J i f f N E D E R L A N D S C H E
V E N I D I L E C T A M E A .
K O M M I N E B EM IN D E .
(r) Bonan.
Numifm.
Pontif.
fol. 491.
(z) Meter.
Ned. Hirt,
fol. 430.
(3) Hift.
Narrat.
Profeél.
Alb. &
Ilab. fol.
64.
AI
. Naa \ voltrekken der plegtighcden deezer
dubbelde ondertrouwe, heefc de Paus de
de Vorftlyke perfoonaadjen op ’c middag-
maalonchaald, en’s daags daaraan nogmaals
in perlbon mct z y n bezoek ( i ) v ereerd,
hen toewenfchende allen voorfpoed op
hunne aanftaande r e y z e , dic z y , zynde
door vier Kardinaalen tot aan de uyterfte
grenzen vau den Kerkelykcn Staat uytge-
Jeyd, nog dien zelven dag hebben voorc-
g ezet; neemende den weg over Mantua,
cn Kremona, naar Milaan, (2) alwaar z y
mec eene onbefchryvelyke ftaatfie, pracht
en heerlykheyd mflchen de gewapende
burgery door den Landvoogd Velaf-
ko z y n ingehaald cn ontfangen. Want
onder den grooten toeftel veeler opgerechte
beeiden , opfchriften cn verbeeldielen ,
waarmede alle de ftraaten en toegangen der
ftad gefierd waaren, had hy metongemeene
vaardigheyd eene marmere ecrpoort ter
hoogte van zeftig voeten naar de Dorifche
(3 ) bouworde opgerecht, welke dertig
voecenbreed,ter wederzyden van denmid-
delften doorgang met vier pylaaren verfierd
was;opwelke de tweede,verdieping, in drie
vakken verdeeld , ruftte, wier middelfte
vicrendertig voeten hoog en negen breed in
een wydluchtig opfchrift vertoonde,' hoe
deeze poort ter eere van de nieuwe Koningin
van Spanje was opgerecht, en om dc
geheugenis haarer intreede aldaar te bewaaren.
Omhoog op de oppervlaktc ftonden
vier groote ftandbeelden op hunne verhevene
voetftallen, wier middelfte Spanje,
hec tweede Italic, voor zo o veel hec aan
Spanje onderworpen w a s , het derde Indie
leunendc op eenen elefant, cn eyn d
elyk hec laatfte Nederland beteken-
de; he tgen e ,houdende inde rechter hand
de kroon dier landen, welke aan Izabelle
was opgedraagen, met de andere tcn He«
mel w c e s , toc een (4) teken van de on- ^qlrnlt.’
wankelbaarheyd der ecnsgeftaafdc trouwe Prof. Älb.
dicr Volkeren. Aan zyn e voeten was de
Schelde mct haare waterkruykc verbeeld,
waaruyt met hcc w a ter, toc een teken haarer
vifchrykheyd , eene groote menigte
van viftchen ftortte. Dit hebbe ikwatwyd -
loopiger willen aanroeren, eensdeels om
dac de Nederlanden hier verbeeld wierden
, andersdeels ook omdac de befchreeve
eerpoort , die door Velasko
mec zeer groote koften was opgerecht,
op deezen gedenkpenning (7 ) verbeeld syii. foi. ”
ftaac. 373-
Op het voorftuk ziet men het borftbceld der ondertrouwde Koninginne met eenen bonten
mantel, mids de reys in den winter gefchiedde, naar de dragt der Hongaaren omhangen. Hec
omfchrifc is: •
M A R G A R e t a A U S T r i a c a P H I L i p p i I I I H I S P a n i a r u m ,
E T M E D i o l a n i D u c i s U X o r . 1758,
M A R G R E T A V A N O O S T E N R T K V R O U W V A N P H I L I P S D E N I I I
V A N S P A N J E , E N H E R T O G E N V A N M I L A A N . 1798.
Het ruggeftuk verbeeldt dc hiervoor befchreeve marmere eerpoort} binnen deeze iprcuk;
Q U A L E N E S S P I R E N T A U S T R I .
WA A R D O O R D E Z A C H T E Z U T D E W I N D E N B L A A Z E N .
Voorts
H I S T O R I P E N N I N G E N . FLBoek.
Voorts ftaat op den voorgrond de naam vaii den ftichter deezer marmere ccrpoorrc:
V E L A S H I O G U B E R n a t o r M E D I O L a n i .
v e l a s k o L A N D V O O G D V A N M I L A A N .
1798.
(i) Bor
Nederl.
Beroerten.
XXXV.
boek,
fol. 48.
verfo.
(i) Meter.
Ned. Hirt.
tul.4 ix.
(3) Meter.
Ned. Hift,
fol.411.
(ff H.de
Groot
Ned. Hirt
foi. 361.
(j'Mcte-
reii Ned.
Hirt. foi.
4 ii.
T e rw y l ganfch Italie van vreugde op
dcezc w y z c wcergalmde, was hcc leger
van den Aartshertog, onder ’c beleyd van
François van Mendoza, met den aanvang
van Herfftmaand by Roermonde over dc
Maas en naar den R y n getoogen. Hier
deed hy de ingezeetcnen alle dc ponten en
aaken te Kcrkenraad by ccn brcngen,en door
hulp van dcezc en zyn e vooruytgezondcne
benden alle de uycleggende fchepen v an ( i)
de Verftciiigde Staaten en Gelderland verjaagen
, cn dus voor de zynen den ftroom
openen, dien die totnogtoe hadden bezec
gehouden. Dew y l men e chteruyt alle dee-
zcbewcegingen het rechte voorneemen van
Mcndoza nict konde ontdekken, befloot
Graaf Maurits hec geringe le g e r , dat dc
Scaaten in dic jaar ce veld bragten, op den
uyterftcn hoek van de (2) Gelderfche waard
neder te flaan en te befchanfen, als zynde
eencplaacsoverveyliguyt den aardtenzeer
bequaam ora hccl vaardig alle die plaatfen
tc konncn byfpringen , wclke door den
vyand mogten aangetaft worden. Doch
naauwelyks w.as dic verricht, o f men ont-
dckce wel haaft hec totnogtoe geheym
gehouden voorneemen van Mendoza :
vermids h y zich weynig kreunende aan dc
onzydigheyd de.s Duytfchen R y k s , met
z y n leger voor O r lb y rukte, en beval dat
hcm dc poorten zouden geopend worden.
Dan raids de (3 ) inwoonders, fteunende op
hunne onpartydigheyd, hem hierin w e y gerden
tc gehoorzaamen, begoft h y z e lf
die aan ftukkcn tc hakken, en de zynen de
ladders ten ftorm aan de muuren te hechten.
De burgers, hierdoor bevreesd gemaakt,
openden hem de poorten ; welk
Voorbeeld echter de bezettelingen van
’c ftot weygerden rc volgen. Zulks
Mendoza (4) ecncn beul mct verfcheydene
ftroppen en verzeld van cwce Geeftlyken
naar ’t ftot z o n d t , mec bedreyginge
, ZOO z y den bürg nict aanftonds
ovcrgaaven, van hen allen te zullen doen
ophangen. Hierdoor raakte de vrees in
dc gemoederen, en door deeze hec ftot in
handen van dcu Spanjaard: welkeonder-
tuftchen Wyd en z y d de omlcggende landen
(7) iiycplonderde, mids her leger voor
z yn c groote mcnigtc geen genocgzaamcn
toevoer kondc bekomen. Dcovcrhcerde Volkeren
echter lieten dccze baldaadighedcn
niec ongewrooken, maargingen mct geweld
lict geweld tc keer, en vermoordden alle
de Spanjaards, die z y zo o hier z o o daar
/. Heel.
van ter z y d c becrappen konden , om dus
hec hunne, hen zo o onrechcvaardiglyk
ontnomen, tcn dierfte re verkoopen. Onder
anderen had Graaf Ulrik van "Valken-
fteyn, op de onzydigheyd des Duytlchen
R y k s vcrtrouwendc, eenige manfch.ip geworven,
cn met deeze uyc z y n flothuys
te Broek de Spaanfche (6 ) plonderaars ,
v o lg en s ’c recht van afvvecring, niet alleen nS^hììI.
hec hoofd gebooden, maar door ’c toebrcn- fo*- 3ö9*
gen van groote fchaade den haat van dien
hierdoor beleedigden Landaardt op zich
gehaald. Zulks Mendoza (7 ) zo o tot
wraake van ditbeftaan, als om anderen van DefcSten,
gelyke voorneemens a f te fchrikken,
flot deed belegeren cn opeyfchen. Doch 49.
dc Graafvan 'Valkcnfteyn weygerde hcm '«fo-
te gchoorzamen, cn verdeedigde zich langer
als dc zwakheyd der plaatfe roeliec.
Echter bedong h y , waanende daar door
alles v e y lig , het leeven voor zich cn dc
z y n cn , mer behoudcnifte zyner goederen.
Doch naauwelyks waaren de Spanjaards
binnen ’c ftot gekomen, o f hec wierdc tegens
het gemaakte verdrag geplonderd, de
(8) gewapende manfchap vermoord, ’s(8)Mcic-
Graaven Gemaalin vcrvoerd, cn hy z c if in hSi^îoI
hcchtenis gefmeeten. Don Pedro Agaja, 412. verrò,
die bevcl had om den gevangen Graaf ondcr
cen verbloemd toeval van kant ce maak
en, noodigdehem omzich door eene (9) (93 Bor
wandeling in z yn gezelfchap te verliich- £®omen
ccn; dit hebbende toegeftaan, wierdc h y in x xx v.
eene eenzaame plaats door z yn e Wächters
overvallen, en ncvens dc overigen zyn s ge- °
volgs op de allerverraaderlykfte w y z e vermoord.
Opdac echter zo o hcylloos be-
beftaan mogte verdonkerd b ly v en , wierdc
hec ly k in eene fchiiur geworpen, en die
aan de vlam (10) tea befte gegeeven ; als o f
de gevangen b y toeval van eenen onvoor- (ro)Mete-
zienen brand en zonder iemands toedoen
dus elendiglyk omgekomen waare. Onaan- 413.
gezien deeze liftige voorzorg raakte de bc-
dreeve euveldaad werreldkundig, en heeft
aanMendozaden lafter der geheele werreld
op den hals gehaald: mids h y , onaangezien
zyn e onckenteiiis van daartoe eenigen
( 1 1 ) laft gegeeven te heb ben, door de (n) H.de
handdaadigen nict te ftralTen, maar dit be- Hift
d r y f z e lf voor te fpreeken, hec te g en - fo l.370.
dccl beveftigde. De Staaten van U y t recht,
u y t gelyke verfocijinge , deeden
ter gedachtenifte der bedrecve wrcedheyd
in dit jaar deezen legpenning muntcn.
P p p p p p De
*
? il