17 9 1 . Maurirs in de Vereenigde Geweften ten
■----------- hoogftc geroemd; en z a g mente Uytrecht,
zo o wegens het winnen van zutfen en D e venter,
als het verjaagen van de Spaanfche
benden u y t de BctuvvCjdeezen legpenning
in ’t licht komen.
Omhoog ziet men de ftad Nieumege in ’c verfchiet, en aan deeze zyde der Waale de fchans
(r) Bor
Nederl,
Beroertenj ____ ___________ ___ ^ c»
i. Knotfenburg; dus genaamd om dac de burgers van Nieumege, alszy eertyds muytcen, met knotfen
ten, gewapend op (i) ftraac verfcheenen: waarnaar zy ook knotsdvaagers genaamd worden. Op de
andere zyde leell men, onder de wapenfchilden van Uytrecht, dit opichrift :
fol. 4.’
O B S E C U R . I T A T E M D I T I O N I U L T R A J E c t e n s i , Z U T P H A N I A
D A V E N T R I A Q U E C A P T I S , R E C U P E R A T A M , H I S P A N I S
E X B A T a v ia Q U O Q U E F U G A T I S . C IO ID X C I .
W E G E N S D E W E D E R G E K R E E G E V E r L I G H E T D V O O R H E T
S T I CH T UT TRE CHT , N A A Z U T F E N E N D E V E N T E R
G E W O N N E N , E N D E S P A N J A A R D S O O K
U T T D E B E T ÜW E V E R J A A G D TE ,
H E B B E N . i f S i .
(i) Refol.
derStaaten
van Holl,
point, van
7 Mey
IJ9I. fol.
51-
(3) Refol.
derStaaten
vanHoll.
iSJuny
IJ9I. fol.
54-
De Algemeene Staaten ziende de groote
voordeelen , die door den Godlyken
z e g e n , en onder hec goede beleyd van
Maurirs, ftaande deeze veldtogt reeds op
den Spanjaard behaald waaren, enwillen-
dc gewin doen metdegunftige gelegenheyd
deezes tyds, eyfchten op nieuws nog eencn
buyceugevvoonen onderftand van tweehonderdduyzend
(4) Meter.
Ned. Hift.
fol.318.
guldens ( i ) van de b y zondere
Staaten van Holland, Zeeland,
U y t r e c h t , en Vriefland. En ofwel
fchatkift der eerftgemelden geheel was
u y tg epu t, ZOO bewilligdcn z y echtcr
in omtrent honderddertigdnyzend guldens
als zynd e hun aandeef; onaangezien
men die geldfom tot (3) tien ten honderd
rente, en een ten honderd voor makelaar-
dyloon voor tien o f twaalf maanden moeft
opneemen, om u y t de verpondingen van
hec volgende jaar weder afgelegd tc worden.
Naauwclyks was dit ingewilligd,
cn Maurits aldus in ftaat gefteld om nog
iet groots te verrichten, o f h y bezigtigde
zyn e benden, zondc de verzwakte ter bezetting
in de fteden, en b egafzich met de
overige, vierduyzend fterk (4) te fcheep
naar Vlaandre, werwaart hem eene groote
menigte van gefchut; fchansgereedlchap-
pen en alles wat tot het doen van een beleg
vereyfcht wierdt, ten fpocdigfte n y f Z e e land
wierdt naagevoerd. Naauwelyks was
h y te land geftapt, o f deed Hulft door z y nc
benden berennen : in welke ftad althans
geen Stedevoogd was; vermids d ie ,
om eenigen toevoer re geleyden, (7 ) m e t ,
een gedeelte der bezettelingen , weynig r
tyds eer de ftad berend wierdt, daar uyc l^ vm "’
was geroogeu. Maurits liec hier weder boek,
zyn e zonderlinge gezwindheyd, in
voortzetten van de aanvechtingen blyken;
want op den derden waaren de meeftc
omleggende fterkten veroverd, de beukeryen
geftichc, en hec gefchut daaropgc-
voerd, omde ftads wallen met geweld tc
befchieten. De weynige overige bezettclingen,
zynde hierover niet weynig verbaafd,
en te zw ak om de plaats laug te
befchermen, ftelden hun eenigfte geluk in
’t bedingen van voordeelige verdragspun-
ten, welke den vyfden dag naa (6) de in- (5) H.de
fluyting wierden getroffen. Op den vyf-
enrwintigften van Herfftmaand toogen fof. 170.'’
z y , omtrent driehonderd fterk, u y t dc
ftad, die Graaf Maurits daarop terftond
in bezit deed necmen. Wel is waar, dac
de Spaanfche Landvoogd op ’c eerfte geruchc
van dit beleg ten fpoedigfte zyn e benden
byeen trok , om de ftad te redden : dan
die was gewonnen, eer de opontboodenen
famengekomen waaren. Doch z y bclet-
tedcn echtcr dat Maurits in dien oord iet
verders van belang ondernara : zulks h y ,
naa
naa de ftad van alles wcl voorzien tc heb-
(i) Bor ben, met zyn e benden weder ( r ) tc rüg
K i S e n , en naar de Betuw keerdc. Hier vergroot.
XXVIII. ’ te h y z y n leger met dc voorheen in bezet-
cing gezonde manfchap, floeg den veer-
virfo. tienden van Wynmaand het bcleg voor
Nieumege, en tegelyk cene brug , ora dc
gemeenfchap tuifchen de eene en andere
zyd e open te houden, over de Waal. Z y n
leger, dac niiuyc achtduyzend man te voet
cn zeftienhonderd ruyteren beftondt, be-
toondc thans wederom eenen weergaloozcn
y v e r in ’t voortzetten der werken:
zulks hec naa verloop van weynige dagen,
z ich in ftaac vondt, om met veertig ftukken
gefchuts , dc Hoenderpoort te b cfchicten.
De bezettclingen des niet be-
fchroomd, befchanften z ich meer binnen-
4- ii,
waarc cn achter dien oord, die’t meefte gc- 17 9 1 ,
vaar liep, mec eenen tweeden (2) w a l; vcr-
mids z y beflooten hadden zich klockmoe- ren Ned.
dig te verweeren en het uyterfte a f tc
wachten. Maa r, als door ’c geweldig ' *
fchieten, veele van der inwoonderen
huyzen ter aarde geveld , en door hec kermen
en kryten der zelver gemoederen tcn
eynde raads waaren, vergaderde de gemeente
op ftraac, de Magiftraat op ’c Raadhuys,
cn overdrongen eenpaarig de bezettelingen
, met Maurits het verdrag der overgaave
op den eenentwintigften van Wyn-
maandce fluyten. Met deezen zoo grooten
voorfpoed de k ryg in dit jaar zynd e
gevoerd, liec de Raad van Staate toc lo f
van Graaf Maurits deeze legpenningen
munten.
I. Op de voorzyde van den eerften ziet men den gekroonden Nederlandfchen Leeuw in den
rechter’ klaauw een bloot zwaard cn in den flinker’ eenen bundel van zeven pylen houden. Om
hoog leell men in de wolken het woord J E H O V A H , H E E R E , en in den rand verderdeeze
fpreuk uyt den (5) Evangelifchryver Lukas; iî'.49'
F E C I T M A G N A , Q U I P O T E N S E S T .
HT, D I E MA G T IG I S , H E E F T GROO T E D I N G E N G E D A A N .
De achterzyde heeft geene verbeelding, maar deeze woorden tot opfchrift:
Z U T P H A N i æ , D A V E N t r i æ , H U L S T r , N O V I O M a g i q u e L I B e r t a -
T E R E S T i t u t a , C A S T E L l i s P L U R i m i s C A P t i s , H O S T i b u s q .u e
E X B A T a v i a F U G a t I s S E N a t u s F O E D e r a t a r u m P R O V
i n c i a r u m F i e r i F e c i t . C ID ID X C I .
D E V R Y H E T D V A N Z V T F E N , D E V E N T E R ,H U L S T E N N I E U M E GE
H E R S T E L D , V E R S C H E T D E N E S C H A N S E N V E R O V E R D ,
E N D E V T A N D E N UT T D E B E T UW E V E R J A A G D
Z Y N D E , H E E F T D E R A A D D E R V E R E E N I G D
E G E W E S T E N D E E Z E N D O E N
M U N T E N . i fp i .
II. Dc tweede heeft om den Nederlandfchen Leeuw geen randfchrift ; buyten welk verfchil
hy anders mct den eerften legpenning in alles overeenkomt.
N a a ’t welbezecten van Nieumege, herfchiep
hy aldaar den Magiftraat,en fchafce
hec gczag der gildcn af, d ewy l dat meer-
maals toc muyten, plooijcryen, en veele
diergelyke oneenigheden en wanorde ftoffe
gegeeven had. Hebbende dus ’c meefte
gedeelte van Geldcrland veroverd, kwam
I. Deel .
h y , met den roem.zoo veeler behaaldc
overwinningen belaaden, weder in H o lland,
en wierdt aldaar met zo o heerlyk
een gejuych (4) der gemeente verwelkomd, (4) Merer,
dac men niet w e e t, dac iemand voor hem
ooic diergelyk bejegende. Men riep hera
zynen lo f naa, men wenfchte hem gciuk
O o 0 o o met