f s i i i r
'I t ‘
il' ' " I.}??*
«fîe
Ï798. Op dc tegenzyde zyn drie ineengeflootene ringen verbceld, welkc het zinnebeeld vandeHaag-
fchc, Aarnhcmiche, cn RyiTelfchc Rekenkamers zyn. Binnen de dric ringen Icell men zynen
llfWah *^oor (*) letterkccr in deeze fpreuk verwiifeld;
HAU TS ' A L I N E E N i f
Ci)H. dc
Groot
Ned. Hill,
fol. 349.
(1) 8or
Nederl.
Beroerten,
XXXV.
boek,
fol. 37-
(s'iH.de
Groot
Ned. Hill,
fol. 3 JO.
(ffMeter.
Ned. Hill,
fol. 409.
verfo.
Hilt. foL 630.
Dat is onder de Heerfchappy van eenen
Vorft vereenigd; waartoe dc laatftgcdaane
voorflag van den Aartshertog geftrekt had ;
dan althans de hoope van hec fluyten van
ecncn Vreede met de Vereenigde Geweften
geheel verlooren hebbende, toog Aalbcrt
ill beedevaart naar de Kapel ( i ) van Hal,
leyde aldaar voor altyd z y n Geeftlyk gewaad
a f , cn ruftte zich toe ter reyze naar
Spanje. Eer hy die aannam, benoemde hy
François van Mendoza(2) Admiraal van A r ragon
toc hoogbevelhebber over het krygsvo
lk ,en zynen Neef den Kardinaal Andries
van Ooftcnryk toc Algmecnen Landvoogd
ftaande z y n afweezen. Als dees uyc de
Elzas, welke hy voor den (3) Ke yzer beftierde,
te BruiTel was aangekomen, vertrok
de ondertrouwde Vorft van daar op
den veertienden van Herfftmaand in gezelfchap
van de voornaamfte Edellieden van
Nederland, om den Koning uyt den naam
dier Geweften ce bedanken ; midsgaders veele
Vrouwen van den (4) eerften rang, omde
nieuwe Vorftinne op den weg ten dienft te
ftaan, en herwaart te geleyden. Invoege
de geheele fleep wel tweeduyzend (7) menfchen
en een duyzend paarden fterk was.Dan
in’t doen deezer reyze ontmoette hem de on-
aangenaame tyding van hec overlyden van
zynen aanftaanden fc h o o n v a d e rP h ilip s
den II Koning van Spanje. Dees Vorft
was federt de laatfte lente zoo door zynen
hoogen ouderdom , als de pynlykheden
derjichce zeer in krachten verminderd, en
had, om zyncn geeft tc verquikken, zich
in ccne (6) rosbaar naar hec Eskuriaal laa- (6)H.de
cen draagen. Dan mids zyn c zwakheyd, SSfiift.
door dc ongemakken dier reyze ende groo- fol. 349-
cc hitte des zomers tc mccr getroffen, beving
hcm eene hevigckoorcsmct ongemee-
nc opkrimpingen van zeiiuwen; waar b y
zich ook op verfcheydene dcclcn z yn s lig haams
, dan wel voornaamelyk op zyn c
borft , venynige ecterbuylcn opdeeden,
die door opgelcgde hulpmiddelen tot ryp-
te en opening gebragt een onoverwinnelyk
gccal (y) luyzen voortbragten. Wclke
wel in ’t. eerft, zo o veel doenlyk w a s, Hift. fol.
wierdcn opgcvangcn, toc dac de groote
zwakheyd het behandelen des lighaams ,
ende hand over hand toeneemende menigte
hec vangen des ongedierts verboodt. Waardoor
de quaal toc de ingewanden doordrong
, z y n onbczweeken gemoed in ’t
midden zynslydens den omftaanderen geene
kleyne ftoffe van verwondering verfchafte.
Vermids h ym e t eene onverzette-
lyke hardvogtigheyd de grootheyd dier
quaalen toc den dertienden van Herfftmaand
doorftondr. A ls wanneer h y , naa zich ontlaft
te hebben van ’c gene z yn e z ie l u y t
godsvrucht bekommerde , hec fterflyke in
den ouderdom (8) van eenenzeventig jaa- Neder?
ren afleyde. Het geheugen van den d agzyns Beroerten;
overlydeiis wordt op deeze legpenningen,
die zelden gevonden worden, bewaard. fo l.4 r .
I. De ecnc zydc van den eerften verbeelde het geraamtc van een’ menfch houdende in de cene
hand eenen zandlooper, en in de andere eenen pyl, welke door eene Koninglyke kroon mct zync
punt op eene fpaade en fchepter ruft j tuffchen dit opfchrift;
15 S E P T e m b r i s . 1798.
D E N 13 V A N H E R F S TM A A N D . 1798.
Zynde de tyd van den dag, dc maand, en ’tjaar van het overlyden des Spaanfchen Konings.
Het zinnebeeld betekend, hoe de gezwinde cn onvermydclyke fchicht van de dood, zoodraahet
uurglas van ’s menfchen lecven uytgeloopen is, in ’t treffen geen onderfcheyd maakt tuffchen ce-
nen kroondmgenden Vorft cn mct de fpade werkenden arbeydsman, maar hen beydcn in’t eynde
onderling gelyk maakt; als het omichrift beveftigd:
M O R S
H I S T O R I P E N N I N G E N . F L Bod, 513
M O R S S C E P T R A L I G O N I B U S Æ Q _U A T .
D E D O O D M A A K T S C H E P T E R S E N S P A D E N
E L K A N D E R E GE L TK.
Om hcc gekroonde wapenfchild van Zeeland leeft men in den rand der andere zydc ( i ) deeze ( i) Brief
gewyde fpreuk : vm Petr.
V E R B U M D O M IN I M A N E T IN Æ T E R N U M .
H E T W O O R D D E S H E E R E N B L T F T I N D E R E E ÜWI GH E T D .
II. De tweede heefc de zelfde voorzyde, en binnen de wapenfchilden van de Ridderfchap en
zcs ftemmcnde ftedcn van Zeeland deeze fpreuk, rondom’t wapenfchild van dac Geweft, op dc
achterzyde:
L U C T O R E T E M E R G O .
I K W O R S T E L E N H O U M T B O V E N .
Wegens zoo zonderlingen uytgang, als
was die van den Spaanfchen Koning, was het
gevoelen van vcelen verlcheyden. De y v e rigfte
Onroomfchen zageii dien a a n , als
eene rechtvaardige ftraf over de vervolgingen
hunnen geloofsgenooten eertyds aangedaan.
De Roomfchen integendeel, w elke
hem als ecnen wakkeren Voorftander
hunner Kerke in z y n leeven geeerd hadden,
hielden dienvoorecncgcmcencdoods-
oorzaak , vermids de Hiftoricn getuygen
© H. ¿6 ( a ) dat de zelfdebezockiug oo kw e l geleer-
Ne™Hiit godvruchtigeen deugdzaame menfchen
fb l.351. is overgekomen. H o e ’t z y , h y was de
magtigfteKoningzyns t y d s , afgerichc in
Staatkunde, doch w elke h y altyd volftrekc-
ly k , ja meer dan de voorzigtigheyd lydcn
k o n , v oorde behoudcniflevan zynen Godsdienft
deed w y k en : zulks h y , zo o door
hem iet meet hierin door de vingers had
konnen gezien worden, veele tegenfpoeden,
daarzyne regeering mode geworfteld
heefc, zoude voorgekomen en ontdooken
hebben. Mec de dood van Philips den II
ging het groote gcvaarte van zo o veele
Koningryken, zonder dac daardoor eenige
beweeging gevoeld wicrd t, aan zynen eenigen
Z o o n , onder den naam vanPhilips
den III over. Dees Vorft was van Anna
van Ooftenryk , Dochter van de Zufter
z yn s Vaders,dcnachtften van Zomermaand
des jaars vyfcienhonderdachtenzeventig
gebooren: invoege h y thans den ouderdom
van twintig jaaren bercykt had. Naa z y ne
gunftelingen met verfcheydene arapten
begiftig en ecncn nieuwen Raad (3) verkooren
te hebben, was z y n eerfte werk,
met z yn e halve Zuftcr ce Madrit zynde
wedergekeerd, de uytvaart zyn s Vaders,
zo o als die door (4) hem z e l f was geregeld
, te doen voltrekken. Z y n gedrag
ftaande deeze lykdienftcn, en met den aanvang
zyn e r regeeringe alom gehouden,
was zoodaanig, dac aller onderdaanen harten
van de hoope zyner gelukkige regeeringe
zwange rg ingen, cn Ccn vaft betrouwen
hadden opgevat, dat h y onvermoeid
, mids de frisheyd zyner
jeugd , de vervallc achtbaarheyd des
Spaanfchen naams zoude herftellen. A ls
b lyk t uyc de zinfpeelinge van deezen
(7 ) gedenkpenning, welke op den aanvang
zyn s nieuwen Ryksbewinds gemunt
(3) Mete-:
ren Ned.
Hift. fol.
419. verfo.
(4) Meter;
Ned. Hift.
4 i7.vtrfo.
{ j lL u c k .
Syllogc
fol. 373,
De voorzydc bevat het gcharnafte borftbeeld van den jongen Koning, binnen den zoom dec^cs
nieuwen tytels:
L Heel. Ooo 000 pHtm
i j
„»¡■I
11^: