u Vji¡!
i i ' tosi::!
Mtn*
íJí
öiT
11 ill
‘ I ‘
t e '
-1 I ■„
[ ' )
te r to te
' !
li,-,:
I 1 '1 '
i
i f '>f
i f 97-
delen. Om dit werkftellig te maaken ,
deed hy ondcr vericheydene vcrdichcce
voorwendfelen u y t de omgclegene bczec-
tingen omtrent vyfduyzend voetknechten
cn achthonderd ruyrers mec hec noodige
gefchut b y ( i ) Geertruydenberg, dac maar
7.CS uuren vandaar le g t , verzamelen, en
■ ftellende z ich , verzeld van den Graafvan
Zolms, (2) François Veere ,cn andere ervaarene
( 0 Mcte-
ren Ned.
Hill.fol.
377. verfo.
(i) Refol.
der Ge-
comm.
Raad.
van Holl.
24 Jan.
IJ97. fol.
24.
( i) Meter.
Ned. Hift.
fol. 378.
krygsovcrften aan’c hoofd d erzc lv
e , floeg in de duyfterheyd des nachts op
weg. Dit kon echter zoo ftil nice gclchie-
den, o f Varax wicrdt ’er van verwittigd ,
en zondc dien zelven nacht den onnutccn
naafleep vooru y t, mct voorneemcn van
dicn met de ftille trom te volgeu cn ce
Hcreutals, alsineeneveylige fchuylplaars,
hec gevaar te ontwyken. Doch Maurits
dic wel voorzien hebbende, hadal in den
vroegen morgenftond onder François Veere
tweehonderd uytgeleezene knechten
naar de Tielfche (3) heyde gezonden, om
des vyands Iegerplaats niet alleen vannaby
te veripieden, maar o o k , zoo h y aftrok,
dien door i'chermutfelingen op te houden.
Deeze naa eene naauwte tc z y n doorge-
too gen, ontdekten van eenen berg den
vyand in zynen aftogt, des ftortten z y op
zyn e achterhoede en hicldenzoolang ichutfemeenfchap,
totdac z y door vierhon-
erd ruyters onder Hohenlo geftyfd, den
vyand eyndelyk cot ftaan kreegen. Inmiddels
kwam ook Maurits mec de- overige
benden in voile ilagorde aan. Waarop
alom het gevecht wierdc begonnen, en
Hohenlo meczoovreezelykeen geweld op
de vyandlyke ruyterbenden aanviel, dat
z y , zynde op de zyden gefteld om dic te
dekken,ftraks ontfnoerd wierdcn, enhun
eygen voetvolk in verwarring bragten (4)
door wclk ongeval gevolglyk beyde de
vlengcls wierdcn geflaagen , en hcc mid-
d c lly f buyten ftaac gefteld om lang ftand
ce houden. OndertulTchen waaren eenige
Staatfche benden aan ’c plonderen gevallen
, waarop de vyand , zoohaaft
dit van hcm gemerkt wierdc, weder moed
grcep, zich herfteide , en op nieuws cot
hcc gevccht keerde. Dan Maurits ver-
duurde met de overige benden deezen inval
5 cn drcef den vyand onder eene groote
ilagting andcrmaal op de vlugt. Behalven
den Hoofdbevclhebber Varax , die
Broeder vau den Markgraaf van Varambon
was, z yn over de tweeduyzend (7 ) van
den vyand verflaagen, vyfhonderd gevangen
, en achcendcrtig vendels , eeu ftandaard
en voorts ecn zeer groote buyt in
handen van Graaf Maurits gevallen: wclk
e, naa ’c winnen vau den burg vanTurn-
hour,ondereeneaIgemcenc toejiiyching der
gemeente binnen weynige dagen in’s Graavenhaage
te rug kwam, alwaar h y op d e
groote zaale (6) van ’c H o f de veroverde
zeegerckens deed ophangen. Heerlyk
voorwaar was deeze zcege; zulks de ftu-
dencen v a n ’t Staatfche queekfchoolop de
Hooge fchool van L e yd e , deswegen eene
Latynfche redevoering doende , door dc
Scaaten van Holland niet alleen mec honderdvyfcig
(7) guldens , maar ook zekere
Jakob Greyn (8) met honderd guldens
is vereerd geworden, wegens dat hy
eene zeer flerlyke kaart van’c voorgevallen
gevecht had op gefteld : ter gedachtenis
van welke aldaar behaaldc overwinning
ook dees legpenning in de Vereenigde G e weften
gemunt is.
(4) H. dc
Groot
Ned. Hiil.
fol. 297.
(5I Refol.
der Ge-
comm.
Raad.
vanHoll.
z8Jan.
1397. fol.
23.
SIMeter,
led. Hiil.
fol. 378.
verfo.
S I S
van Holl.
I Maart
1397.fol.
©Refol.
der Ge-
comm.
Raad.
vanHoll.
25 April
1597. fol.
201.
Op de eene zyde zict men de benden van Maurits dic van Varax op de vlugt jaagcn cn vcr-
volgen j binnen dic randfchrift:
V I C T O R I A T U R N O T A N A . 14 J A N U A R I I ippy.
O V E RW I N N I N G B Y TURNHOUY . D E N 24 V A N
L O UWM A A N D . 1797.
D e wapenfchilden van Vrank ryk, Engcland, en de Vereenigde Geweften zyn op de andere
zyde door eenen band, ter gedachtenis van’ t mcergemelde Verbond tuftchcn die drie moogend-
heden, famengeih'ikt. In d en rand lecft men deeze fpreuk van den (p) Koninglyken Harpzang-
i 23. dichter:
A D O M I N O F A C T U M E S T I S T U D .
D I T I S V A N D E N H E E R E GE S CHIED .
(i) Abregé
Chron.
de I’Hift.
de France,
tom. VII.
pag. 261.
{2) Meter.
Nederl.
Hift. fol.
379'
(3)Abregd
Chron.
dei’Hift.
dc France,
tom. VII.
pig.103.
(4) Meter.
Ned. Hift.
fol. 367.
(3) Refol.
der Staat.
vanHoll.
van 1Ö
Aug.tot
12 Sept.
1 597. fol.
457-
Her verlies b y den Spanjaard door deezen
veldflag geleeden, wicrdc eerlang door
’t winnen van Amiens, hoofdftad van Pikardie
, op dc Franfche grenzen geboec.
Dc Stedevoogd van Doerlans Ferdinand
T e llio , dic hoewel een dvverg ingeftalteecn
reus in moed was, had deeze krygslift ontworpen,
en door zeftien foldaaten ( i ) iu
boereklederen eerft de poort van Montres-
cu t, en daarnaa door de overige vcrfchoo-
lene benden, die tweeduyzend te voet en
zeshonderd ce paarde fterk waaren, deftad
zelvc op den elfden van ( z j Lentemaand
zonder groote bloedftortinge veroverd.
Onbefchryvelyk is ’c hoezeer de Franfche
Koning, op ’c ontfangen van deeze flechte
cyding, z ich ontftelde; vermids hierdoor
nu Parys , dc gewoonlyke verblyf-
plaats der Koningen, thans de grensftad
des (3) Franfchen R y k s was geworden.
Des naa veele raadspleegingen wierdcn op
dien van den Hertog van Maijenne, want
dees had zich (4) in ’c voorgaande jaar mec
deu Koning verzoend, de bygelegene toegangen
door de ruytery terftond bezec, federt
door Biron de ftad Amiens naauwer
ingefloocen cn berend, en eyndelyk door
den Koning z e lf in Zomermaand (y ) belegerd
; onaangezien de bezettelingen v y f duyzend
fterk van al het noodige voorzien
waaren , en wel zeftig ftukken g rof
gefchut op de walleii hadden. Zulks
die vanbinncn dag op dag door u y tvallen
, vinnig fchieten, en aanfteeken
van mynen den grond voec voor voec verdeedigden
, cn dus hcr beleg indiervoege
vercraagden, dac ’er dric (6) maanden verliepen,
eer de belegeraars hunne loopgraven
tot aan dc grachten der ftad konden voorc-
zetten. Maar gelyk desonaangezien dc ftad
zich eyndelyk zoude moeten overgeeven,
zoo z y niec ontzec wie rd t, liet dc Aarrshcr-
rog daartoe alles vervaardigen, cn trok met
een leger van achttienduyzend man te
voet en vierduyzend te paarde, den v y f tienden
(7 ) van Herfftmaand. van Doerlans
om de Françoizen het bclcg te doen
opbreeken. Dan deeze waaren zeer wel
befchanft, en liecen-zich, door de aange-
le y de fchermutfelingen, geenszins u y t hun
voordeel lokken; zulks de Aartshertog in
zynehoopebedroogen,zich eerlang genoodzaakt
vondc door gebrek van eetwaaren en
de z ie k ten , die (8) z yn leger aantaftren ,
zonder z yn oogmerk bereykt te hebben ,
onder het uyclachgen en naabaauwen der
Françoizen, van den kant der riviere en’c
verfchanfte leger des Franfchen Konings te
rug ce trekken. Waarom ik meen dat in
deVerecnigdeGewcften, thans zoo naauw
mct den Franfchen Koning verbonden, ter
gedachtenis van deezen vcrgeefTchen togc
des Aartshertogen, dees legpenning gemunt
is.
Chj
de l’Hiil.
de Franccj
tom. VII.
pag,273-
(7) Abregé
Chron.
de l’Hiil.
de FrancCj
tom. VII.
pag, 17^.
(8) H . de
Groot
Ned. Hiil;
fol-310.
De ccae zydc verbeeldt het verfchanflc leger des Franfchen Konings voor de belegerde flad, ’t
gene de Aartshertog te vergeeffch tracht te bcvcchten; vermids een E n g e l, die vanbovcn kom t,
het mct zyn fchild befchermt. He t randfchrift is de gewyde fpreuk van den (p) Harpzangdich- x c 7 ’ '°’
*■4,
S U B A L I S E J U S S E C U R U S E R I S : C L Y P E U S
V E R I T A S E J U S .
O N D E R Z T N E V L E U G E L E N Z U L T G Y B E TROUWEN- . Z Y N E
W A A R H E Y D I S E E N R O N D A S E N B E Ü K E L A A R .
te :* - \ ■•i "■2-.1
to::i; 1
' ■
1
¡,í: :4
?:• !!to ..i.
m 1i ]1
■■
u
■ 11il
a
f-
f .'i
teil te
:l [5
i te
■■■te
■ ■ I,
t e i