i ' l i i
lÈ I'f
1 ^7 3 - ilichting diendcn, in alle fteden rc Icen,
• en om ’cr geld van te ftaan, aan de daartoe
gemagtigden zouden worden ter hand
gefteld. Maar gelyk ondertulTchen dc
k r y g , en dc laften daaruyt vloeijendc ,
z o o wierdt ook de behoefte dagelyks
zwaarder; zulks z y zich in d itja ar genoodzaakt
vonden om den gang van al het
g e ld , door hen uyc te geeven, boven z y - (0 Hooft ne gewoonlyke waarde van zeven ( i ) toc
HUb^fol. verhoogen ; en deeden, opdat
313. hunne verhoogde geldftukken, zo o onder
den dagclyklchen handel als naderhand b y
dc inwiflellng altyd zoudenkenbaar z y n ,
op dezelve met cen byzonder ftempeltje
het wapenfchild van Holland o f Zceland
ftaan. Van deeze z y n ’er nog verfcheyden’
voor handen, doch hcc zal ons genoeg
z y n alleen de volgende, toc bewys
van ’c gezegde, alhier in te laften: te
meer d ew y l ’er geen raadsbefluyten, zo o
van dit als hec voorige jaar, van de Staaten
van Holland onder hunne ftukken worden
gevonden, noch ook van deeze verhooging
in de daglyften van Staat iets ftaat
aangetekend.
(i) Hoofc brief in de ftad ; waarin ( i ) h y bekend
Ned. Hill, jn a a k t e : ’i?r alsnogvergijfenis ten beße
was zoo z y tot bet openen hunner_ poor-
ten verßaan wilden-, en ßondt niemand
geßraft te worden, o f hy had het, naar
hun eygen oordeel verdiend. O p den aanblik
van die fchemerlicht woeg hetbcfluyc,
van met den Spanjaard te handelen, over,
mids’er nu geen andere uytk omft, als door
den honger o f ’t zwaard te fte rv en , meer
overig was. Dierhalven begaaven zich de
gemagtigden naar buyten , en wierdt op
den dertienden van Hooimaand hec verdrag
, fteunende op de voorgemelde verklaaring,
des morgens gecroften ; wiens
inhoud w a s : men zou de ß a d op genade o f
ongenade overgeeven-, doch was de Veld- 1573.
beer te vreede met eene ( 2 ) fimme van
tweehonderdenveertigduyzend guldens, by Ned. Hiii.
de burgers te betaalen , eenhonderdduy-
zen d binnen tw a a lf dagen , de reß binnen
tweemaal z e s weeken, tot afkoop van den
roof. Als hierin door dc fchuccery bewil-
ligd was, wierdt Haarlem, naa een ze-
venmaandig beleg, en over dc Cicnduyzcnd
karcouwfchooren uytgeftaan te hebben ,
doch meer door den raazendcn honger dan
hec zwaard gedwongen , aan den Spanjaard
ingeruymd: waar van men dc gedachtenis
,. op die noodmuntje by infiiy-
ding, want het tocn in Haarlem geen tyd
was van penningen ce flaan,bewaart vindc.
I. II. III. en IV. Het eerfte geldftuk is een heele, het tweede een halve Philips- o f Ryksda-
ler, hec derde een vierde, cn het laatfte cen achtfte deel; dan dewyl z y , behalven het inee-
ftempelde wapenfchildtje, niets byzonders noch hiftorifch beheizen, acht ik niet noodig daar?an
eenige befchryving te doen, maar wel aan te merken, dat deeze verhooeing op den achttienden
(2)0rlcrs van (z) Sprokkeimaand m deezer voege gefchiedde, naamelyk; de enkele ftuyver, de negen
Befchr.der duyten, deforaspenmng, en de elf duyten wierden eenen duyt; de drie grooten, de vierd’half
de, pag.^ f ftooter een ooitje opgezet, zonder dat die geftempeld wierden : doch
567 en de grootere ftukken wierden geftempeld en verhoogd, te weten : de zeven grooten met een
568. grootje, de zeven ftuyvers mer ecrtcn ftuyver, de tweeendertig ftuyvers met vier ftuyvers , en
zoo vervolgens met meer naar gelang van ellts waarde.
D c Baron van Batenburg, wien ’c onzet
van Haarlem, als w y gezegd hebben, was
aanbevolen, trok in ’c b ^ in van Hooi-
maand met omtrent vierduyzend knechten
o p , waaronder een groot getal v ry willige
bürgeren van Dclfc, L e y d e , Rotterdam
en andere fteden was. Z y n paardevolk
beftondt u y t zeshonderd ruyteren beleyd
QjHooft d o o rd cn (3 ) Heer van Karloo. H y had,
fol,31a behalven zevcn veldftukken, vierhonderd
Wagens mec allerhande nooddruft by z ich ,
in meening van den oord der Duytfchen
tc beftooken. Maar deeze en de overige
belegeraars van z y n voorneemen verwic-
tigd , fchaarden zich in flagorden zo o binnen
als buyten de verfchanfingen, en onc-
ftngen hem zoodaanig , dat h y z c I f en veelen
der zynen daar hec leeven lieten, en al de
voorraadwagens, het gefchut cn verfchey-
I dene vendels den vyand in handen vielen.'
Op deeze nederlaag beefde (4) ganfch (4) Hooft
Holland, en zondt de Prins den beleget- Ned. Hüt,
den bevel toe van z ic h , zo o het beft doen-
ly k waare, te redden. Eenige iloegea
hierop voor de v rouwen, kinderen en wee-
reloozen ouderdom in de ftad te laaten ,
en zich daarbuycen, met hec zwaard in de
v u y f t , onder de vyanden te begeeven,
op hoope van ’er doorflaande het l y f te behouden,
ten minfte niet ongewrooken te
fterven. Dit b y de vrouwen zynd e ver-
nomen, v erh iefzich een z o o erbarmelyk
misbaar en gejatnmer, dat hec ftoutfte
hart omgezet en dit befluyt verworpen
wierdt. In dir vlotten dier zaaken fchikte
Alvaas zo o n , want die was niet onbewuft
van ’t gene ’er binnen omging , op den
naam van den Graaf van Everfteyn eenen
brief
_ De cene zyde vertoont het wapenfchild der ftad; de andere eenen Haarlemlchen burger; binnen
die omfchriit H A E R L E M . ünder hem ziet men een doodshoofd en eenige menlchenbccndc-
rcn; uyc oorzaake van het groote getal der menfchen, die zoo ftaande als naa de belcgering om-
kwaamen; Verder ftaat in den rand, zoo van de eene als andere zyde die kreupeldicht:
D E S C O N I N C K S M A C H T E N H E E F T M I N N I E T E E D T V O N G E N ,
D A N D O O R D E N H O N G E R B E N I C K F E R S L O N N E .
Het verding der overgaavc, dat den
dertienden was geflooten, wierdt den volgenden
dag beveftigd, en den bezetcelin-
g en , die men toc nogtoe met de vleijende
hoope van genadegepaaid had, belaft zich
ongewapend ren deele in ’t kloofter van
Since Katryn, ten deele in dar van Siiite
U n e l te begeeven; te rw y l dc burgers in ’c
kloofter te Z y l , de vrouwen in de groote,
en de rcft der foldaaten in dc Bakcneftc
kerke moeftcn blyven. Don Fredrik hierop
in de ftad gekomen, deed alle de H opluyden
en Vendrigs verzekeren, en naar
gl Hooft ’t huys te K le e f (3 ) voeren. ’s Daags
fof.3'14.' ’ daaraan kwam Alv a z e l f in perfoon de legerwerken
en fte6vcften bezigtigen, doch
keerde, zonder binnen te ryd en , ’s avonds
naar Amfterdam. M e t een nam het woeden
tegens de bezettclingen cn ecrtydsuyt-
geweekene burgers een begin, waarmede
verfcheydene dagen wierdt voortgevaarcn.
Van dc vierduyzend bezettclingen , die
’er in den beginne des belegs in dcftadwaa-
ren, wierden thans maar achtcienhonderd
overig gevonden; waarvan wel de helft
I . T e e l.
I door ftrop o f zwaard z y n omgekomen ,
j wordende deezer getal dooriömmigcn(4j
j zelfs nog vergroot tot meer als tweeduy-
i zend. Die zich Roomfch beleeden krce-
. gen hec zwaard, de anderen wierden met
■ de koorde geftraft; waaraan v y f beuls met
hunne knaapca zich affloofdcn: maar dew
y l deezen dc armen door ’t hangen van
ccn zo o groot getal u y t vermoedheyd bezwecken
, deed men omtrent driehonderd
krygsknechten, b y paaren ruggclings aan-
eengebonden, in den mond van ’t Haar-
lemmcr (5) meer verdrcnken. Ook wierdt
eenLuyterfch Lecraar van Hopman Steenbach
gehangen; de Overfte Ripperda cn
z yn ; Stedehoudcr, midsgaders een On-
roomfch Prcdikant der ftad , en een ba-
ftaardzoon des Kardinaals van Granvelle
onthalid. Het zelfde ftcrflot ondergingen
Landflot van Breederoode, ( 6) Heer van
Vcenhuyzen; R o fign y ; midsgaders Jonker
Johan van Duy veuvoorde Kolonei der
bürgeren, civSimon Schoorel Rentmeeftcr
van den Briel. Dc zieke ioldaacen zelfs
ontgingen der Spanjaarden wraake n ie t ,
T c want
(4) Bsnti'
vog. Hill,
der Ned.
Oorl. pag.
180.
(y) Hooft
Ned. Hift.
fol. 31J.
(6) Strada
de Bello
Bclg. Dec,
1. pas.174.