ì SF.M|
■( "tu
It .
Ili l ì
' i « J l '
B E L L I M IN I S P A C I S D O L O S I B E R U S
A D M I S C E T i C A V E .
M E T D E D R E T G E M E N T E N D E S O O R L O G S V E R M E N G T D E
S P A N J A A R D H E T B E D R O G F A N D E N F R E E D E ; D E S .
W E E S OP UWE H O E D E .
de
Groot
Ned. Hift.
fbI.uS.
(2) Bor
Nederl.
Beroerten,
XXV.
boek,
foi. 4.
(3) Refol.
derStaaten
van Holl.
4-Jnly
1588. fol.
240.
(4) Bor
Nederl.
Beroerten,
XXV.
boek,
fol. 5.
Verftaa door dic dreygen des oorlogs de
bcfchryvingvande uycgerufte oorlogsvloot
die te Liffixbon gedrukt ( i ) cn zoo in Engeland
als de Nederlanden onder ’c gemeen
geftrooid wierdt, om die volkercn beangft
te maaken, en het geweldige vermoogen
des Spaanfchen R y k s vooral de werreld ccn
toon te ftellen. En waai-Iyk, deeze toerufting
van drie voile (z ) jaaren was grooter
dan men zich verbeeld had; want z y
beftondt uyt vyfcnzeftig zeer groote en
zwaarlyvige galjoenen, waarop, naarde
gedaante van iloten en fteden, torens en
zolderingen waaren opgerecht: en dic behal
ven nog zevcneuvyfcig mindere ichepen,
midsgaders vier galeaifen, en even zoovecl
galeyen. Alle welke door de ervaarenfte
Zeehoofden beftierd, en mec b y de ncgcn-
duyzend bootsgezelleu bemand wierden.
Hec krygsvolk totde landing voorgefchikr,
was over de ganfche vlooc verdeeld en fterk
omtrent (3) twintigduyzend man, zonder
de vrywilligen daaronder te rekencn, dic
yan den eerften Adel van Spanje zynde mer
eenen grooten naafleep van bedienden, op
eygene koften deezen zeetogt verzelden..
Voor deeze menigte (4) van fcheeps- cn
krygsvolk was ook een groote overvloed
van eetwaaren, en dc vloor daarmede voor
zes maandcn uytgeruft. Geen mindere
voorraad van buskruyd , kogels , fnap-
haancn , pieken, hellcbaarden , teuren ,
planken tot bruggen, wagens, affuycen,
fchiippen, fpaden, houweelen , en alles
wat tot een leger tc lande vercyichc wicrdt,
was op deeze vlooc ingcfchcept. Behalven
zcfticnhondcrd metaale en duyzend yzere
ftukken gelchuts, toc gebruyk der ichepen
waaren ’ernog veelc andere binnen boords
om tc lande gebruykt tc worden, en daarmede
cen beleg rc konncn ondcrnecmcn.
Deeze uycriifting (7) koftte den Koning
dagelyks dertigduyzend dukaaten, gelyk
Don Diego de Pimentel naamaals, als hy
was gevangen, aan der Staaten Gemagtigden
betuygd heeft. Om deeze vlooc, als
z y op de kuften van Nederland zoude gekomen
z y n , te vergrooten, had Alexander
(6) Farneze, behalven zeventig plat-
bodemde fchepen om paarden over te voeren,
te Duynkerke nog tweeendertig oorlogfchepen
gereed gemaakt en, om die te
bemannen, te Bremen, Hamburg en Emb-
de veel bootsvolks (7) doen aanneemen.
Ondertuflchen was in Brabant, om verweerender
w y z e re oorloogen, en de Staatfche
landmagt te wederftaan een leger van
tienduyzend man famengebragt, even gely
k dertigduyzend anderen op de Vlaamfchc
kuften om ingefcheept, en met al het
noodige naar Engeland, onder gunft van
beyde de vlooten, overgebragt te worden.
Des wierdt deeze v lo o t ,z o o om haar eyge
grootte als ontzaglykheyd van ’c krygsv
o lk ,d e Onverwitdyke (8) en Philips, die
daarvan de uytrufter was, de fchrik des
geweldigen Opeaans genoemd; als opdeeze
twee legpenningen kan gezien worden.
ft) Mctc-
ren Ned.
Hill. fol.
187.
(6) Refol,
derStaaten
van HoD.
i6July
276.
(7) Bor
Nederl.
Beroerten,
XXV.
boek,
fol. s.
(8) Bot
Nederl.
Beroerten,
XXV.
boek,
fol. 4.
1. Ondcr het jaar i fSri, als wanneer men met het uytruften deezer vloote een begin gemaakt
heeft, ziet men op de eene zyde van den eerften eenen groflyvigcn Hollander door ecnen Spanjaard
b y ’t oor trekken; binnen dit randfchrift:
T R E M E A U R I S B A T A V A .
B E E F P L O M P E H O L L A N D E R .
Op de andere zyde zyn onder eene ko tinglyke kroon de famen geftrikte wapenfchilden van
Spanje en Portugaal aan dc twee kolommen van Herkules gehecht. Het randichrift luydt aldus
:
IMi
i , : !
IM M E N S I T R E M O R O C E A N I . ijS y .
D E S CH R I K F A N D E N G E WE L D I G E N O C E A AN. i ß j .
ÌI. Op de voorzyde van den tweeden leeft men, rondom hec gelaurierde borftbceld van dcii
Spaanfchen Koning ; in den rand deeze tytels;
P H i f i i p p u S D e i G r a t i a H I S P a n i a r u m , P O R t u g à l l i / e
Z. R E X , C O m e s F L a n d r i ® ; . 1788.
P H I L I P S , D O O R G O D S G E N A D E K O N I N G V A N
S P A N J E , P O R T U G A A L E N Z . G R A A F V A N
V L A A N D R E . 1788.
Op de achterzyde ziec men wederom ondcr een Koninglyke kroon de wapenfchilden van Spanje
en Portugaal funengeftrikc en aan de twee befaamde pylaitren v;m Herkules gehecht; binnen dit
raridfchrift :
IM M E N S I T R E M O R O C E A N I . 1788.
D E S C H R I K V A N D E N G E W E L D I G E N O C E A A N . 1788.
1788.
(0 Refol.
der Staat.
van Holl. 4July , 1588. fol.
240.
(i) Bor
Nederl.
Beroerten,
XXV.
boek,
fol. 5.
verfo.
(3)Refol.
derStaaten
vanHoll.
13 July
tsSS.fol.
166.
(4) Refol.
aerStaaten
van Holl.
6 Mey
1588. fol.
149-
is! Refol.
derStaaten
van Holl.
12 Aug.
1588. fol.
302.
(6) Meter.
Ned. Hill,
fol. 189.
(7) H.de
Groot
Ned. Hiil.
fol. 129.
(8) Bor
Nederl.
Beroerten,
XXV.
boek,
fol. 7.
VClfo.
Om d eeze groote voorneemens der Spanjaarden
te verydelen, en hen hec inloopen
van de Nederlandfche havens ce belec-
te ii, lieten des zelfs Staaten, de tonnen,
en baaken ( i ) wegneemen, cn naar gelegenheyd
hunner ondiepe zeekuften, negentig
( z ) ligte fchepen vervaardigcn;
waarmede z y de monden der ftroomen
ftopcen, cn met eenige dicr fchepen tuffchen
de Vlaamfche (3 ) banken ce laaten
leggen, alle de havens van dien oord z o o daanig
ingeflooten hielden, dac Parma het
uytloopen belet, z yn e krygsrufting cc loor
gefteld, en vandaar niet euvels te vreezen
was. Behalven deeze ligte fchepen bragten
z y , op hec verzoek (4) van den Baron
Wiliingby, Afgezant der Koninginne van
Engcland, nog (7 ) ruym dertig andere van
oorlog onder den Admiraal Juftyn vail
NaiTou ill z e e ; om vcreenigd mec de En-
gellche oorlogsvlooce, den afkomende
Spanjaarden, welke den (6) negcncntwiii-
tigftcn van Zomermaand t’ z e y l gegaan
waaren, het hoofd tc bieden. De Engelfche
Koningin aan haaren kant liet nice de
ruyte rye en de vaardig op de been gebragte
regementen voetgaften den wederzydfchen
(7 ) ocver van den Teems / tet plaatfe
daarmcn voor ccnc vyandlyke landing
vrcesde, o p ’t naauwfte bezetten, cn bragc
ook eene oo r logsvloot, omtrenthonderd-
v yfcig zeylen fte rk , in zee. Hendrik Seymours
, zoon van den Hertog van Zom-
m erzct, had over de ligtfte fchepen hec
bewind , cn uytdrukkelyk bevel van zich
hiet dc zelve mfTchen Douvre cn Kales (8)
o p te houden. Over de grooten, die honderd
fterk waaren en zich te Pleymout
ophielden geboodt Karcl Houwaart als
7. Ded.
Admiraal : welke den negenentwintigften
van Hooimaand bericht k r e e g , dat de
Spaanfche vlooc voor handen was. En
waarlyk ’s daags daaraan zag raen de zelve,
zonder de Engelfchen aan te doen voorb y
zey len , mids z y van den Spaanfchen Koning
(9) uytdrukkelyk bevel had van z ich in
geen gevecht in tc laaten voordat z y met Hill;
de vloote van Parma zoude vercenigd zyn . fol. 130,
Des greepen de Engelfchen moed,raakten
met groote moeite ook in z e e , en liebbeii-
de hec voordeel van den wind gewonnen,
zaatcn (10) den voortzeylendcn v y a n d , (io)Refoi.
onder ’c heftig losbranden van ’c fchiet ge-
vaarte onvermoeid op de hielen. ’s Daags 6 Aug.
daaraan wierdt o p d e zelfde w y z e hec ge- 1588. foL
vccht achtervolgd, en het fchip van Pedro
Baldes, de maft zynde buyten boord ge-
fdhooten ( i i ) en h y van de zynen verlaacen, (ï 0
door François Draak genomcn. Omtrent h]?. fgj/
den zelven tyd vloog een der voornaamfte 289.verfo.
fchepen van Biskaaye in de lu cht, h e t z y
door eygeachtclooslieyd , h e t z y d o o r ’c
fterk fchieten der Engelfchen: wier vlooc
ondertLiifchen door bygekomene fchepen
dagelyks fterker wordende, en nu in verfcheydene
hoopen verdeeld, ook den vyand
langs verfcheydene kanten zeer hevig
aantafttc, waardoor des zelfs grootfte
fchepen, mids die zich flechts verweerden,
zeer le lyk geteyftcrd, alom doorm^eld ,
en genoegzaam reddeloos ( 1 1 ) geraaaktfjffH.de
wierden. Den vierden van Oogftmaand Ne™ Hift.
verhief zich weder een hcec gevccht cn fol 131-
hadden dc Spanjaards hcc ongeluk , dac
een banner fchepen, door den fterkénwind
op de Franfche kuft gedreeven,, aldaar verging.
Dus re vergeeffch, onder geduurig
vechten , het uytloopen van Parma op de
F f f f f hoogtc
F ter
i ' - I
F ' t o l !
I»..,
r i t e ' to:
r