it': 'te!
î
'?t
(i) Oor
Nederl.
Beroerten.
XXVIII. ■
boek,
fol. 21.
verfo.
(2) Rcfol.
der Staat.
van Holl.
I Febr.
ijp i.fo l.
150.
(3) Refol.
derStaaten
van Holl.
van 7 tot
16 Maart
(4) Rcfol.
derStaaten
vanHoll.
23 April
tot 7 Mey
1591. fol.
33- „
( j) Bor
Nederl.
Beroerten,
x xvm .
boek,
fül. 22.
den Godsdienft tc gedoogen, dan vermids
toc nogtoe gccne vafte kerkorde, waarnaar
zich de Leden moeften regelen, zoodaanig
als men noodig oordeelde , was opgefteld,
zo o naamen z y den eerften van ( i ) Sprokkclmaand
des jaars vyftienhonderdeeneii-
negcntig ccn befluyt omdaarin re voorzien,
cn benoemden de Heeren Willem van Z uy -
len, Johan van Oldenbarneveld, Gerard
van Wyngaarden, Johan vanßanchcm en
(2) vier Raadshceren u y t het H o f, midsgaders
acht Predikanten van verfcheydene
Itcdcn van Holland, om op het verkiezen
cn aa[>ftellen der Kcrkdienaaren, ’ t afleggen
van hunnen ced, ’r bedicnendesNachr-
maals cn andere kerklyke verrichtingen de
noodige maatregels tc beraamen en op te
ftellen.* Dcezc benoemde Heeren vergaderden
hierop den vyfentwintigften van
Sprokkeimaand in ’s Graavenhaage , cn
naamen de kerkregels, die door den overleeden
Prins van Oranje en eenige Leden
der Scaaten van Holland en Zeeland in het
jaar vyftienhonderddrieenrachtig waaren
ontworpen , op nieuws onder handen (3)
verdcelden die, naa veel by- en afdoens,
in veertig (4) punten, en bragtenzc van
ieder ondertekend opden achtften van Lentemaand
in de Staatsvergadering. Welke
federt van den Hove van Holland daarover
het oordeel hebbende ingenomen, endes
zcifs goedkeuring (y) ontfangen, in Bloeimaand
een plakaat op dat ftuk ontwierpen,
met voorneemen van het rc laaten afkondigen
cn de ontworpe Kerkorde in gebruyk
re brengen. Eer dir echter gefchiedde,
wierdt dit voorneemen ruchtbaar, en in
gefchil getrokken o f het aan de werreldly
k e Overigheyd ftondt zoodaanige regels
tc beraamen. Dc meefte Predikanten be-
weerden vanneen, de W erreldlyke Overhcdcn
het tegendeel : invoege deeze zaak ,
die tot veftiging van meer eendragts was
begonnen, thans eene bronader wierdt van
hevige gefchillen; waarin ook eerlang de
gemeene man, zo o door belang als zucht
van Godsdienft , z yn part en deel nam.
En fcheen dit het geheele land in eencn
vinnigcn twift te zullen zetten, ce meer,
dewy l (6) dc ftfedcn Delfc, Rotterdam,
Hoorn, cn Medenblik nict alleen zich tegens
de beraamde kerkorde kannten, maar
dat men ook in vericheydene byzondere
kerkvergaderingen de Predikanten,diedaar
over gezeeten hadden , voor verraaders der
kerklyke gerechtigheden uytfcholdc, en
als zoodaanigen dreygde van hunne bedieningen
te zullen afzerten. Waardoor de
Scaaten van Holland, zich eyndelyk genoodzaakt
vonden, toc herftelling der ge-
vaarloopende eendragt, her beraamde plakaat
nice a f te kündigen, maar dic zaak toc
eeoc gunftiger tydsgeftalte vooralsnog tc
laaten (7) beruften. Tuflchen de ondcr-
linge fteden van Holland heerfchten ondercuflchen
ook geene mindere verdeeldheden
; want gelyk de ftad Leyde met de
(8)Hecmraaden vanRynland,zoo lagAm-
fterdam mec Dordrecht wegens ’c ftapel-
recbc der Rynfche (9) wynen niet weynig
over hoop. Die van Rotterdam hadden
niec alleen wegens den Hildam m e td e ( io )
Graaflykheyd van Holland, maarook w e gens
de binnenvaart mec Gouda een zoo
(12 ) groot gefchil, dac de laatfte ftad zich
uyc de Staatsvergaderinge en ’s lands geld
(13) inhieldt, en men des befloot eyndely
k rechtsdwang tegens haar (14 ) te gebruyken.
En dewy l onder de zeven fteden
van Noordholland wegens de belafting
van het platte land daarenboven ook geene
kleyne twift ontftaan was, zo o i s ’t geen
wonder dat men in ditjaar weder, tor vcrmaan
van de vereyfchte eendragt , den
volgenden legpenning te Hoorn heeft zien
in ’c licht geeven.
(ff Refol.
aerStaaten
van Holl.
I i Nov.
i 59i.foI.
73-
(7) Refol.
aerStaaten
van Holl.
liNov.
IS91. fol.
(8) Refol.
der Gc-
comm.
Raad.
van Holl.
30 Jan.
iS9 i.fol,
X49.
(9) Refol.
derStaaten
van Holl.
in Jan.
1590-fol.
(it) Refol.
derStaaten
van Holl.
van 7 tot
i6Maatl
I 59i.fol.
2J.
(iiJRefoI.
der Staat.
van HoU.
in Jan.
1J91. fol
14.
letStaatcQ
vanHoll.
in Jan.
i59i.fol.
2j.en 173.
(13) Refoi.
derStaaten
van Holl.
van II tot
23 Nov.
ijpi.fol.
(14) Refol.
derScaaten
van HoIL
in Jan.
ijpi.fol.
De ftad Hoorn ziet men in ’t verfchiet, op den voorgrond eencn pofthoorn, hec wapenfchild
dier ftad, en tuiTchen beyde twee aarde potten, op het water dryven; binnen deeze mecrgemcl-
de fpreiik op dc eene zyde:
F R A N G IM U R S I C O L L I D IM U R .
W T B R E E K E N Z O O W T O N D E R L I N G S TOOT EN.
Twee
Twee jukolTcn, van zon en maan befcheenen, trekken op de andere 7.yde ccncn ploeg"; binnen ^^9 ^«
het omfchrift deezer woorden
T R A H I T E Æ Q U O J U G O . ifp r .
T R E K T O N D E R E E N G E L T K D R A A G E N D
J U K . 1791.
( I) Bor
Nederl.
Beroerten,
XXVIII.
boek,
iol. 14,
verfo.
(i)Bor
Nederl.
Beroerten.
XXVIII.
boek,
fol. 21.
(3) Metc-
ren Ned.
Hift. fol.
31Ö. verio.
Waarlyk zo o de Staaten dit ooit deeden,
was het, onaangezien de voorgemelde
huyflyk e oneenigheden, in ditjaar. Want
hebbende opgenomen en hunne eygene inkomften
cn die, welkc z y door de uytge-
fchrccvc brandlchatting erlangden, beraad-
flaagden z y om hunne krygsmagt mec (1)
drieduyzend man te voet en driehonderd
ruytcrcn, voor den ryd van zesmaanden,
te vergrooten. Doch om den flaapenden
vyand niet wakker te maaken, vondc men
alleen goed ieder Vendel tot tweehonderd
(2 ) man te v erfterken; op welke w y z e z y
in ftaac vvaaren, om z o o te voet als te
paarde een leger van tienduyzend mannen
in ’c veld te brengen. Met welke manfchap,
zynd e wel betaald, en des ook willig tot
allerhande aanflagen , z y verhoopten iet
groots ftaande deeze veldtogt te onderneemen.
En opdac hen niets iu dien tyd
mogte ontbreeken, deeden z y een groot
getal metaale ftukken gefchuts en veele k o gels
gieren, affuycen, fchanskorven, renten,
b y len , houweelen, en verdere gereedichap-
pen maaken, midsgaders eene groote menigte
van balken en planken, tot hec flaan
van bruggen famenbreugen. Om hec ge-
fchuc aan en a f te voeren namen z y een
goedgetal van bootsvralk aan, dat iu ’c
doortrekken van (3) moerige gronden,
tot het in-en ontlcheepcn,en het toeftellen
der beukeryen, moeft gebruykt worden.
Behalven deeze voorzorg zo o voorzagen
z y de naaftgclegene grensfteden met allerhanden
voorraad: en op dat die van daar
voor het leger altyd naar behooren zoo te
lande als ce water zoude konnen worden
iiaagevocrd, wierden veele karren en fchc-
pen in dienft genomen en gehuurd tegen
den aanftaanden veldtogt. Aan Graa fMaurits
z e lf , op dac h y , alvoorens iet hach-
ly k s te onderneemen, niet altyd genoodzaakt
zoude z y n het gevoelen der Staaten
te innen, en dus, d o o r ’t wachten op hun
befluyt, en van de voorkomende gelegen-
/. Deel .
heden verftoken w o rd en , wierden de
Heeren van Kenenburg, Johan Pauli,
(4) Reynier Kant cn Dotftor François Smt*
Maalzon voor dit jaar benoemd , om vanHoll.’
hcm op den aanftaanden veldtogt te ver-
zellen , en naar ’c voorbeeld der Ve- ¡7?*’ ° *
neetfiaanen met raad en daad , in alle
voorvallendc gelegenheden, by te fpringen
en voor Raadflieden tc dienen. Wat de
zee aanbelangdc, zo o beflooten de Staaten
van (7 ) Holland, dac roc bevyliging
der zelve twaalf oorlogfchepen , alle be- van hS i,”
quaam om daarop een goed getal riemen te ,
konnen gebruyken , en voor twee maan- °
den wel vqorzien van v o lk , eetwaaren
en krygsbehoefcen , tydig voor de havens
van Duynkerke en Nieupoorc binnen
de banken zouden gelegd worden,
om dus de kaaperyen van de vyandlyke
zeefchuymers te beteugelen. Daarenboven
wierden nog twee oorlogfchepen voor *t
gat van Sluys gelegd , midsgaders (5 ) nog ™Sôiî."
vyftien anderen aan v y ven verdeeld in »! J»”-
zee geb rag t, om zich tuflchen het Vlie
en de Hoofden op te houden. En d ewy l
tot zo o zwaare roeruftingen zo o te lande
als te water groote geldfommen
noodwendig vereyfcht wierden , bewil-
ligden de Staaten van HoUand, Z e e land,
U y tre ch t, enVrieflandvoor de oor-
logslaften deezes jaars te lande, in tweehonderdduyzend
guldens ter maand , cn
(7 ) daarenboven nog in zeshonderdduy. vanHoll.
zend guldens voor de bovengemelde
ongewoone oorlogskoflen, en dat de be-1]®*'
taaling der waardgelders, door de Staaten
van Holland aangenomen, daaruyt ook
zoude gefchieden. Deeze groote en tydi-
ge voorzorg gefchiedde met geen ander (fO Rcfol,
oogmerk, als om met (8) den Franfchen Î")gÔli“
kryg en het afzyn van Alexander van Par- pointcn '
ma gewin te doen , en dus zelfs eerft den
raad te volbrengen, dien z y door ’tu y t - 1591. fol.
geeven van deezen leg- cn gedenkpenning, 5°'
de gemeente hebben willen inboczemen.
Nnn nn I. Twee
| :
te
;itete