I. 1578.
N E D E R L A N D S C H E
+
Op de eciK zydc ziet men cene kei k , die in ’t midden van eene beroerde zee op cencn hccli-
(t|Kap, ten grondllag is geveftigd, door vuurvlammen en ftormwinden vruchteloos aangetaft; binnen
AVl.y.18, deeze fpreuk, genomen uyt den (i) Evangelifchryver Mattheus:
N IH I L P R a E V A L E B I T A D V E R S U S E AM .
H E T Z A L T E G E N S H A A R N I E T S V E RMO O G E N .
Op dc andere zyde ftmt het Biflchoplyke wapenfchild; cn in den rand dit omfchrift;
C A L C U L U S C L E R I H A N N O N I a E . lySz.
R E K E N P E N N I N G D E R G E E S T L I K H E T D V A N
HE N E G O UWE . lySl.
<i) Hooft
Ned. Hi«,
fol. s8S.
( ,) Bot
Nederl.
Beroerten
Xii.boek
f o l. ; 7 .
yerfo.
• 'itiAi ■
. .
(4) Bor
Nederl.
Beroert.
XII. boek,
fo!. 58.
Yerfo.
Byna gelyke beroerten over ’ c ftuk van
den Godsdienft gingen ook elders in zwang.
Dns in Gelderland, daar men, ais gezegd
is , den Geloofsvreede had afgeflaagen,
bcftonden de Onroomfchen (buyten hoope
van iet met gemoede te verwerven) de foldaaten
( z ) in den arm te neemen, cn mct
hunne hulpe zich eene vrye oeffening van
Godsdienft te bezorgen. T e Gelder namen
z y de Parochikerk in be z it, en voerden
met hulpe des Droffaards ten platten lande
hunnen Godsdienft in, ja verbooden den
Priefteren den Roomfchen te oeffenen.
Hevige klagten wierden ook door de Ge-
magtigden van Gelderland en Zurfen (3)
den Algemeene Staaten overgegeeven, tegens
Graaf Johan van Naffou hunnen Stadhouder
, en hoe de krygsknechten in de
Heerlykheyd van Aarfcn gev allen, de
beeiden geftormd, kerken geplonderd, en
veele andere ongeregeldheden gepleegd
hadden. In Valençyn was insgelyks eene
zeer gevaarlyke twift gereezen, waarin de
burgery het geweer opgevat, en de eene
burger tegens den anderen acht dagen lang
in volle wapcnruftinge (4) geftaan had;
dan die door bemiddeling van den Raadsheer
Richardot, van de Staaten tot dac
eynde derwaart afgezonden, eyndelyk
wicrdt beflccht. Dees verzuymde ook
niets omdegemelde daadlykheden tuffchen
de Genreuaars en Henegouwers te doen
ophoiiden. Dan, mids de eerften de openbaare
oeffening (y ) van den Hervormden WH*’'
Godsdienft ingevoerd, de anderen den fol.*
Roomfchen Godsdienft in (6) den ouden 6) «««*
ftaat, kerken en kloofters in volle to o i, Haiql
en de Geeftlyken in hunne ontnomene
goederen herfteld wilden hebben, liep der
Staaten bemiddeling tot niet. Jade Walfche
fteden namen gelyker hand een befluyt van
geene fchattingen in te willigen, voordat
de geëyichte herftelling zoude volbragt
zyn . Hocwcl Kameryk mede in ’t getal
deezer fteden was , zo o leeft men nogtans
nergens, dat daarbinnen eenige de
minfte twift over den Godsdienft , g c Iyk
byna in alle andere fteden , is gereezen.
Waarom ik vermecn , dat in
dankbaare erkentenis deezer kerktufte
dees legpenning aldaar in d itja ar zal gc-
munt zyn.
v eS eY li f ’t wapen dicr ftad, onder ccne Keyzerlyke kroou
verbeeld} en dc rand omzoomd mct deeze woorden 9
\T V A T
V I V A T G E R M A N I A F O E L IX . 1778. 1 7 7 3 .
L A N G L E E F E D U T ' T S CHL A N D G E LU K K IG . 1778.
Vermids Kameryk door de (i) Duytfche Keyzers van Henegouwe is afgefcheyden ; en ccne (i) Guic«
vrye ryksibd verklaard. Op de andere zyde des pennings, welkc, gelyk ook de Voorgaande uyt ciard.
hctgetekendc haiidboekjc van J. Oudaan genomen is, ziet men twee gekranlfc vrouwebcclden
elkandere de hand geeven} hebbende dit zyne zinfpeeling (waarfchynelyk) op ’c onderlinge ver-
b o n d der Walfche Itcden. Het omfchrift luydt aldus :
C A M B R A Y C I T É D E P A IX . 1778.
K A M E R T K S TAD F A N F R E E D E . 1778.
fl) Hooft
Ned. Hirt.
fol.575-
h) Hooft
Ned. Hift.
fol, 591.
{4) floüfc
Ned. Hift.
foL 593.
( 0 Hooft
Ned. Hift.
foLsps.
(6) Hooft
Ned. Hift.
fol.590.
$ d ? r "
Hift. fol. 599.
Nict weynig zetcedeii deeze geloofs-
gefchilicii de hooge voorneemens der A l gemeene
Staaten, om ook aänvechtender
w y z c rc oorloogen, rc ruggc. Om ’t welke
echter te doen cen verbond van volkligrin-
gc, cen genoegen der Onroomfchen, met den
Paltsgraavc Johan Kazimier, g e lyk ook
een tweede mec den Hertogc van ( z ) Alen-
qon, om de Roomfchen te believen, was
aangegaan en geflooten. Dan terwyl men
deeze eene cn andere hulp verwachtte, (3)
had hcc Staatfche leger z ich b y Rimenant
vcrfchanit:, enD on Johan beftemd hec al-
daarte verneftelen,ccr’c door de Duytfche
en Franfche benden verfterkt (4) waare.
Die ondcrnam h y opden eerften van Oogftmaand;
maar ruuwlyk zynde afgeflaagen,
week h y onder Namen, om aldaar in v e y ligheyd
te verbeyden, wat ’er van den gereezen
twift (7 ) over den Godsdienft, en
van de groote krygsrufting der Staaten zou de
worden. Den zesentwiiitigften van
Oogftmaand voegden zich de Volkeren
van den Palcsgraaf Kazimier, die zevenduyzend
ruyteren (6) en achtduyzend
voetgaften fterk waaren, b y hec Staatfche
leger onder den Graafvan BoiTii; dac met
deezen onderftand b y de vyftigduyzcnd
man uytmaakte, doch tot wiens onderhoud
maandelyks negen tonnen gouds ver-
eyfchc wierden; hoewel men (7) metde
uyterfte Ipaarzaamhcyd in zes maanden
nict boven vier konde b y ccn krygen. Dir
bragt quaade betaaling, die onwilligheyd
der foldaaten, en ge volglyk gccne der ver-
hoopte vruchten te wege. Want B o flli,
opgetrokken naar Walfchbrabant , veroverde
aldaar flechts Nive llc , en dwong
dc flöten van Sart, Genappe en andcrezich
b y verdrag over te geeven. Dan als men
dacht met de krygsmagt van den Hertog
van Anjou, die op de Hencgouwfche grenzen
ftondt,re vereenigen, reedt de Paltsgraaf
met vyfhonderd paarden (8) naar G e n t ,
toc zo o groot een misnoegen van A n jou ,
dat hy z yn e krygsknechcen onbetaald afdankte;
die zieh by de misnoegde Waalen
voegden, end e ongehoordfte ongeregeldheden
op de grenzen des (9) lands bedreeven.
De krygsmagt van Kazimier was den
landen insgelyks tot la ft ; want niet zynde
becaald, iloegen z yn e knechten, aan ’c
ruyten en plonderen, en ziende hunnen
Meefter naar (10) Engcland vertrekken ,
om zieh mondeling over zy r i zeldzaam
gedrag b y die Koningin tc verfchoo-
nen , verkreegen z y ( i i ) vrygeleybrieven
van den Spanjaard eu toogen onbetaald
naar huys. Hoe kleyne vmchc
het land uyc deeze krygsruftinge van
den Paltsgraaf ook had getrokken, 200
vinde ik nogtans tot zynen lo f deezen
gedenkpenning in die jaar gemaakt te
zyn .
(8) Hooft
Ned. Hirt,
fol. 606.
(9) Hooft
Ned. Hirt,
fol. 608. ■
(10) Hooft
Ned. Hift.
fol. 617.
(11) Hooft
Ned. Hirt,
fol.öiS.
Op dc voorzyde ziet men zyn borftbeeld in volle wapcnruftinge; en in den rand dit omichrift ;
J O a n n e s C A S IM I R U S , D e i G r a t i a C O m e s P A L a t i n u s
R H E n i , D U X B A v a r i æ .
T
i
'-to
ii
r ■ 3.:: I:
■
i' " l*
■ ■
I " 1 - ,
' t o