lu *
( 0 Refol.
der Ge-
comm.
Raad.
vanHoll.
2 April
1595. fül.
103.
(2) Refol.
der Ge-
comm.
Raad.
van Holl.
3 Febr.
IS9J. fol.
3 7 -
(3) Refol-
derStaaten
Tan Holl.
31 Odlob. 1594-fofe
439-
(4) Refol.
derStaaten
▼an Holl.
19 Dec.
.3 594- fol-
5 4 9 -
i f 9 8 -
S te ll:
Beroerten,
XXXII.
bo ck,
fo l. IÖ.
verfo.
(6) Meter.
Nederl.
Hift. fol.
39Ö.
comm.
Raad.
van HoU.
7 Febr.
1598. fol.
Scheeps-
togtvan
D.Lopes
deSequera
pag. 290.
(9) Meter.
Ned. Hilt.
foi.390.
verfo.
(10) H.de
Groot
Ned. Hift.
foL 309.
(11)Schou.
ten Ooft-
ind. voija-
gie.pag.
273.
Integendeel zag men door de gunft
deezer hoofdftoffe den clfden van Oogftmaand
deezes jaars mec cene goede laa-
dingc in T e x e l drie van de vier fchepen
c’huys komen, welke den ( i ) tweeden van
Grasmaand desjaars vyftienhonderdvyfen-
negentig nict alleen v ry van ’s Lands (2)
tollen mct ecnen Ooften wind naar Ooftin-
dic in zeegeftoken, maar ookmetachttien-
duyzcnd pondenkruyts(3), tweehonderd
vuurroers mec hun toebehooren, cn vierhonderd
IpielTen door de Staaten van H o lland
voorzien waaren, behal ven dac dic nog,
ZOO ten behoeve der ftad (4) Delft als andere,
w ^ ens dc zekerheyd van ’c mcde-
gcnomen gefchut tot twaalfduyzend guldens
toe waaren borg gebleeven. Op de ry-
dingvand e gelukkige aankomft dicr fchepen
was de blydfchap te Amfterdam zoo
groot, dac aldaar de klokken ( 7 ) geluyd,
openbaare vreugde bedreeven , en daardoor
verfcheydene kooplieden opgewak-
kerd wierden, om in ditjaar nieuwe uyt-
ruftingen tedoen. ¿u lk s op nieuws te Amfterdam
weder acht Ichepen wierden toege-
takcld, welke van (5) alles wel voorzien
in Bloeimaand de reys naar Ooftindie aan-
naamen: gelyk ook eene maand tevoore v y f
andere fchepen door de Zeelanders waaren
uytgeruft en in zee geftuurd. Op dit voorbeeld
verbonden z ich onderling ook eenige
(7) kooplieden ce Rotterdam, en lieten v y f
ichepen klaar maaken, die met omtrent
vyfhonderd bootsgezellcn bemand denzcs-
entwintigften van Zomermaand, om langs
de Straac Magcllanes (naar haaren eerften
oncdekker(8) dus genaamd) naar China en
Japan te vaaren , uyt den Briel t’ zeyl-
gingen. Behalven deeze wierden ’er nog
veele anderen naar Brazyl, delMina, Guinea,
en andere kuften van Afrika en Amerika
gezonden. Invoege men rekend, dat
’er in dic ja arzoo naar de Ooft- alsWeftin-
dien wel (9) tachcig fchepen uyc de Vereenigde
Geweften in zee ftaken. Ieder
had hec hart en den mond nu vol van deezen
nieuwen handel, en de ontdekte zeldzaamheden,
die door de t’ huys gekomene
togtgenooten op hunne reyzen gezien,aan
hunne vrienden en bekenden tot aller verwondering,
veelsryds zelfs boven de waarheyd
verhaald wierden. De een vcrtelde
hoede bewoonders van ’c eyland Madagask
ar, de fchaamelledcn befnecden (10) en
bewimpeld hebbende, voorts mec het overige
lighaam naakt liepen. Dc ander hoeop
eenige kuften de ( 1 1 ) vrouwen gemeen, op
andere weder mec zoo tedere liefde aan haare
mannen verknocht W’aaren, dat z y gewillig
in ’tontftokcn lykvuur fprongen, en
zich nevens (’i2)delighaamen haarcrovcr- (u)Schoiu
leedeue echtgcnooten , ondcr ’c geklank
van allerhanden Ipeeltuyg lieten vetT l'i.
branden. Hoe de huyd van de iu- P^s-i93-
woonders onder cene en de zcifde lucht-
ftreck van verfcheydene kleuren w a s ,
en z y in mismaakchcden zelfs het voorwerp
hunner hovaardye ftelden. Dus laaten
de ryke Chineeze de voeten der (13 ) (i3)Nieu-
vrouwliedcn van jongs afzoofty fbczwach-
telen en inbinden, dac z c naamaals onbe- vi.hoofd-
quaam om te gaan, uytgroocsheyd en tot ^ ‘¡^fo^sö-
teken haarer hooge geboorte, moeten gedraagen
worden. De mannen op de kuft
van Kormandcl rek k eu, integendeel, de
( 1 4 ) oorlellen eene fpan lang, ’c geneby
dien landaardtals ictfchoons geachc wordt. iS.vo^ijag.
Anderen weder verhaalden hoe deeze be-
weeren den waaren God te kennen, d och,
door dien rc eeren cn ce zoeken in de mec
eygen’ handen (r^jgevormde afbceldlelen,
hnnne grove onkunde en blindheyd alte god: der
overvloedig ontdekten. Hoe anderen in fojfi'“'-
ZOO diepe onweetendheyd verzonken laagen,
dat naauwelyks in hun gedrag eenige
vonk der ingefchaape redelykheyd doorftraalde.
Dac z y oo k ,on ze r zeden en waaren
onkundig, voor (16 ) eene tinne lepcl
eene koe, en voor een mes o f andere kley- ijefcenen,
nigheden weder andere zaaken van grootere xxxu.
waarde met groote graagte naar de eerfte fouö.
eenvoudigheyd vermangelden. De ftuurluyden,
en die een zeemans hart in ’c l y f
hadden , verc'elden de groote uytgeftrekt-
heyd der ontdekte z e e n , ’t geweld der
hemelhooggaande golven, en de yslykheyd
der uytgeftaane ftormen ; welke, niet als
hier onzeker,maar op ( 1 7 ) hunne vafte cn (i7)Schou-
gezette tyden desjaars mct dulle raazernye [„3
uytberften cn langen tyd achtercen woc- 11. bock, ’
den. Hoe de winden b y zekere tyden , P^s-i94-
nu u y t deezen, nu uyt genen hoek waai-
jen , cn naar’t verwiiTelen van hoogten en
zeekuften ook van ftreek verwiffelen. Dat
Java een eyland (18 ) is, tcn naaftenby als
Engeland, en niet, g elyk fommigen tocnog- h S l
toc geloofd hadden, ccn gedeelte van ’c
vafteland van’tZ u y d en , zooals hen door^2j?^“^*
hcc rondom re vaaren was gebleeken.
Met een woord hec verhaal dier zeldzaamheden
was niet alleen hec gemeene
onderhoud der dagclykfche bycenkomften
en famenfpraakcn, maar g a f ook aanleyding
, dac de Admiraaliteyt van Noordholland
ter gedachtenis daarvan dcczcn
legpenning gemunt heeft.
H«c
1598.
Het wapen van den Zeeraad van Weftvricsland ftaat op de eene zyde 5 binnen deeze woor- *
den :
S A C R A A N C H O R A C H R I S T U S .
CHRI STUS IS ONS PLEGTANKER.
D e oude Heydenen verftonden door hec gehcyligde o f plcgtanker ( i) hunne laatfte toeviugt en
voornaamfte betrouwen : invoege deeze fpreuk hier betekent, dacde Admiraaliteyt van N o o rd holland
haar uyterfte betrouwen op Chriftus Itclt. Tuflchen de ankers ftaan dc letters P P P ,
bediedende :
P ü G N O P r o P a t r i a .
I K VECHT VOOR T V AD E R L AN D .
D e andere zydc heeft gccne verbeelding, maar allccn deeze (z) fpreuk van den wyzen Jcfus Si-
rach tot opfchrift :
Q U I N A V I G A n T M A R E N A R R A N T P E R I C U L U M E J U S ,
Q J J O D A U D I E N T E S A U R I B u s N O S T R I S A D -
M I R A M U R . C I O r O X C V I I I .
DIE DE Z E E BEBOUPVEN V E R T E L L E N HET G E V A AR V AN DE
Z E L V E , E N PVr Z Y N VERPVONDERD A L S PVT 'T MET
ONZ E OOREN HOOREN. ifp8.
(t) Lucia-!
nusinjove
trag.in Fu*
g ilivis, ac
in Apolog,
pro mere,
coad.
(2) Predik.
kap.
X L lI f.
Ÿ.26.
Door deezen overzeefchen koophandel
met de Indifche en andere afgelegene kuften,
zagen zich de aanzeegrenzende Landfchappen
der Vereenigde Geweften in beteren
ftaat om hun aandeel in de toegeftaane oor-
logslaften te können opbrengen, als wcl de
anderen, die dieper in ’t land gelegen van
dic voordeel verfteeken waaren, en den
vyand, o f hunne eygenc.krygsknechten om
dien a f ce weeren, geftadig op den hals
hadden. Invoege z y door de geduurige
vyandlyke invallcn en hec verhuyzen der
ingczeetenen verarrad, thans genoodzaakt
C3)H.de waaren de overgcbleevcnen uogmcer (3)te
Ned°W vermids raen in ’calgemeen,
fol. 331. ' ZOO Vrankryk mec Spanje den onderhan-
den zynden Vreede ilo o t, hec vergrooten
van ’s Lands krygsmagc, en, om die te
onderhouden, ook het zwaarder belaften
van dc gemeente beftemd had. Reeds was
over ’c invorderen der oude belaftingen te
Uytrecht in Grasmaand deezes jaars eene
hevige beroerte ontftaan: want de Burgerhopluyden
op het Raadhuys aldaar ontbooden
, om wegens ’c uytviudcn der nieuwe
belaftingen tc raadflaagen, weygerden daarin
te ftemmen, zoolang men de Geeftlyke
goederen den geiien liec behouden, welke
nu niet meerGeeftlyk, doch edicer op dien
naam, zoo groote inkomften toc grootmaaking
allecn van hunne huysgezimien,
cn buyten alle nntdesLands bleeven bezit-
ten. Daar integendeel de aangrenzende
Landfchappen hunne Bondgenooten ,iedeit
het weezen van den Godsdienft door de in-
gevoerdeHervorming veranderd, en dienvolgens
dc oude oogmcrken, waartoe die
Geeftlyke goederen geftichc waaren, op hielden,
de zelve aanftonds ten profyre
van ’c gemeen vcnrallcn verklaard hadden.
Hec zelfde begeerden z y ook in ’ c ftichc
Uytrecht hun vaderland werkftellig gemaakt
ce hebben, alvoorens in eenige be- '
lafting van de genoeg uytgeputtc (4) ge- (4) Meter.
mecntc te willen tocffttci'^mmmmeenn.. HoCZCCr
men heu toc het afftaan van dic v erzoek ,
als ftrydig tegens de oude inftcliingen en
hcc verdrag mec de bezicceren dier Geeftly
k e goederen eertyds geflooten, trachtte
te beweegen, zoo waaren echrer alle poogingen
vergeeffch ; ja zyontftaken te meer
dedrifc van dien verbictcrden hoop: wclke
L l l i l l 2 onderfol.
398.
T ii
n
Î ! '