I t »
I i l
f {
I
r ' l i 11
.1 ,
1 ' ¡1
• r 1',
" t e :
^ ' II
N E D E R L A N D S C H E
Y787. vcn. Het nice ontzetten dier ilad, mids-
---------- gaders dat Gelder door den Stedevoogd,
( tf Hooft die een Schoc van geboorte en ( i ) Ariftote
Patongenaamd was, den Spanjaard verraadcrlyk
wierdt overgeleverd, waaren
oorzaak, dac men den handel der Engelfchen
dagelyks meer en meer wantroiiwde,
en b y ieder hec gevoelen van de zulken
ingang vondc, welke ftaande hidd en, dac
de Engelfche Koningin zich mec den Spanjaard
verftondc, de Nederlanders flechts
om den tuyn le y ddc, en tuflchen die twee
Kroonen zoo niet bereyds een Vreede waare
getroffen, ten minfte eerftdaags ten koft
ten der Vereenigde Geweften en voordeel
der Engelfche Kroone ftondt geflooten te
worden. Leyçefter tc rug in Nederland
£ s tS i'n (^) 2;ynde gekomen deed o o k den Staaten
vaaHoU. vau Holland door Jakob Valk en Jooft van
icSy'ifoi. naame zyner Koninginne (3)
toc her aangaan van eenen Vreede met den
(d3e)v SRtea-fo'tcl.n^ Spanjaard “ -‘raks aanmaanen : vermids z y
van HoIL met cygcne middelen nice in ftaac fcheenen
konncn befchermen, en ’er
jaarlyks meer dan v y f tonnen jfchats, tot
her bezetten der fteden alleen tekort kwaamen.
Dat dit de meening van Elizabet
was, ontdekte men federt nog u y t het berichtfchrift
van Leyçefter , ’t gene de Heer
(4) Hooft van Oldenbarneveld (4) had weeten raag-
worden. Ja ’c z y uyc lull tot pays, o f
u y t vreeze dat door de konftenaryen des
Spaanfchen Hofs, iet euvels tegens haare
ryk en , u y t weerwraake, wegens ’c geeven
van onderftand aan de afgevallene Nederlanden,
bekuypt wierdt, zo o deed de En-*
gelfchc Koningin den dertigften van W yn maand
door een (7 ) plegcig Gezantfchap,
’t gene z y naar Holland afvaardigde, de van Ho?”
waare meening w ^ cn s zo o gewigtige zaak Octob.
den Vereenigde Staaten afvorderen: mids
de Spaaniche Landvoogd, om z o o ge-
wenlchc ecn oogmerk toc cen goed eynde
te brengen, alle s , ’c gene men van
eenen Vreedemaaker van Nederland konde
wenfchen , van zynen kant ook beloofde
ce zullen toebrengen. En dewyl
de Staaten van Holland op den gedaanen
voorflag geen befluyt namen , maar dic
zaak uycftelden (6) tot dat de Gemagtigden JcrSen
der Scaaten van Uytrecht mede in de vcr- van Hoii.
gadering zouden z y n verfcheenen; zoo
heeft de Engelfche Koningin het ftuk der 345?
Vrcedehandelinge, al op eene v ry fcherpe
w y z e door haare Afgezanten zo o nu, (7)
zo o dan , aan de Vereenigde Geweften fo i . i s r ! '
doen voordraagen en cot hec neemen van
een moedig beflnyc laaten aandringen.
Zulks die der Roomfche Nederlanden ,
ziende Elizabet, die de eenige fteun dier
landen w a s , mec zo o veel naadruks
de zelve althans toc het aangaan van
vreede met den Spanjaard aanzetten , een
vaft betrouwen opvatteden, dat die Vorftin,
als eene andere Venus, den Krygs-
god M ars zoude breydelen, dac is, den oorlog
eyndelyk een eynde doen neemen;
zynd e dic de zinfpeeling van deezen leg-
penning, die in Henegouwe en ditjaar gemunt
is.
O p de ccne zydc ziet men de Godin Venus den Oorlogsgod Mars in zyne uytgelaatenheyd
weerhouden. Aan haare rechter zyde knielt Ku pid o, ncvens verfcheyden ccr aardc gefmeeten
krygsgewcer. D e rand is omzoomd met deeze woorden;
M A R T I S C O M P E S C E F U R O R E M .
B E D W I N G D E W O E D E V A N MARS .
Dat door het vrouwebeeld Venus, cn door den krygsman Mars betekend worden, blykt uyt
deeze 2 S merktckcnen, dic op de zelfde zyde gezien worden; cn door welker cerllc dc liar- ’
rekundigcn Venus, even ais door het tweede Mars betekenen.
O p de andere zydc houdt dc Gerechtigheyd, flaande boven het wapenfchild van Henegouwe
in de rechter hand het zwaard, cn met haarc ilinker eene wecgCchaal; binnen dit randfchrift:
F L O S
H I S T O R I P E N N I N G E N . UILBo eL 381
F L O S P A C I S J U S T I T I A . 1787.
DE G E R E CH T I G HE Y D IS D E B L O E S E M D E S
V R E E D E S . 1787.
1787.
fi) Hooft
Ned. Hilt.
id, 1184-
(i) Hooft
Ned. Hift.
foUi9SI3)
H.de
Groot
Ned.Jaarb,
|4) Hooft
Ned. Hift.
fol. 1200.
(5) Hooft
Nederl.
Hift.fol.
U04.
(6) Refol.
derStaaten
van Holl.
6 Aug.
rjSv.foL
109.
D Oftob.
i|87.fol.
Wiens aangcdronge handeling den Ver-
ccnigde Geweften niec weynig tegens de
borft was, mids z y daardoor genoegzaam
hnnne V ryh e yd cn den Godsdienft, waarvoor
bereyds zo o veel bloeds geftorc was,
op eenen fchopftoel gefteld waanden. Des
baarde die voorftel eene algemeene bcroe-
renis ( i ) der gemoederen ; zulks veelen,
die eerft met blaakeudeii y v er uyc zucht
van gelyken Godsdienft Leyçefter hadden
aangekleefd, nu niec min, als de overige
Staarsgezinden, van dc Engelfchen eenen
afkeer toonden. En mids Leycefter den
loontrekkenden Raadsman ]ohan van O ldenbarneveld
midsgaders Graaf Maurits,
als z yn e grootfte tegendingers en de opzec-
ters der gemeente aanzag, dacht h y hen
beyde (x ) in z y n geweld ce krygen en naar
Engeland te vÄ’voeren. Dan z y des tydig
gewaarfchuiiwd zynde , week dc eerfte,
als in eenen veyligen o o rd , naar Dclft ;
en de tweede naar Zeeland. Zulks h y ,
zich in dcezervoege van dic voorneemen
verfteeken ziende, een befluyt nam om
eenige der magtigfte fteden (3) te overrora-
pelen, de hekken der regeeringe tc verhangen,
en, zo o h y de inwoonders nict geheel
hierdoor kondc doen aan dehandgaan,
ten minfte ecnen voordecliger Vreede by
den Spanjaard, door hem die plaatfen in
te ruymen, te konnen bedingen. Met dit
voorneemen kwam hy ce Amfterdam, dan
vermids Kornelis Boom Burgermeefter dier
ftad belettede, dat Leyçefter hec woord
aan de burgerwacht (4) g a f, liep dees z yn
aanflag tot niet ; gelyk ook een andere
dien h y op Enkhuyze voorhad : want
de Regeerders dier ftad hadden hem eerft
metd e uyterfte beleefdheyd, doch naderhand
op fcherpcren toon, vlaku yt geweygerd
daarbinnen ce ontfangen. De zelfde
wederwaardigheyd onrmoette hem van de
Gemagtigden der (7 ) Staaten van Vrieflandy
waardoor z yn e voorgenome reys naar dien
oord gefchort en tegelyk Zyn aanflag ve ry deld
wierdt. T e Le yde ondertuflchen
fmeulde (ri) geeri minder muytwerk , als
eertyds tcgens Antwerpen door den Hertog
van AÎençon was uytgebroed : dan als
het ontdekt wierdt ontkende Leyçefter
ooit laft daartoe gegeeven te hebben.’ De
I.DeeL
aaniiichters daarvan waaren vreemdelingen
env an gevoelen, dac de Staaten, cn wel
inzonderheyd de Regeerders van L e yd e ,
vermids men aldaar den j^erkeraad veel
meer als elders breydelde; Leyçefters g e zag
zochten tc fnuyken (7) om meefters
v a n ’t fpel te b ly v en , en de kerk zelve ,
toc verwildcring vau den Godsdienft, ondcr
zweep ce houden. Des trachtten z y
dcoudc Regeerders ce fchoppcn, cn nieuwe,
die begunftigers van Leyçefter waaren,
in ’ t bewind tc ftellen. Dan, mids hec geheym
van dit voorneemen aan vcelen be-
trouwd w a s , konde de aanilag nice lang
verborgen blyven ; maar wierdcn dc bel-
hamels by den kop gevac en dc drie fchul-
digften mec den zwaarde geftraft. Door
welke ilrafocfFenihg en andereovergelever-
de vertoogfchrifteu, midsgaders (8) het
fchryven en herfchryven zo o vöor als tegens
L e yçefter, des zelfs gemoed nu t’eyn-
de gediild w a s: des raazende van fp y t,
dac men hem als aanleyder van zo o fnood
beftaan de fchuld gaf, fcheen h y niet als
vuur en vlam tegens de Staaten en dé R e geerders
der byzondere fteden u y t ce ademen.
T e meer mids b y de Staaten yan
Holland eeri (9) befluyt was genomen van
hem in geene ftadmsc groot gevolg, maar
flechts van honderd o f honderdvyfcig perfoonen
te ontfangen. En dewyl men
daarenboven u y t wantrouwen op de Engelfchen
in alle grensfteden beval de floten
der poorten (10) tc veränderen en naauw
toezigt te necmen, zoo vondc de Bngel-
iche Koningin eyndelyk goed , mids de
ontfonkte tweedragt dagelyksmeer toe -als
afnam, eu dac ’er geen heelen aan die twee-
fpalc was zoo lang Leyçefter in Nederland
bleef, den ( r i ) zelven ce rug naar ( ix )
Engeland te ontbieden. Van waar h y verfcheydene
brieven vol vanvcrwytingen en
bezwangerd van haac en gramfchap, den
Staaten toefchikre en zich met een van de
Nederlandfche (13 ) Landvoogdy, midsde
voorgcwende ondankbaarheyd dier inwoonderen,
geheel ontfloeg. T e r gedachtenis
van ’c wclke hy deeze gedenkpenningen
deed m unten, waarmede h y z yn e aanhangers
in Neerland (14 ) befchonk cn aan
zich verplichc hicldt.
(7) Hooft
Ned. Hift.
fol, 1241.
(8) Refol;
der Staat.
van Holl.
9 Sept.
1587. fol.
247.
II Sept.
fol. 249.
i4Sept.
fol.250.
IjSept.
foI.zs3-
(p) Refol.
derStaaten-
van Holl.
17 0<ftob.
1587. fol.
•28i.
(to) Refol.
derStaaten
van Holl.
23 Nov.
1587. fol,
C: i) Mete-
ren Ned.
Hift. fol.
278.verfo,
(12) Reiol.
derStaaten
van HoIL
4 Dee.
1587. fol.
335-
ri3) De
Groot
Nedjaarb;
fdl. III.
(14) Bor
Nederl.
Beroerten,’
XXIV.
bock,
fol. 4»
O d d dd i . Dc
p i i
■fi :
j i
r 4
, te ''ri I;