'iis/l'' A l i 'k '
• f v
1572. P R IN C e p s U R A N IÆ .
P R I N S V A N O R A N J E .
Rondom de beeldenis van den Prins CU het byfchrift, zict men verder negen wapenfchilden j
dls van den Graaf van Lumey, Jonker Emmery van Liei-, die met den Prinfe van Oranje als
Edelman uyt Brabant kwam, en eerfte Stedevoogd van Wiiieinlhd was, van den Graaf vander
Lippe, den Biuindcrhecr van Bronkhorft en anderen , die zich het hevigft tegens den tienden
penning hebben aangekant, gelyk dit omfchrift beveftigt ;
T A N T I H E R O E S D E C E M A L B A N O D E C IM A M .
A n n o xyjz; 4. J U N I I .
T I E N ZO O GROO T E H E L D E N B E T I V I S T E N A L V A D E N T I E N D E N
P E NN ING . I N H E T J A A R l y y z .DEN 4. V A N Z O M E R M A A N D .
Ned. Hill,
fol. 249.
Eiesgclyks op het innecmen van Bergen
in Henegouwe, dat door’sPrinfenbroedcr
G ra a f Lodewyk op den ( i ) viercntwincig-
Hiii. fol. ften van Bloeimaand verricht was, had dees
-48- doo rzyne inkomende manfchap langs flraat
W Hooft (2) doen roepen : Vrankryk / vryheyd!
vreejl n ie t ; de B r in s van Oranje komt 11
ontflaan van den tienden penning en alleAL-
vaas fihattiugen ! Het verlies van deeze
ftad ging den Hcrtogc meer als van alle de
andere ter harte, vermids hy vreesdedoor
toedoen der F rancoizen, die niecs wenich-
ren ais ’r verwarren der Spaaniche zaaken,
eeneii wiflen oorlog u y t dien oord op
den hais te krygen: te meer dewyl hem ook
bekend was hoe Prins Willem in Duytfchland
wakker yverde i n ’t oprechten van
(3) een nieuw leger; om hem eerftdaags in
het hart v a n ’t land te beftooken en de af-
gevallene fteden met deezen onderftand re
hulp re komen. Waarom de Spaanfche
Landvoogd die in den beginne by Bergen
Hooft op Zoom zyn e benden ("4} had vergaderd
foL 248.' ' afgevallene zeeftcdcn tebeteugeicn,
nu van voorneemen verandcrcnde befloot
de zaaken van Holland , Zeeland en andere
geweften op haar bcloop te laaten en
Bergen tc herwinnen , om den gevreeiden
k ry g aan dien kant voor (5) te komen.
Voor het eynde van Zomermaand, wierdt
Don Fredrik, Alvaas zo o n , om die plaats
SIHooft
fol. 139.
l.is8 .
te berennen voor a f , met vicrduyzend
knechten en vierhonderd paardcn derwaart
gezonden. Ecr de vader z ich in perlbon
by ’t beleg vervocgdc < ontboodc h y de
weynige overige Spanjaards u y t Holland
vermids z y nu aldaar van geen nut waaren
, en de Staaten van dat geweft cc Dordrecht
vergaderd, op de krachcige aanlpraak
van Philips van Marnix, (6) HecrvanSint
Aldegondc,niec allecn den Prins van Oranjc
als des Konings Stadhouder hadden aan-
genomen, maar ook bellooten dc noodige
geldmiddelen u y t te vinden, toc (7 ) het
onderhouden van z y n leger. Met het welk
e, fterk (8)zevienduyzendDuytfcheruy-
ters en zeveiitiendiryzendknechtcn hy eerlang
over den R yn cn dc Maas too g , vervolgens
Roermonde, Mechelen, Loven, (9)
Dendcrmonde cn Oudenaardc veroverde,
en geduurig tocontzetzyns broeders voort-
tro k ,to t dat h y (10 ) op den achtften van
Herfftmaand de vcldontdckkcrs der belegeraars
i n ’t oogkrygendc, zich tuflchen
Bergen en Valençyn ncdcrfloeg. In deeze
onderneeminge, die niet min ftoutmocdig
als dc eerfte was, wimfchten’ hem zyn e
vrienden,dat h y van het beoogde geluk, ’c
welk veeltyds den ftoucenhclpt,mogtwor-
dcn begunftigd : gelyk men zien kan op den
volgenden ( 1 1 ) penning, die geacht word f
op deezen tweedcn togt gemunt te zyn.
(6) Hooft
Ned. Hift.
fol. 25,9.
(7) Hooft
•Ned. Hill,
fol. 270.
Meter.
Ned. Hift.
fol. 77.
verfo.
(8) Hooft
Ned. Hill,
fol. 270.
(9) Hooft
Ned. Hilt,
fol. 272.
(10) Hooft
Ned. Hilt,
fol. 173.
(ii)Luck.
Syll. fol.
241-
Het geharnafte boi-ftftnk van den Prins ftaat op dc voorzydc, omrinud van deeze tytelen :
•---------------------------------------- . G U I -
15 7 Ì-
G U I L E L M u s , D e i G r a t i a P R i n c e p s A Ü R A I C iE ,
C O M es N A S S A V I ^ .
W I L L E M , D O O R G O D S G E N A D E P R I N S V A N O R A N J E ,
' G R A A F V A N NA S SOU.
De rugzyde vertoont eenen fterlcgewoiteldcn eykenboom, onder deczc fpreuk, gelylv7inniu
met die van den Flcldcndicbtcr(i) Virgilius, tot opfchrift: ^ 284
A U D A C E S F O R T U N A J U V A T .
H E T G E L U K H E L P T D E S TOUT EN.
Dc czc byfprcuk nogtans wierdt geenszins
in den uytflag van die ftoutmoedige
beftaan des Prinfen bcwaarheyd; want h y ,
hebbende A lv a in zyn e voordeelige vcr-
Ichanfinge aangetaft, was nice allccn met
(2) Hooft groot (2) verlies der zyn en afgeflaagcn,
Ned^ Hill, ij^aar z e l f in z yn e iegerplaats den voJgen-
(3) Hooft nacht zo o onvoorziens (3) b e fto o k t,
Ncderl. dat z yn e benden in verwarring en h y in
Hilt.fol. groot gcvaar zyn s leevens geraakte; ja
zoude flaapende in zyn e tent z y n vermoord
geweeft, waare h y niet b y tyds
d o o r ’t huylen van eenen hond, die hcm
ook hot aangezigt bekrabdc, gewckt geworden.
Sedert deeze ontmoeting geen’
kans ziende den diepbegraaven vyand voor
dc ftad op te flaan, brak h y op , bezette
M echelen, en too g weder over d eM a a s ,
(4) Hooft daarnaa ook over den R y n te (4) O r ib y ,
Ned. Hill, alwaar h y z y n leger afdankte. D it was
oorzaak dat Graaf Lo d ew yk de ftad Ber-
(;) Hooft gen onder eerlyke voorwaarden den (5)
fol27^'^‘ Spanjaard in handen fte ld e , dat Dieft ,
Dendermondc cn Oudenaarde ’s Prinfen ,
zyd e verlieren, en Mechelen door zyn e
bezettclingen vcrlaaten den Spaanfche
krygsknechten ter plonderinge wierdt
overgegeeven. Ondertuflchen was de
((§)Bor Prius van Oranje, op verzoek der Staa-
S e n e n Holland , derwaart vertrokvibock^
l<en om de ftaatszaaken in dien oord te refol,
301. gelen. H y nam z yn e rcys door Ove ryffcl
, kwam den twintigften van W yn maand
te Kampen, cn vertrok van daar
tc fcheen op (7 ) Enkhuyze. Op z yn e (A
aankomft aldaar, gelyk ook in alle de ver-
dcre Hollandfche fteden wierdt h y alom
met alle tekenen van de uyterfte hoogachting
en geneegenheyd ontfangen. De
drang om hem re zien was onbelchryve-
ly k ; men zag hem aan als den vcrlofler
des Vaderlands, die z yn e eygene goederen
’t hunner verlofling nu toc tweemaal
toc had o p g e z e t, en door wiens toedoen
ais gedwongen de Spaanfche Koning, op
den vyftienden van Zomermaand, aan de
gemagtigden der Staaten van Brabant, (8)
Vlaandre, A r to is , Henegouwe, Ryf-Be^toScn;
fel, Douay en Orchies rc Madrit verklaard vi.boek,'
had vau den eyfch des tienden en twintig- vSfo!°*
ftcn pennings, door Alv a gedaan,-tot genoegen
der Landzaaten a f te zien , en dien
te vernietigen. H et zelfde heeft Alva e lf
dagen laater aan den Graaf van Boflu z y nen
Stedchouder in Holland gefchreeven,
om het den Staaten van (9) dat geweft be- (9) ßor
kcnd te maaken. Dus zong men den lo f £.^“ 1
van Oranjes bloed en heerlyk geflacht vi. hoek i
langs ftraat, als o f nu alles in behoude haven
geweeft waare, en geene zee (10) van we- (lo)Hooft
dcrlpoedhcn voortaan tc hoog gaan mogte.
’t Was ook door den zelfdcn yver dat in,
Holland, op des Prinfen aankomft aldaar,
die eerfte gedenkpenningtje gemunt wierdt.
I. O)p de eene zyde zict men den Prins geheel in ’t hamas cn houdende met de rechter hand
/. Deel. R r fguen
■ ' 1 '