( I ) Mete-
ren Ned.
Hift. fol.
348. verfo.
(2) Refol.
der Sraar.
van Holl.
14 Dec.
1594. fol.
535-
Item 15.
pcc.,st,4.
fol. 537.
(3) Brief
des Konings
aan
2ynen Afgezant
Refol. der
Staar. van
Holl. fol.
525.
plondcidcii dc dorpen ( i ) en Hcere floten,
licpen dc Kloofters af, cn ftaken vcclc huy-
zcn,ja dc voorftedcn van Arras cn Valcn/yn
zelfe in brand , waardoor het land wierdt
vcrlaaten, cn de akkers onbebouwd bleeven
legmen; ’t gene eene geweldige dierte
van koorn te wegebragt, cn die van H o lland
cn Zeeland aanzettede, om ( z )d o o r
’t wel bczet houden der ftroomen , alien
tocvoer naar den vyand tc weeten. Waarb
y nog kwam, dat Koning Hendrik van
Vrankryk zich thans in ftaat v o n d t, om
den (3) hoon , dicn hy van den Sp.rnjaard
onder fchyn van den Roomfchen Godsdienft
te befchermen, ontfangen had, aan
dien landaardt te konncn betaald zetren en
daarvan de wraak op dc ’ Nederlandfche
grenzen doen gevoelen. Want hebbende
den Roomfchen Godsdienft aangevaard,
had h y den algemeenen en voorgewenden
ftrnykelfteCu u y t den weg gernymd, en het
momaanzigt den zulken atgetrokken, w elke
in ’c Franfche R y k zoo bloedige verdeeldheden
, onder voorwendfel van ge-
loofsbefchcrming tot aanwas van hunne
eyge grootheyd hebbende gequeekt, nu
geen fchynredenen meer over hadden om
die langer gaande te houden. Eer h y zich
echter tot daadlykheden u y t lie t , maaktc
de Franfche Koning aan die van Heuegou-
w c , A r to is , (4) en andere geweften den
Spanjaard onderworpen, b y brieven bekend,
d a tzy dicn landaardt het beleedigen
van den Franfchen bodcm te beletten, cn
u y t het land vau Kameryk, binnen zekeren
tyd te verdryven hadden , o f dat hen
b y naalaatigheyd van dien, volgens’t recht
van vergelding , gelyke vyandlykheden
van zynen kant tc verwachten ftonden.
Dan vermids deeze waarfchuuwing het bcoogde
geenszins tewcgebragt, deed de Fran-
fche Koning ondet’t gefchal van trompetten
op alle de grenzen vau (y ) Nederland by
ecn openbaar plakaat, gedagtekend den ze ventienden
van Louwmaand desjaars vyf-
tieuhonderdvy fennegcntig, aan alle de onderdaanen
des Spaanlchen Konings den oorlog
verkondigeu. T o t gedachtenis van’t welkc
dees gedenkpenning, volgens de geruyge-
nis van (d) Lukkius, is iu ’t licht gekomen.
W Mete-
reti Ned. '
Hift. fol,
348. vcrfo;
Bor
I lederl.J ,
Beroerten:
XXXII.,
boek,
fol. I,
(6)fol.3îo5
Om het borftftuk des Franfchen Konings, wicns hoofd met laurier gekroond is, bevat de rand
der eene zyde deeze tytels :
H E N R I C u s , D e i G r a t i a F R A N c i æ E T N A V a r r æ R E X
C H R I S T i A N i s s iM u s .
I - IENDRJ K , D O O R G O D S G E N A D E A L L E R C H R I S T E L T K S T E
K O N I N G V A N V R A N K R T K E N N A V A R R E .
(7) Hooft De andere zyde verbeeldt eenen ftruysvogel, die eenen havik met zync pooten vertreedt, on-
Henr^ de Jgejc ^yne gewoonlykc (7) fpreuk :
fol. i6o,
P R O V O C A T U S P U G N O .
G E T E R G D V E C U T IK.
(8) Refol.
der Gc-
comin.»
Raad.
van Holl.
10 Dec.
525’
' De Franfche Koning had van dit voorneemen
reeds in ’t voorgaande jaar (8)
den cvvceüntwincigilen van Wynraaand by
brieven aan zynen Afgezant Biizenval,
94. fol. die weder b y ingelevcrd vcitoogfchrift aan
de Vereenigde Geweften kennis gegeeven,
en daarby hunne Hoogmoogendheden verzocht
om de iiulpbcnden , dic z y onder
Philips van NafTou in Vrankryk gezonden
hadden, tot vordering der gemeene zaakc
voor
(i)Refol.
derStaaten
vanHoll.
,2 Dec.
,594. fol.
577-
(i) Refol.
derStaaten
van Holl.
12 Dec.
1594. fol.
579-
(3) Refol.
derStaaten
vanHoll.
van 17-
Febr. tot
JO Maart
1595-fol.
02.
(4) Refol.
derStaaten
vanHoll.
van 17.
Febr. tot
loMaart
j 59j.fol.
9i>
voor den aanftaanden veldtogt, nietallcen
nog aldaar te laaten, maarook om zynen
Meefter mer eene goede fomme gelds, even
als i n ’t voorgaande gefchied was, in dic
jaar wederom by te Ipringen. O p welk
laatfte ( i ) de Staaten van Holland onder
andere zynde befchreeven den twaalftien
van Wintermaand, in eenen onderftand
voor den Franlchen Koning van twee tonnen
íchats (i)bew illigd en , en dac wel b y zonderlyk
in opzigte tot de gedaane beloK
te zyner M a jc fte y t, van aan den gemeenen
vyand den oorlog cc zullen verklaa-
rcn. Hec gcnc de Staaten niec zoodra
verftonden dac (3) gelchied w a s , o f z y
beilooten dat hec ingcwilligde geld, mids
de wegen tuffchen Luxemburg en Parys
o f Rouan geheel onveylig wa aren , by
wiflel op Sedan o f Lotteringe ten ipoedigfte
(4) zoude worden ovcrgemaakt. Hoewel
veelen met dccze oorlogs verklaarin-
ge tegens Spanje, u y t hoofde van des zelfs
geduchc vermoogen niet weynig in hun fchik
waaren, zoo had echter de Koningin van Engeland
wegens dic gedrag des Franfchen
Konings geene kleyne argwaan opgevat,
alsof h y van zins zoude z y n , om ten kofte
van Spanje, zyn e Staaten vergrootcndc
zich nice min aan haar R y k , als aan zyn e
andere Gebuurvorften ontzaglyk te maaken.
De Franfche Koning z c i f verwictigde
hiervan zyncn Afgezant en vcrklaarde van
zins tc z y n eerftdaags den Hertog van Bouillon
naar Engcland cc zenden om dic ongegronde
achterdenken in ’c gemoed der K o ninginne
uyc te dooven. Ja h y (7) betuygde
indien brief in alle oprechtigheyd
voor G od , geenszins door deeze oorlogs-
vcrklaaring hec uytbreydcn zyn s R y k s in
’coogce hebben, d ew y l dac grooten magtig
genoeg was omzich mec hec zclve voldaan
cn wel vernoegd te houden. Des dac h y
de wapenen tegens Spanje enkelyk had
opgevat om z yn e te hooggeftcege trocs-
heyd ce beteugelen, en dus aan Europa de
ruft , die het zoo lang door z yn e konfte-
naarycn ontbeerd h ad , eyndelyk te vcr-
fchaffen, Welk laatfte ook overeenkomt
mec de zinfpeeling van deezen Franfchen
legpenning.
( ff Rcfol,'
der Ge-
coinm,
Raad.
van Holl.
10 Dec.
1594- foU
525.
Op de cenc zydc ziet men den Franfchen Koning geheel in ’t harnas te paarde zitten, en met
ccn uytgetoogen zwaard zync ruyterbenden aanvoeren; ondei- deeze fpreuk;
Q U E R O P A C E M A R M I S . i fp f .
I K Z O E K D E N V R E E D E D O O R D E W A P E N E N . 1797.
Onder cene Koninglyke kroon ziet men op de andere zyde de wapenfchilden van Vrankryk cn
Navarre die mct de Ridderordren van Sint Michiel cn den Heyligen Geeft zyn omhangen. Tuffchen
de wapenfchilden ftaat onder ecue gekroonde H , zynde de eerfte letter van’s Konings
naam, en in den rand dit omfchrift:
H E N R I C U S I I I I F R A N C O R U M E T N A V A R R A R E X .
H E N D R I K D E IV. K O N I N G V A N V R A N K R T K E N N A V A R R E .
G e ly k meu deczc oorlogsverklaaring federt
hcc eynde v a u ’t voorgaande jaar wel
voorzien had, zo o waaren, b y aanfchry-
(5) Meter, ving de Geeftlyken en (6) ’s Lands Rid-
dsrfehap den eerften dag deezes jaars te
verfo. ’ BruiTel vergaderd, om ovcrden nooddaar-
medc het Vaderland gedreygd wie rd t, on-
• derling tc raadpleegen. Van al den Adel
nam A a r fch o t,als de eerfte van alien, het
woord op en g af, naa op hec leevendigfte
dc jammeren vertoond ce hebben, waar in
de Spaanfche Nederlanden verzonken laagen
, den Spanjaarden, door Fuentes en anderen
alsnog begunftigd , daar van alleen
de w y te , welker vertrek u y t den (7 ) lande,
alle die onheylen konde doen ophoudcn
, cn de afgefchcurde Staaten geruft ftellen,
om zich eenmaalin eeneongeveynsde
Vreedehandeling in te laaten, en op b illy ke
voorwaarden met de overige Landen te
vereenen. Door ’c welk e, z o ’t gelukte,
men z ich buyten alien tw y fe l weder zou de
in ftaac zie» om Vrankryk niet allccn te
wederftaan, maar (8) raet vrucht z e lf, geY
y y y y X ly k
C7) Bor
Nederl.
Beroerten,'
XXXII.
boek,
fol. 2.
(8)Mete:
ren Ned.
Hift.fol.
349r
A I ¡r«'-
Î "il-- !
- i
S" . . t
. 'I :
5 ■
i
Iti", <714 ^
'1 Ì i
.! ■
v i
f i
V“ i
i t e / fe li
(to
■ Í- Ì
0 t e S ' i
Ivi a«. i i
i-l'i '!
f c ' " i i f .
i'lfc
, -U ,
i ' " i I
i’
~i