoogd echtcr v o o r , dien perfoonlyk
b y tc woonen, en vcrtrok tot dat
cyude den naaftlaatften vanWynmaandvan
(ri) Bruflel naar Artois, wcrwaart bereyds
dc nieuwe Duytfche regementen , midsgaders
de verfterking der Walfche benden cn
z y u e eyge lyfkiicchccn tc paarde optrokken.
T c Atrecht gekomen verftondc hy op den
veertienden van Slagtmaand , tot geene
kleyne verwondering , dac de Graaf van
Fuentes, door den Spaanfchen Koning
naar Nederland gezonden om, ‘ gelyk het
gerucht wilde, op Parmaas g edrag, dat aan’ c
I. TOed.
Spaanfche H o f verdacht was geworden ,
naauw acht tc flaan, den clfdcn dier maand
te Bruflel was aaugcland. Parma hoewel
van alles bewuft, ontveynsde den inhoud
van zynen laft tc weecen, dan z y n geiprck
oiitwykende , zettede mct alle kracht dc
begönne coebercydfeleii v o o r t , om daar
door o f den opgekropten hartewecdom re
verdryven, o f het Spaanfche H o f van den
opgevatten argwaan re gciicezcn. Maar
hcc z y hec grootmoedige hart eens krygs-
hclds, dic gewoon is fteden te dwing en,
de ontfange wederwaardigheden nict zo o
ligt door vergeetelheyd v e rze t; o f dac z y ne
fterfuur daar wa s , immers de zwakheyd
zyns lighaams, door de guurheyd van
den naatyd aangetaft, nam zoodaanig
dc overhand, dat men wcl z a g , dat z y n
leeven op ’c eynde liep. Dierhalven z ic h ,
naarde w y z e der Roomfche Kerke, door
JohanSaraceno A bt van Sint V a ft, in wicns
Abtd y hy gchuysveft was , des nachts hcc
laatfte Olifci hebbende laaten bedienen , is
Alexander Hercog van Parma den derden
van Wintermaand, in den ouderdom van
R r r r r zcstel
-MM
S Ml
■ ; i i
0 i IV-
' te ! I '
‘ 'i
iir .:,
Di-.
F
Lt •