(O Bor
Nederl.
Beroerten,
X X X V I.
boek,
íbl.31.
(1) Bor
Ncd.Ber.
XXXVI.
boek,
fol.4r.
(3) Rdbl.
derStiaten
van Holl.
i j Oétüb. 1599-fok
420.
H. dc
Groot
Ned. Hifr.
fol. 3py.
©Rcfol.
der Staat,
van Holl.
van II tot
23 Octob.
1599. fol.
461.
Als Maurits aldus met het beichermen
van Bommel bezig was, kwam Jonker Peter
vander Does by (1 ) hcm aldaar z y n affcheyd
neemen, om zich als Admiraal met
eene vlooc van omtrent zeventig oorlogfchepen,
d o o fd e Vereenigde Geweften te gens
Spanje uytgeruft, in zee te begeeven,
en op de kuften van Spanje, o f dic der
Spaanfche eylanden eenen aanilag te onderneemen.
Op ’t eynde vau Bloeimaand
raakte deeze vlooc mec eenen Noordooften
wind in z e e , en niets op dc kuften van Gal-
li9 ic , mids de gcede voorzorg der vyand
cn, hebbende durven onderneemen, ze ttede
z y den togc voorc naar de Kanarifche
eylanden, liec den zesentwintigftcn (x)
vau Zomermaand voor hec groote (3) hec
anker v a llen , en door veele booten een
goed getal foldaaten en bootsgezellcn, onaangezien
het fterk fchieten van den Spanja
ard , aan land zetten, eu het flot Palma
opeyfchen. Debezctting door dccze ftou-
te daad verbaafd geword^en , bedong het
leeven, cn ftelde den barg in handen der
Nederlanderen. Welke door dic geluk
aangemoedigd toen z e lf naar Allagona (4)
rukten, en oegoften die ftad mec veelehe-
vigheyd te befchieten. Dc inwoonders,
ongewoon den oorlog te z ien , beving de
fchrik dermaate, dac z y b y nachc u y t de
ftad gevlugt, zich nevens hunne koftelykfte
goederen in de ontoeganglyke roticn
verftaken. Z ulk s de ftad lig telyk vermeefterd
, en die , mits de inwoonders tot geen
afkoopen van het weynige achtergelaate
goed o f de huyzen verftaan w ild en, benevens
de floten aan den (7 ) brand ten befte
gegeeven is. T o en zeylde de vloot naar
’c eyland Gomera , alwaar de ftad op
de zelfde w y z e niet alleen verlaaten en
gewonnen , maar ook om de zcifde rcden
(6) ncvens de omleggende kerken ©Bor
en kloofters verbrand is. U y c de ge- £omcn,
maklykhcyd , waarmede deeze fteden x x x v i. ,
gewonnen waaren bcgrccp de Admiraal
vander Does wcl dac h y zo o zwaare verio.
fcheepsmagt in ’ t vervolg niet zoude
van noode hebben : des zondc h y ondcr
’c beleyd van Jan Gerbrandszooii
mct den bekomen buyt vyfendertig fchepcn
te rug naar Nederland, en is met het
overige der vloote naar Brazil g e z e y ld , 'c
gene een gedeelte van Amerika cn den
Portugees onderhoorig , ecnen grooten
overvloed van Braziljehout (7 ) en fuy- ¡]^^i ®
ker uyclcverd. Ondertuflchen verfterkt Ned. Hift.
door verfcheyden’ genomene Spaanfche
koopvaarders > is h y , neemende zyn e
ftreek langs dc eylanden van Kabo Verde,
b y dat van flnt Thomas gekomen, ’c gene
onder de evennachtslyn gelegen is. Naa
dac de inwoonders, fterk omtrent zeven- .g.
duyzend (8) man, die u y t het gebergte af- Nederl.
kwaamen, door de Nederlanders waaren x x x v r ’
verflaagen, hebben die de ftad Pavoaian boek,
en de byleggende fterkten ingenomen en fo*-43-
geplonderd: zulks ’er b y de honderd metaale
ftukken gefchut, negenduyzend k i f ten
fu y k e r , veertienhonderd elefantscan-
deu, vccle kacoene lynwaaren, en andere
waaren en fchatten binnen boords gebragt
zyn . Dan in dien vooripoed crof hen eenc
(9 ) landziekte, door welke de Admi-
raal vander Does en w c l duyzend anderen Ned. Hiß.
binnen vyftien dagen uyc het leeven ge- fo* 397*
rukc , de verdere onderneemingen verydeld,
en de Ichepen genoodzaakt wierden
met deezen bekomen buyt en luy-
ftcr naar ’ c Vaderland te rug te kceren.
Alwaar ter eeuwige gedachtenis
deezer overzeefche onderneeminge deeze
gedenk- en legpenning gemunt zyn .
I . O p den v oo rgrond van h e t ru g g e ftu k des eerften ftaat h e t g e lu k , w a t a ch terw a art de Z e c -
g od N c p tu y n op zynen w a g cn , en heelvcrre in ’c v e r fch ie t cene geh ee le ftad in b ra n d , zinfpee-
k n d e op de ingenomene en vcrbrande fteden. O p ’ t v o o r ftu k ftaat b e t borftb eeld van G r a a fM a u r
i t s , die als Opperadmiraal deeze onderneeming had g e r e g e ld , en in den rand dee ze ty te ls ;
M A U R I T I U S , P r i n c e p s A U R a n i æ , C O m e s N A S S a v i æ , C A T t i -
M E L i B o c i , M A R C h i o V E R æ E T V L I S s i n g æ .
MAUMAU
R I T S P R I N S V A N O R A N J E , G R A A F V A N NAS SOU,
K A T S E N E L N B O G E N , MA R K G R A A F V A N K AM P V E E R E
E N V L I S S INGE .
I I . H e t fch ip A r g o , waarmede J a zon naar K o lch is v o e r , en vandaar h c t ( r ) g u ld e n V lie s haalde, f j ) Ovidii
z ie t men op de ecnc z yd c van den le g ' ’ - > - - . .
lu k k en van deezen fch eeps to g t aan den zeg en vr
:nc gp en n in g : dan d ew y l de V ere en igde G ew e ften het w e lg e - ^etam.
-1 van G o d , en daarnaa a a n ’ t be lcyd van vander Does
en zyn e to gtg en o o HE ten E toefchVeeven,R E , zo too o lee ft men r
o r --------------- ' — ......-----------------
J E H O V A H , en in den rand d it o p fc i
men. op he t gro o te z e y l den Hebre euw fch en naam
fch r ift;
E N A L T E R A Q U . E V E H A T A R G O .
Z I E HIE R E E N A N D E R SCHIP ARGO, D A T H E L D E N V O E R T
M e t w c lk e fpreuk V ir g iliu s , w a a r u y t (x) ze genomen i s , den V e ld h e e r v a n ’tD u y t fc h e leg e r
Afin ius P o llio v e rh e e r lyk te , naadat h y door ’c v eroveren van de ftad Salone e e r il den lau r ie r , en
daarnaa he t Burgermecfterfchap b e kw am ; en die hier op vander Does to eg ep a ft w o r d t , wiens l o f
th a n s , g e ly k eci-tyds van (5) he t fch ip A r g o v e rd ich t i s , plaats onder het g eftarntc verdicnde.
O p de andere z yd e z yn de Bom mele r en T ie le r w a e rd , midsgaders de andere van de Maas en
W a a l doorfneedene Land en v erb e eld : in ’ t midden van w e ik e te r wed erzyd en v a n d en naam
J E H O V A H , HE E R E , tw e e fcheypaalen fta an , die onder ccn paal zynde boven degeda aii-
te van ccn menfch hadden, en b y de R om e y n en oudtyds als G o den der landfcheydingeii onder
den naam van Terminus (4) g ee erd wierden. T e n bed ied fe l, dat d o o r de gu n ft des He eren deeze
eylanden de fcheypaalen g ew e e ft waaren van den laatftgedaanen inval der Spanjaarden. W a a rom
to t om fch r iit fta at;
S I C N E S C i A C E D E R E F A T A . C O I D I C .
ZOO W E E T H E T NOODLOT V A N GE E N ZW I C H T E N 179 9 .
(2) Eclog.
1V .Í.3 4 .
' 3) Hygini
Ailronom.
lib.Ii. cap,
37-
(4) Ovidii
Faftor. lib.
II. 1Í-.640.
Narrat.
Profeft.
Alb. &
Ifab. fol.
loi.
(6) Bor
Nederl.
Beroerten,
XXXVI.
boek,
fol. 50.
verfo.
(7) Hift.
Narrat.
Profed.
Alb. &
Ifab. fol.
106.
Dusdaanig waaren de krygsbedryven van
d itja ar, als op hec eynde van ’r zelv c de
inwoonders der Roomfche Nederlanden in
’t uytcrilc verlangen waaren naar de overkomft
(8) Bor
Neder].
Beroerten.
XXXVI. ■
boek,
fol. 50;
yerfo.
hunner nieuwe Vorften. Welke in
gczelfchap van de Moeder der nieuwe Koninginne
van Spanje, midsgaders een groot
gevolg van den voorcreffelykften Adel den
zevenden(7)vanZomermaand tc Barcelona
zynde fcheep gegaan, en door den Prins
Johan Doria met vierentwintig galeyen be-
g eleyd , den achttienden dier zelfde maand
gclukkiglyk te Genua aanlandden. A l waar
z y met ongemeenen luyfter z y n ontfangen
, en twaalf (6) dagen op koften van
dien Vryenftaat en eene Koninglyke w y z e
onchaald geworden. Van hier zetteden z y
de reys voort naar Milaan, daar z y door
Reynaut Farneze Zoon van Alexander,
geweezen Landvoogd van Nederland, be-
groec; endoor den (7 ) Konftabel van Ka-
ftilic met al den Adel des lands aän de poort
der ftad ontfangen wierden. In welke de
alom opgercchccc ecreboogen door wel bedachte
zinnebeelden en daaropflaandc op-
fchrlfcen hec vertrouwen uytdrUkten , ’t
gene degemeente u v t de voltrokkene Huu-
welyken van den Koningen de Aartsherto-
gen had opgevat. Sedert z y n z y langs Bazd
o v e r ’t Alpifche gebergte te Befanconin(8)
Bourgondie, cn den drieentwintigften van
Oogftmaand te Luxemburg gekomen, en
door dc Staaten des Lauds onder hec aau-
L H e d .
bieden der flcucden i n ’t bezit van ’ c ze lv e
gefteld geworden. Over Namen , daar
hen tuflchen de gewapende burgery, door
Graaf Florents van (9) Barlemont Landvoogd
van dat Gew e ft, insgelyks dc fleii-
tels, als Vorften des Lands, wierden aaii-
gcbooden, kwaamen z y eyndelyk te Ni-
v d le , zynde eene ftad van Brabant. Wier
Scaaten , ondcr tromper gefchal e n ’t o-e-
volg der aanftaande hofbedienden, derwaart
getoogen, door monde van Philips
Maas hunne hoogheden verwelkomd, en
van hunne onderdaanigheyd op de allerplegtigfte
w y z e verzekerd hebben. Hcc
zelfde dcedcii de Staaten van Henegouwe
ce H al, daar de Kardinaal Andries in
handen hunner Hoogheden hec Nederlandfche
ftaatsbewind, ’cgene hy dus lang uyt
haaren naam beftierd had , dankelyk (10)
afleyde. Sedert hebben z y zich in de Abcd
y van Kameren opgehouden, die cen vierde
deel van een uur van BruiTel Icgd ; toc
dac aldaar dc toeftel haarer inhaalinge gereed
waare. Welke den vyfdcn ( 1 1 ) van
Herfftmaand. door de;Lovcnfclie poort met
overgroote ftaatfie gefchiedde, zynde alle
de ftraaten meteercpoorcen, zinnebeel-
deii en lofdichten verfierd eh opgetooid,
en de nieuwe Vorften onder eenen zonnefcherm
van zilver laken, langs de zelve
eyndelyk op hec H o f , de gewoonlykc
verblyfclaats der Vorften , onder den
drang der toegevloeide burgerye aan-^
gc.
(9) Hift.
Narrat.
Prof. Alb;
& Ilab.
fol. Í07.
(lo)Hift.
Narrat.
Profeet,
Alb. &
Ifab. fol.
(ri)Metc-
ren Ned.
Hift. fol.
430. vcrfo.
T t t t i t
n
Î
I
' r ' I
te