( i ) Montsnus
over
Guic c.
Befchr. der
Nederl.
fol. 1 1 1 .
m ti id •
• ”
t • I
1
il-; I
(1) Com-
melili HiA.
van Am-
fterdaiu,
fol. 114- •
Voorheen had deeze ftad, van wie men
’r eerfte gewag gemaakt vindc in zekeren
voorrechrbrief ( i ) van Graaf Floris, ge-
dagtckend den vyfden v a n ’t jaar twaalf-
honderdvyfcnzcvendg, een roerloos Ichip
toc haar wapen, cn de celgen u y t den geflachte
van Amftcl tot Heeren gehad. Dan
in het jaar derticnhonderdtweeenvcertig is
Amfterdam aan Willem Graafvan Holland
vervallen, die ’t met veele voorrechten
bcichonken, en in ’t zelfde jaar cen nieuw
wapenfchild. in plaatfe v a n ’t oude gegee-
veii heeft; zynde een zwarte balkofftrecp,
verfierd met drie witte ( z ) k ru y fcn , op
ecn rood veld. Hoewel deeze ftad in haar
begin flechts dc wooning van eenige arme
viflchers was, zo o is de zelve nogtans,
mids haare voordeelige gelegenheyd ,
door den koophandel eerlang boven maate
in rykdom cn vermoogen toc^euomen, en
door de Landsheeren niet weynig zoo nu
zo o dan gcftrceld, o m ’t g ew ig t, dat z y
door haar vermoogcn aan hunne zaaken
konde toebrengen. In vergelding der
dienften, door haar aan K e yzer M aximiliaan,
in ’c dwingen van Rotterdam, Woerde
en des zelfs ilot beweezen, verkreeg z y
ook b y plegtige vcrgunbrieven van dien
Vorft op den tienden van Sprokkeimaand
des jaars veerticnhonderdeenentachcig hec
recht van ten ceuwigen dage de K e y zerlyke
(3) k ro o n , tor ecn teken z y -
ner hoogachtinge , boven haar nicuw vanA^fi
verkreegen wapenfchild te moogen voe-
ren. Hec welke ik alhicr heb willen cn'/io?
aanroeren, omdat op deezen penning de
gedachtenis van ’c bekomen zo o van
’c nieuwe wapenfchild, als het voor-
rccht van de K e y zerlyk e kroon bewaard
Op de eene zyde, ziet men in ’t verfchiet boven eene verwulfde poort het oude wapenfchild,
en voorwaarc Graaf Willem in Vorftlyk gewaad op eenen troon zittende, door handen van
den HoIIandichen Herauld den Magiftraat van Amfteraam mec het nieuwe wapenfchild befchen-
kenj ’t gene door dit opfchrift dat op den voorgrond ftaat, wordt beveftigd:
C O M es W I L H e lm o s H O C I N S I G N E A M S T E L O D A M O
D O N O D E D I T . 1342.
G R A A F W I L L E M H E E F T D I T W A P E N A A N A M S T E R D A M
G E S CH O N K E N , 1342.
De andere zyde,die insgelyks mct een eyken- o f burgerkrans omvangcn is, verbeeldt Key
'zer
Maximiliaan den I. tuffchen zyne lyftrawanten, en houdende de Keyzerlyke kroon boven hec
l.__
nieuwe wapenfchild van Amfterdam, door des zelfs Magiftraat hcm aangebooden. Het opfchrift
op den voorgrond is dusdaanig:
C iE -
C . E S a r M A X i m i l i a n ü s C O R O N A M I M P e r i a l e m D O N A V I T ^5' 7^-
A M S T E L O D A M O . 1488.
K E T Z E R M jPOCIM I L I AAN H E E F T A A N A M S T E R D A M H E T
r e c h t F A N D E K E T Z E R L T K E K R O O N TE F O E R E N
G E S CH O N K E N . U88.
Door de laatfte overwinning, wclkc
Don Johan te Gembloers behaald had,
waaren dc Algemeene Staaten, wier vcr-
Hooft gadering(i) de Spaanfche Koning vooron-
Ncd. Hill, wcttig verklaard en gelaft had te icheyden,
(?■ Hooft uyc den ftaap ( z ) der zorgcloosheyd op-
Ncd. Hilh g cwck c, CR fcdcrt te raade geworden, om
fol. 568. meeftc ftaatsampten aan Onroomlchen
tc geeven J als d ie , om hunne gcloofsbcly-
denis, mec den Spanjaard onverzoenbaar
waaren ; daar integendeel verfcheydene
Roomfchen, uyc y v e r voor hun geloof,
miilchien cen kofte des Lands zichmctdien
Landaard m ogte verzoencn. Doch deeze
aanfteliing bragc te wege dac onder z o o daanige
Onroomfche Overheden ook de
andere inwoonders het zelfde geloof ftout-
{3) Hooft uioediger (3) en openly ker , ook in die
pl^uttfeii begoften te oeffenen, daar het te-
■ gendeci was bedongen. ’t Gene de gemoedcren
wederzyds Verbitterde , cn de
Roomfchen aanzettede om , fteunende op
hec bedongene, de Onroomfchen in hunne
gelpofsoefleninge te belemmeren , waardoor,
mids die zich daarcegens fchrap ftelden,
hevige beroerten cn oploopen in verfcheydene
oorden des lands ontftonden.
Dus wierden te Amfterdam, daar men by
het laatfte verdrag de oeffening van het
(4) Hooft Roomfche ge loof, met uytfluytinge (4)
N:d, Hift. y^n alle andere, had bedongen, in eenen
oploop de Roomfche Magiftraat en biddende
Monniken u y t dc ftad g e z e t , het
voorige verdrag vernietigd , en de hek-
ken der regeeringe verhangen. Hec zelf-
Sd^Hift gefchiedde tc Haarlem (7 ) op Sa-
foijjp. ' kramentsdag, cn wierdcn aldaar de beeiden
in kloofters en kerken geweldiger
hand verbryze ld, en de Roomfchen
uy t het bezit der zclv e en regeeringe gefteld.
Diergelyke beweegingen vielen ook
Ncd^Sft onder de (6) Roomfchgezinde Staafoljso.
' ten, en beftondcn de Onroomfchen eencn
andermaal, b y openbaare fmcekichrif-
tcn, van den Aartshertog cn Raad van
Staate d cv ry e oeffening van hunnen Godsdienft
tc verzoeken. D c c ze tcn genoegen
(7) Hooft ftueekelingeii ontwierpen een Gcloofs-
Nideri. verdrag, en z o n d e n ’t benevens cen dub-
ril. beld der vcrzoekfchriften aan (7 ) de b y zo n deren
Staaten om hun bedunkcn; cri tot
weering van grootere beroerten ook hunne
goedkeuring daarop ce erlangen. Hierop
vielen verfcheydene duy dingen, naar den
fmaak van ieders gezindheyd. De R oomfchen
betuygden, dat daardoor de Gentfchc
pays en andere eeden wierden verbroken,
die b y de aailnccming des Aartshcr-
Eogen zo o plegtelyk gedaan waaren. Invoege
decs voorgeftelde Geloofsvreede in
plaatfe van ’c quaad tc heelen, het geheele
land met beroerce en cweedragc bezwangerde;
d ew y l ’c eene geweft diengehcclj
o f voor Cen gedeelte aannam, c n ’t andere
in tegendeel dien ganfchlyk verfoeide. Dus
fchopten die van Gent den Roomfchen
Godsdienft en de Geeftelyken geheel ter
ftad u y c , cn worvcu krygsvolk (8) om dit (8) Hooft
doen te handhaaven. De Ommelanden
namen den Geloofsvreede (9) aan : die (9)' Hooft
van Uytre ch t cn Gelderland ( 10 ) floe-
gen dien af : en de Hencgouwers dee- {lojHooft
den niec alleen het z e lfd e , maar be-
tuygden b y heffchryving op den achttienden
van ( 1 1 ) Hooimaand , . dat z y (ii) Bor
dien als een doemwaardigen voorftel ver- Beroerten
wierpen; en in zoo godvergeete meynee- xii.boek,
digheyd nict alleen nooit zouden ftemmen,
maar liever goed ( i z ) , bloed , en alles (ii)Hooft
wat z y rydlyks bezaten, b yd cn g eb ru y -
kelyken Godsdienft opzetcen. Waarby
z ich eenige onbetaalde regementen (13 ) {ijjHooft
voegden j die in fchyn van g e lo o fs y v e r ,
en daarom Paternoiierknechten , o f ook
misiio^den geheeten, den Gentfchen oord
beftookten, en dien, tot onderhoud der
weggejaagdc Geeftlyken,onder brandfchatting
ftelden. Ja die van Henegouwe ,
willende nooit eenige oeffening van den
Onroomfchen Godsdienft binnen hunne
paalen lyden , wierden dermaate verbic-
terd, dac z y den Staaten geene der ingewil-
ligde fchattingen betaalden, maar alles in-
hielden, om de misnoegde Walfche benden
tc onderhouden. T e r gedachtenis van
deezen geloofsyvcr der Henegouweren is
naamaals dees legpenning gemunt;dan dewyl
reeds de zaak in dit jaar vo o rv ic l, heb
ik goedgedacht beter dien alhier, als hec
' voorval z e lf elders, te plaatfen.
Sss 2 Op