Hcc eCE-fte is ccn Ryksdaler, het tweede daan^an de helft cn Iiet kleynile ecn' goiiden Dökaat r
onderling ycrfchillen ze in gvootte , mam hebben alle onder het Zcelandfche vvapcn het zelfdc
opfchrilt} te weeten:
L I B E R T a t i ì R E S T i t u t ® S e n a t u s P o p u l u s Q u e Z E L a n d i ®
S O L I D E O h o n o r e m . 1574.
V A N D E H E R S T E L D E V R Y H E Y D G E E V E N D E R A A D
E N H E T V O L K V A N Z E E L A N D G O D E A L L E E N
D E EE R . IJ74,
(ì) Bor
Nederl.
Beroerr.
VI. boek,
fol. 348.
(*) .Hooft
Ned. Hifl;
foi. 340.
„ Hooft
led. Hift.
fol. 3»5.
Op her verlies van Middelburg en A r muyde,
volgde eerlang ook het verlaacen
van L e yd e , ’t gene door den Spanjaard nu
meer dan vier m'aanden lang ( i ) was inge-
ilootcn gehouden; om ’c welke beter te
verftaan ik die zaak wat hooger wil ophaalen.
Naadat omtrent het eynde v a n ’t
voorgaande jaar hec beleg van voor A lk maar,
g e lyk verhaald is , door Don Fredrik
ten kofte van zoo groot cen getal der
z y n e n , was opgebroken , had h y verftaande
(2) hoe Le yde fchaarsheyd aan
nooddruft leedt, aan Don Fran9ifco Baldes,
die Vcldmaarfchalk der Spanjaarden
w a s , uytdrukkelyk bevel gegeeven, van
hetzelve voorts door influyting te benaau-
v»en, om (waare het moogelyk) door dit
middel die ftad tot het openen haarerpoor-
rcn te brengen. Want door de beproefde
tegenweer der Haarlemmcren begreepen
de Spanjaards w c l , dat met geweld van
wapenen alle de afgevallene fteden niet te
herwinnen waaren; ja zo o in alle de plaat-
fen(3) flechts vati g elyke fterkte als Haarlem
dezelfde ftandvaftigheyd gevonden
wicrd t, was niemand d c f geboorenen jong
genoeg om ’t eynde van den oorlog te be-
leeven. Volgens dit bevel dan trok h y
de daartoe noodig zynd e benden b y e en ,
en kwam met zyn e onderhoorige Spanjaarden
in ’c laatfte van Wynmaand voor
L e y d e : welke ftad, hoewel dc naafte aan
den brand, vcrzuymd had zich van ’c noodige
re voorzien, cn was naauwclyks ingeflooten
y o f vondt zich in de uyterfte
verlegenheyd ; zynde wcl van een goed’
gecal rngezecceneu b ew oon d , doch die
meeftendeels, op eene dagelykfchc winft:
van wolkammen , v elleBlootea, Ipinnen
en weeveit moetende beftaan', geenszins
in ftaat waaren van , b y iblftaaii
dier hoofdneeringe, thans aan de k o f t te
geraaken ; maar ftonden veelen eerlang
tot laft van de openbaare Gaft- en Godshuyzen
te komen. Welke eertyds, volgens
dc oude voorrechten aan de Godshuyzen
, zoo van Leyde , De lft , als
andere fteden verleend , zekere kopere
en kenbaare geldftukken lietCn flaan,
aan de armCn toenmaals uytdeelen e n ,
om ce beletten dac men die onnuttelyk
konde veripillen , niet gangbaar waaren
als b y bakkers, kraamers, en andere
winkeliers , die de noodzaakelykfte
en dagclykfche nooddruft v erkochten;
welke die geld dan weekelyks tegens gang-
baare munt in de Godshuyzen gingen vcr-
wiflelen. Dan d ewy l men fcdcrt bevondt,
dac hec door de rappers, gelagzetrers en
dobbelwaatdenook wierdt ontfangen, die
’t met gering verlies aan de gemelde winkeliers
ovefdeedcn, om hcc op hunnert
naam te laaten v erwiflelen, was het ge'-
bm y k van die arrageld, ftaande de regec-
ring van Ke yzer Karel, atgcfchaft. Doch
in deezen benaauwden tyd heeft het G e recht
van L e yd e , al kort naa ’c begin dct
inftiiytinge deezer ftad , met v erlo f d'cs
Prinfcn van Oranjc, als Stadhouder van
Koning Philips , nice ondienftig gcoor-
declti
(ORcfo.
lutieboek
\pn den
Gerecht
dccid de gemelde kleyne munt weder in
tc voeren, volgcns zeker ( i ) Raadsbc-
fliiyt, genomen den twaalfden van Slagtmaand
des jaars vyfcienhondcrddriecnze-
Leyde?c. waarby het Katharyne Gafthuys
fol. 100. aldaar wederom wicrdt gemagtigd to th e t
ilaan van nieuwe kopere m u n t, die ter
waarde van ecu o o it ftuyvers o fv ic rp cn -
ningeii payements alom onwcdcrlj^reekc- I 5’7 4 -
ly k zoude gangbaar z y n ; welkc ook ----------
geen onwaarfchynelyk bewys is , dat
deeze nieuwe gcldftukjes , die door hcC
gemelde Gafthuys ftaande deeze influy*
ting gemunt z y n , wel voor loutere
noodpenningen moogen gehouden worden.
Op de eene zyde ftaat een gekroond ra d , rondom met zeyflens b e z e t ; welk merkteken dit
Gafthuys, (aan’t wclke naderhand tot onderhoud zoo der kranken, als die van peftc en raazer- (z) Rcfol.
n ye , ftaande het beleg, befmet geworden waaren, dc inkomften (2) v.an’t SinteAgnietc kloofter <lerStaat.
zyn toegelegd) als hebbende gehouden Sinte Katharyn voor Befchermheylige, tot wapen heeft.
Op de andere zyde ziec men hec Leydfche .wapenfcliild onder hec jaartal 157? j en binnen dit u 7 / fo j
omichnft; 83&84.‘
G E D E N C T D E N A RME N .
“Zoo haaft Baldcs voor Le yde gekomen
was, zondt h y Romero naar ’s Graavenhaage,
’tg en c h y , hoewel het op laft des
Prinien van Oranje, en raad des Heeren
van Sint Aldegonde was begomien gefterkt
te worden, ligtelyk in kreeg. Sedert be-
Iprong h y ook Maaflandsfluys, nam het
in, en aldaar mercen Aldegonde, die een
veitrouvvcling van den Prins en ’s lands
geheymniflcn was , gevangen ; hetgene
w yd cn z y d den fchrik der Spaanfche wapenen
in dien oord vermeerderde. On-
dertuftchcii had zich Baldcs voor Le yde
begraaven, en deed eerft te Voorfchoo-
ten , WaiTenaar (3) en Zocterwoude, ge*
U34o.'*^‘ ook naderhand aan den Leydfchcn
Dam, de Oude We tc r in g, in dc Ka ag,
re Leyderdorp, Kouwkerk , Alien , Bo- ?
dciigraave, Necrbrugge, Kamcrik cn Har- ‘
mclc zekere fchanlen opwerpen: waardoor
die ftad van alien tocvoer verfteeken
was, cn op het cyndc desjaars tot een’
zoo grooten nood ve rvie l, dac niet alleen
d e onvermoogcnde, maar zelfs de ryke
inwoonders niet als by ongewoon voedfel
beftondeii, en in ’t algemeen een zcer
groot gebrek aan eetwaaren geleeden
lei Hiertegens voorzagen de^Regecr- ;
fchtyving fiers der benaauwde ftad, zoo veel in hun ’
was , niet alleen mct al den '
447. ‘ voorraad van iyfcogt (4) op tc lc h r y v cn .
/. Tee/.
en die op cen gcmaatigden prys ter vef-
koopinge ce ftellen; als wel voornaamelyk
oiii de bezettelingen, die door geduurige
uytvallen ceraec nog al eenige mondkoft
poogdeii in ftad ce k ry g en , naar vereyfch
van zaaken , onaangezien de algemeene
fchaarsheyd van geld te koimen betaalen.
Des was b y Burgermeefters en die van den
Gerechte der ingeftoote ftad, naa bekomen
v erlo f des Prinfcn van Oranje als Stadhouder
van Holland uyc den naame vau Koning
Philips, het munten van twecderhan-
de Iborc (5 ) van papieren geld beflooten, (j)j. or*
en die befluyt op den negentienden van
Wintermaand dcszelfdcn jaars van drie'in- S 7cle'?“
zev entig, in ’t opcnbaar afgclcczen. Het P2S-477-
beftier en opzigt over deeze nieuwe muntcn
wierdt de zorgc van Hugo Klaasze
Gaal, Gerrit Wiggcrtsze en Dirk van Kcs-
fcl aanbevolen, zo o om de gemunre papiere
geldftukken onder zich te flaan, als
daarmede den bezettelingen dcrftad hunne
verlchcene foldy tc betaalen. Volgens
den inhoud dan van ’c gemelde bemiyt
z yn , in ’t begin van dit ja a r , de twee.;
volgende noodmunten , van het papier
der afgcichafcc gczangboeken der R o om fche
kerke , geflaagen ; als my b y hec
losgaan en vanccnicheydcn deezer op-
eengeplakcc papierc gcld,ftukken is geblee-
ken.
Z z I. Hec
i.
'V
il
ff
r
ff