i l :
lili
Iti f i '
» / . i
i6 o x . bicd tc lande niet ontftaan konde. Zulks
die van Zccland , om hiinnc ingezce-
tcncn toc hcc voortzetten van den ovcrzeefchcn
koophandel op te wekken, dce- (i) Meter,
zen ( i ) legpenning in dic jaar gemunt heb- Ned. Hitt,
ben. fol. 479.
vcrlb.
De ccnc zyde vertoont ecn fchip met ¿rxt maften en uytgcfpanne zeylen, cn geeft in den rand
deeze woorden tot opfchriit tc leezen:
IM P E R A T O R M A R I S T E R R 0 E D O M IN U S .
D E G E B I E D E R T E R Z E E I S M E E S T E R T E L A N D E .
Rondom het gekroonde wapenfchild van Zceland leeft men in den rand der andere zyde deczc
zyne gewoonlyke zinfpreuk:
L U C T O R E T E M E R G O . i6oz.
I K WO R S T E L E N HOU M T B O F E N . 1Ö02.
© Metercn
Ned.
Hift. fol.
481. verfo.
(3) Refol.
derStaaten
vanHoll.
11 Mey
1602. fol.
163.
(4) Refol.
derStaaten
vanHoll.
14 Maart
1602. foL
99.
(5) Refol.
der Ge-
comm.
Raad.
vanHoll.
26 April
1602. fol.
139.
Het groote vermoogen, waartoe de Vereenigde
Geweften door den koophandel geklommen
waaren, is genoeg bequaam om
de waarheyd der zinipeelinge van deezen
legpenning ce beveftigen ; voornaamelyk
indien men aanmerkt, dat z y in ditja ar
een leger van achttienduyzend voetgaften,
vyfduyzend (x ) paarden, en drieduyzend
wagens om alhet noodige naate voeren, onder
Maurits in ’t veld bragten. Aan wiende
Staaten van Holland, chans weder eene vereering
van veertigduyzend guldens deeden
in vierjaaren te (3) betaalen: mids h y op-
nieuws wel vyftigduyzend guldens ten ach •
teren was, door zyn e groote hofhouding,
welke ten Hove uyc tweehonderd, cn in ’t
leger u y t drie-ja fomtyds (4) wel u y t vier-
•d perfoonen beftondt. Dus begiftigd,
’t houden van eenen algemeenen (y)
Beededag, trok h y met de gemelde Staatfche
krygsmagt den een- en tweeentwintigften
van Zomermaand by Nieumege over
de M aa s , cn vandaar naar Brabant, ftaande,
naa veele legertogtengedaante hebben,
het leger te Halmaale niec verre van T ie nen
neder. Alwaar Mendoza, zynde weder
losgelaaten b y verwiiTeling tegens alle
dc gevangens der Vereenigde Geweften ,
methet Spaanfche leger zeer vaft verfchanft
lag. Graaf Mau rits, om hem u y t zyn c
ilerktc te lokken, liec langs v y f bruggen
omtrent tweeduyzend man te v o e t , en
veertig vaanen ruytcrcn over de beek te
Halmaale trekken, des Admiraals uytge-
zetce ichildwachten tc rug naar ’ clcger jaagen,
en de zynen in flagorde tot digt ondcr
(6) Mendozaas verfchanfte Iegerplaats naderen.
Dan vermids dees achter zyn e opgeworpene
verfchanfingen alle des Graaven
uytdaagingen verachcte, en onberoerelyk
b y Tienen (7 ) bleef leggen , trok Maurits
den tienden van Hooimaand terug, en
neemende den weg längs Helmond door de
P e e l, is den achttienden derzelfde maand
voor de ftad Graaf gekomen. Naauwelyks
had zich hec leger necrgcflaagen, o f de áf-
gerichte Veldheer, welbewuft dat Mendoza
ecrlang mec hec Spaanfche ieger ftondt
a f ce komen, deed om hec z yn e eenegracht
van anderhalve fpieslengte dicp , midsgaders
eenen zeer hoogen en dikken wal (8)
anderhalve Duytfche myl iu ’c ronde graaven,
zynde v oorzien, behalven de borft-
weeringen, mec ftrykweeren, die elkandere
beichermden, waarbuyten in ’c rondc
overde zeftig fchanfen, alle maar een mus-
kecichoot van elkandere, waaren opgeworpen;
die met ftormpaalcn bezet, cn mec
g ro f gefchut alom rykelyk beplant vvaaren.
T c rw y l die vanbinncn zich wcl verweerden,
kwam Mendoza mct hct Spaanfche
le g e r , dac door zesduyzend nicuwclyks
uyt ItaIie(9)ovcrgevocrdefoldaaten, midsgaders
doorde alom u y t de fteden geligtc
benden, nu zeer ontzaglyk cn fterk was,
den tienden van Oogftmaand op klaarlich-
ten dag zich in ’c dorp groot Lynde, zynde
maar hcc vierdc ccncr uure van Maurits
verfchanfing, in des zelfs (10) gezigt nederflaan.
Dit was door dic vanbinncn z o o dra
{€) Meter;
Ned. Hift.
fol. 483. '
(7) Refol:
der Staat.
van Holl.
van 13.14.
en 15 Aug.
1602. fol.
252.
(8) Meter.'
Ned. Hift.
fol. 483.
vcrfo.
(9) Rcfol.
derStaaten
van Holl.
* 57-
(10) RefoL
derStaaten
van Hoii.
n 13 tot
H I S T O R I P E N N I N G E N . F L Boek. ^67
ftricht ccrug getoogen. De bezetting mec
dic vertrek dc hoope van ontzet, en lèdere
nog de halve maan , die voor den beer vaa
de gracht la g, verlooren hebbende , trade
wegens hec overgeeven der ftad hicrop raet
GraafMaurits in onderhandeling: waarvan
hec verdrag op den negentienden van Herfftmaand
wierdt geflooten ; onder bcdingvan
tweedagcn daar aande ftadre zullen (x )in-
ruymen. Zulks deeze fterke plaats , naa
een bcleg van twee maandcn, aldus zynde
veroverd,men ter gedachtenis daarvan deeze
volgende penningen gemaakt heeft.
dra niet gemerkt , o f z y juych ten van
vreugde , deeden uytv al op uytval , en
maakten een fchrikkelyk vuur van de
nL^hS'. ft^dsboKverken. Den eenentwintig^en(i)
iol. 484. van Oogftmaand had de Admiraal van A r ragon
beftemd tuflchen de befchanfing van
GraafMaurits en dievan Graaf Willem van
NaiTou des nachts de ftad te o n tze tten ;
dan vindende hec leger der Vereenigde Staaten
in voile flagorde, is h y , achccriaaten-
de dc ladders, wagens, bruggen, en andere
gereedfchappen, zonder iet verricht
teh eb b en , de volgende nachc over Maa-
1001.
(1} RefoL
der Ge- '
comnj.
Raad.
van HolJ,
10 Sept.
1601. toL
2*8.
fol.
I. De eerile, die een legpenning is, verbeeldt op de cenc zyde het leger van Mendoza by
lienen, houdende z.ch, onaangezien Maurits met de Staatfche krygsmagc hem zcer digc gena-
dcrd Was, achter zyne veifchanlmgen vcrfchoolen.
Op dc andere zydc is dc ftad Graaf midsgaders het zeer fterk daarvoor befchanfte leger van
Maunts en m ’t verfehlet dat van Mendoza verbceld. Beyde de randen zyn omzoomd mn deeze
Latynfche drchtregclcn;
Q U I D E U S A D T H E N A S L A T I T A N T E M T E R R U I T H O S T E M
H I C D E U S A U R I A C I S E R E P T A M R E D D I D I T U R B E M .
kSox.
D E Z E L F E G OD , D I E D E N F E R S C H U T L E N D E N V Y A N D B T
T I E N E N V E R B A A S D E , H E E F T A A N D I E V A N O R A N J E
d e V O O R H E E N O N T N O M E S T A D WE D E R -
G E G E E V E N . i6oz.
II. Op dc voorzyde van den tweeden ziet men eenen man door middel van eenen W e n balk,
rullende op cene fchraag, cen’ zeer zwaaren raolcnftcen met kleyne mocite opligteii. Want
zooveel wyder alsde hand van het ruftpuntis, dan de zaak dic men opbeurt ,zoo vcel listcrwordt te Deel. D d d d d d d het
!' 'to,
ji
ii
I