N E D E R L A N D S C H E
T
D e ecnc zyd e heeft den H eb re euw fch en im m J E H O V A H , H E E R E , in een vlammcnd
ron d} en in den nmd deeze ( i ) Ipreuk v an den h e yligen J o b :
S I T N O M E N D O M I N I B E N E D I C T U M . C I O I O C I I .
DE N A A M D E S H E E R E N Z T G ELOOFD. i6oz.
D e andere zyd e he eft geene v e rb e e ld in g , maar alleen dit o p fch r ift:
H O S t e P R O V O C a t o P O S T T U M U L T u m , G R A V i a C A P t a , T R I R E .
M iB U s D E P R E S S i s E T S U B M E R S i S , V I I I E Q u i t u m T U R M i s C ^ E -
S i s , A G R o q j j e L U X e m b u r g e n s i V A S T a t o , S E N a t u s F O E d e -
R A T A R U M P r O V I N C I A R U M F i E R I F e C E R U N T .
N A A 'T S T IL L E N D E R M Ü T T E R TE D E V T A N D U TTG ED A A G D ,
d e g r a a f G E W O N N E N , D E GALEIJEN O V E R Z E T L D E N GE-
Z O N K E N , A C H T R Ü T T E R E E N D E N V E R S L A A G E N , E N H E T
L A N D V A N LU X EM B U R G V E R W O E S T Z T N D E , H E E F T
D E R A A D D E R V E R E E N IG D E G E W E S T E N D E E Z
E N L A A T E N M U N TE N .
(3) Relol.
derStaaten
van Holl,
van 3 tot
• 6 Sept.
i6ü2.fol.
*74.
In deezen vooripoed aan de eene zyde
ontitondc op nieuws een hevige twift in
Ooftvricfland tuftchen de ftad Embde eu
haaren Vo rft; welke, mids dees zynen
toeviugt cot den Spanjaard nam, zeer naadeelige
gevolgen aan de Vereenigde Geweften
icheen te zullen veroorzaakcn. Voorheen
was hec gefchil van Graaf Edzard,
door (x ) de bemiddeling der Vereenigde
Staaten,ce D e lfzy l bygelegd en vereffend:
dan die overleeden zyn d e ish e t Graaffchap
van Ooftvrieftand op Enno zynen zoon gevallen
; ondcr wien de oude verbitterdhe-
den weder begoften u y t te berften : vermids
h y de duyftere punten van ’c voorige
verdrag ten zynen voordeele duydende,
dc kleyne fteden en ’t platte land verachce-
ly kme c zwaare fchattingen belaftte, roeleggende
om den Spaanfchen handel, door
dc gunft dier Majefteyt, tot naadeel der
Hollanderen derwaart over te brengen.
Den Adel had hy reeds o p z yn e z y d e , en
de ftad Norden, die hem gehoorzaamheyd
geweygerd had, gewapenderhand ondcr
z y n bedwang gekreegen; en niec vernoegd
zynde mec haar eene geidboete op te leggen,
deed hy aldaar eene galg oprechten, cn
tot bewys hunner flaavernye de inwoonders
daaronder doorgaan. Sedert rukte (3)
h y mec zyne benden voor de Hoofdftad
Embde, die hem weygerde in te laaten,
mids hy voorden Roomfchen Godsdienft
yverende, van zins fcheen om dien grooten
en wydluchtigen mond vanden Eemsftroom
voor de Spaanfche vlooten, en tot
naadeel der Vereenigde Geweften, opente
zetcen. Zulks die eerft vier, en daarnaa
onder den Kornel Warner du Bois, ncvens
eenige vaanen re paarde, nog negentien
vendels voetknechten tot hulp der ingefloote
ftad zonden. Deeze benden ont-
moetcen zeer geringen tegenftand by vol*
keren, ongeoeffend in den k ryg: des veroverden
z y in weynige dagen de om deftad
geftichtte fchanfen en ontzecteden vervolgens
de ftad. Graaf Enno, die om d e gunft
der Algemeene Staaten te winnen de zelve (
naamaalstotGetuygen over den Do op zyn s J a iS f . ”
Zoons (4) verzocht, beklaagdczich hoog- 14 Aug.
ondertuflchen over dit hun gehou- jg ? '
gedrag, en alsof z y zich het recht (5)Refol.
over eens anders Heerfchappy aanmaatig- varfnoiV
den. Dan desonaangezien kwam (y ) h y , *5 Febr.'
gelyk ook eenige Gezanten van Embde in
denjaare zestienhonderddrie in Holland, 1603.
om zich by de Vereenigde Staaten de een ■ ■
over den anderen te beklaagen, en ook
tegens elkanderen 'onderftand ce ver-
zocken. Naa lang twiftcn is aldaar door
hunne bemiddeling, een onderling verdrag
:croffen; hec welke echter, als u y t (6) Refol.
zynde gefchied , ook van korten
duur geweeft is, en in de volgende jaaren, v™ 30.
als de vyandlykheden op nieuws wierdcn
aangevangen, geene kleyne bezigheden aan ?6o3?ibI,'
dc Vereenigde Sraaten veroorzaakt heeft.
Scaande deeze verdeeldheden iiet Graaf
Enno deezen gedcnkpennig munten.
H I S T O R I P E N N I N G E N . FI.Boek. 573
1 6 0 3 .
( 0 H. de
Groot
Ned. Hirt.
fol.451.
D e v o o r z yd e voc r t z yng ehnrna ft b o r ftb e e ld , verfierd me t eenen p la tten e n o n g ep lo o id cn k ra a g 5
binnen he t randfchrift deezer ty te len :
E N N O C O m e s F R I S i æ O R i e n t a l i s , C o m e s R I T P e r g i æ , D y n a s t a
I N E S e n o , W I T m u n d a , E T S t e d e s d o r f i o .
" E N N O G R A A F V A N 0 0 S T V R I E S L A N D , G k A A F V A N R IT -
B E R G E N , V R T H E E R V A N E Z E N S , WI TMUN -
D E , E N S T E D E S D O R F .
D e e s E n n o , de I I I van dien naam en een zo o n van E dza rd den IT , G r a a f van O o f tv r ie ila n d ,
en van Ka tr in a D o c h te r van G u f ta a f ( i ) K o n in g van Z w e e d d , wa s in ' t ja ar v yftienh onderddrie-
en z e ftig g eb oo ren. Tw e em a a ls is h y g e tro uw d g ew e e ft j te w e e te n , e erft met W a lb u r g , D o c h -
te r.’(x) van Johan G r a a f van R i tb e r g e n , e n ’ t is doo r d it hu uw e lyk dac op h em , raids ’ tk in d e r lo o s
affterv en van E rm g a rd e , zyne r Gemaalinne oudeve Z u f t c r , nict alleen he t Graa ffchap R i tb e r -
g c n , maar o o k de H e erlykh ed en E z e n s , W itm u n d e cn S ted esd orf z yn v erv a llen : w a a r om h y o d c
hierb oven d e tyte ls der gem eld e (3) goederen v oe r t. T w e e D o ch te r s hem van deeze zyn e eerfte
Gemaa lin fle ch ts zynd e na ageb le ev en; d ew y l z y o n g e lu k k ig m e t eene man lyke v ru ch t d o o r v e r g
i f kw am tc o v e r ly d en , is En n o andcrmaal en m e t A n n a Z u fte r van den H e r to g v a nH o lfte y n g e -
g c t r o u w d , w e lk e hem behalven tw e e D o ch te r s n o g drie Z o on en gebaard heefc.
O p de ru g z y d e z ie c men v o o r de beeldenis van den v erreezen Z a ligm a ak e r , houdende de
w e r r e ld , die hy d o o r zyn e kru ysd ood van des duyvels flaavernye v erloft h e e f t , op de flin ker hand,
hec g ek ro on de 'w apen fch ild van O o f tv r ie f la n d , zynde eene g ou d e gek ro on de H a rpy (4) tuflchen
v ie r goude ftarren op een zw a r t v eld. H e t randfchrift lu yd t aldus :
S A L V A T O R M U N D I A D J U V A N O S .
Z A L IG M A A K E R D E R W E R R E L D H E L P ONS.
CO Imbof
Not.S.R.I.
Proc. iol.
Hamcomi
Fril. pag.
58.
(2) Hamconii
v a u W c f tm u n f t e r n a a r d a t v a n R i c h e m o n t ,
’ c g e n e d o o r H e n d r ik d e n V I I , o m t r e n t v y f
u u r e n v a n L o n d e n , in c e n e a a n g e n a am e
e n g e z o n d e la n d f t r c e k g e b o u w d is. D a n
d e e z e r c y s b r a g t g e c n s z in s ha a re h e r f t e ll in g ,
m a a r d e o n g em a k k e n o p d e n w e g g e le e d e n
ce w e g e d a t h a a r e z w a k h e y d h a n d o v e r
h a n d d a g e l y k s to e n am . D e s m e r k e n d e d ac
Frif.
pag. 59.
(3) Imhof
Not.S.R.I.
Proc. fol.
352.
(4) Imhof
Not.S.R.I-
Proc. fol.
3S4-
(6) Larrey
Hift.d'An-
glet. tom.
II.foI.633.
De aanvang desjaarszeftienhouderddrie,
tot hec verhaal van ’c wclkc w y thans ongevoelig
gekomen z y n , was merkwaardig
doorde dood der Kouinginne Elizabet; dic
dc Vereenigde Geweften, welke naa den
Franfchen Vreede hct gewigt des oorlogs
genoegfaam allcen op huuncii hals hadden,
van ecncn magtigcn onderftand van wapenen,
dien z y d e eerfte gegeeven (5')>en in te
geeven delangftc volhardhad,cot hungroot
leecweezen beroofd heeft. Z y had door lang
leeven verdriet in’c leeven gekreegen, naadat
z y was ge waargewordeii,dat haar hooge ouderdom
van b y dc zeventig jaaren in ver-
achting raakce, en aller oogen en hoope
zelfs van die gene, op welkc z y allermeeft
betrouwde, z ich naar haaren Naazaat den
Koning van Schodand gewend hadden.
Sedert het laatfte van {6) Louwmaand had
z y zieh nict wel bevonden, en verviel
ylings in eene zwaare dofgeeftigheyd. Om
dic tc verzetccn begaf z y zich uyc haar hof
haar eynde aanftaande was , hieldt z y
haare ziel mec God bekommerd, en met
niemand eenig gefprek als met den Aarts-
biflchop vanKanccrbury. Eyndelyk buyten
ftaat geraakc zynde van te konnen ipreek
cn , Icydc z y haar hoofd, als om te ftaa-
pen, op haare hand neder, enden vierentwintigften
van (7 ) Lentemaand in ’c v y f-
cnvecrdgftejaar haarer Heerfchappye eyn delyk
ook in die geftalte het fterflyke af.
Zulks niemand haarer voorzaaten haar in
dc jaaren des leevens (8) gelyk w a s , en
weynige anderen haar in die der H eerfchappye
overtroffen. Staatkiindig was z y bo-
E e e e e e e x ven
lerGe-
comm.
Raad.
van Holl.
8 April
1603. fol.
(8) Bentiv.
Hift. der
Ned.Oorl.
pag. 690.
A
: