m
1789, o C L A R I O R E N E B U L I S I
O H E L D E R D E R . U r r D E W O L K E N l
(1) Mete
len Ned.
Hirt. fo!.
293. vcrfo.
(2) Refol.
derScaaten
van Holl.
lîJ a n .
1589. fol.
32.
Dit vvaaren de vrachten van Leyçefters
geftichtce verdeeldheden in dien oord, waarvan
ook andere Geweften nog zwanger
gingen, voornaamelyk Uytrecht van w elkers
beroerce ik een korc verhaal alhier
w il aanhechten. Als Leyçefter nog Landvoogd
in Nederland was , had h y niet
als zyne aanhangers met de opengcvalle-
ne arapten begiftigd, en zoo in den Magi-
llraat, aïs de Staatsvergadering ingedrongen.
Anderen in tegendeel, die de Scaat-
îche regeering en Graaf Maurits aaiihidgen,
wierden niet alleen daarbuyten gehouden,
maar ook eenigen der ( i ) zelve u y t den
Lande gebannen. Welke naa ’t veitrek
van ‘L e y ç e fte r , zich b y dc Staaten van
Holland en Maurits vervoegden om door
hiinne voorfpraak te Uytrecht te moogen
wederkeeren. Maar watmoeice daartoe
door Dirk Janszoon Lonk , Gemagtigde
(x ) der Staaten van Holland tc Uytrecht
ook wierdt aangewend, zoo was alles vergeeffch,
mids de i n ’t bewind zynde lu y den
hunne banden dagelyks vafter maakten
en door ’r rugfteuniel der Koninginne van
Engeland g e fty fd , het roerder regeeringe
trachtten in de hand te houden. A ls nu
o p ’t eynde van ’c voorgaande jaar de Wet
naar gewoonte moeft veranderd word en ,
begaf Graaf A d o lf van Nieuwenaar, die
Stadhouder van U y tre ch t, Gclderland cn
Overyflel w a s, z ich naar de eerftgemelde
ftad , verfterkte zich heymelyk mec z yn c
aanhangeren , en neemende o p ’ t onvoorzienft
den Burgermeefter Praunnik, den
Hoofdichout T r illo , midsgaders hunnen
verderen aanhang gevangen (3) herfchiep (3) Bot
de W e t, waarop eerlang daarnaa de uyt* x x v f “^‘
gebannenen wederkeerden , de Staatfche boek, ’
aanhang dus der zaaken meefter, en Graaf
Maurits, n a a ’t overlyden van den Graaf
van M eurs, toc Stadhouder van Uytrecht
verkooren wierdt. Vermids tuiTchen H o lland
en U y t r e c h t , ten tyde van Ke y ze r
Karel, eene zeer naauwe vereeniging (4)
onderling was gemaakt, en beyde die ge- Befcmen;
weften u y t krachte dier verbintenifle door
eenen zeifden Landvoogd federt altyd waa- f o ' 14.
ren beftierd geworden; zo o vonden dc
Staaten van Uytrecht naamaals goed Graaf
Maurits, mids die reeds Landvoogd van
Holland was, insgelyks tot die waardigheyd
over hunSticht te Verheffen. T e r gedachtenis
n u , dat de vrienden van Maurits
in ’t bewind gefteld wierden, waaruyt
naaraaälszyne verhooging volgd e, meen
ik dat dees legpenning te Uytrecht gemunt
Opde eene zyde zietmen eenen landman zynen akker bezaaijcnbenevens eenengcknottenboom,'
het zinnebeeld van den overleeden Prins Willem, uyt wiens ftam eene jonge fpruyt fchiet, dic
Graaf Maurits betekent, wiens gezag en vrienden in dien oord herfteld waaren. Boven des zaainnth^
H hoofd ziet men het wapenfchild der ftad Uytrecht, en in den rand deeze (f) woorden van
K c ' K den Apoftel:
D E U S D A T I N C R E M E N T U M . rySp.
GOD G E E F T D E N WA S D OM : ifSp,
Op de andere zyde ziet men eenen maaijer, door een Hemcls licht bcftraald, het rype koorn
afmaaijen i binnen den zoom deezer woorden :
S P E I N C E R T A C E R T U M M IH I L A B O R E M S U S T U L I .
O P E E N E O N Z E K E R E H O O P E H E B I K E E N E N G E W I S S E N
A R B E T D OP M T G E N OME N .
Dc
(r) Rcfol.
van Holl;
1589. fol.
64 5-
{1) Bor
Necierl..
Beroerten,
XXVI.
boek ,
fol. 25.
verfo.
(3)RefoI.
derStaaten
Van Holl.
10 o aob .
1589. fol.
667.
Dc Graaf van Meurs , aldus de inwendige
ruft tc Uytrecht herfteld liebbcnde,
was nil op ontlangcn ( i ) laft der Staaten
bezorgd om alles cot het ontzetten van
Rynberk te vervaardigcn : welke plaats
hec Bifdom van Keulen toebehoorde, en
dc laatfte was, die door de benden vanden
verjaagden Gebhard Truxes t’ zynen be-
hoevc nog bezec gehouden wie rdt, en federt
dat Parma over drie jaaren daarvan om
Zutfen te behouden aftrok, totnutoe door
opgeworpene fterkten genoegzaam was ingeflooten
en berend gehouden. Om dit
voorneemen uyt te voeren reysde h y naar
Aarnhem, cn was den zevenden van W yn maand
den geheelen dag aldaar bezig met
de gereedfchappen, fchepen , wagens en
al het (x ) verdere, dac van U y tre ch t, uyc
deBetuwe en Veluwe kwam, te bezigtigcn.
Omtrent ten zeven uuren des avonds
ging h y met toorslicht naar denKeldcr van
’r H o f de vuurwerken bezien, die van ee-
nc nieuwe uytvinding, om in ’t fpyzen
van Rynberk gebruykt te worden, op z y ne
orde door den Hopman Denys aldaar
gemaakt wierden. Doch naauwclyks was
de Graaf in den kelder, o f , het z y door
onachtzaamheyd van den roortsdraagcr ,
her z y door ander t o e v a l d a a r raaktc
brand in ’c buskruyd, en twee der gemaakte
vuurwerken borften met zo o groote ver-
woedheyd, dat een gedeelte van ’t H o f
wierdt oraveJrrc geflaagen, alle de omftaanders
onder de puynhoopen begraaven cn
vcrplctterd, ja de G raa fv an Nieuwenaar
dcrmaate gewond , dat hy (3) naa veele
fmerten uytgeftaan te hebben, den ach-
tieiiden van Wynmaand, zonder kinderen
achter tc laaten, overleedt. H y was /eer 1 789.
goedaardig van inborft, yverig voor dcii '
Hervormden Godsdienft, en door den gereezen
oorlog van G ebhard Truxes in dienft
der Sraaten gekomen. Z y n e achtergelaate
Wcduw was eertyds getrouwd geweeft
met Philips van Momraorançy Graaf van
H o o r i i, die in het jaar vyfcicnhonderd-
achtenzeftig te Bruflel voor ’t Broodhuys
op bevel van Alvaas Bloedraad onthoofd
wierdt. H et droevig omkomen van den U y t-
rechtichen Landvoogd heefc des overleedens
Ne efGra af Philips van Valkenfteyn den
Algemeene Sraaten b y brieven overgcfchree-
ven, midsgaders ook van de groote (4) (ffBor
droefheyd zyner naagelaatc Weduwe ken- Beroïîien;
nis gegeeven; wier verlies ce’grooter was, x xvi.
d ewy l des overleedens zaaken in zo o be-
krompen ftaac waaren, dac dc Wcduw om
haaren man naar z ynen rang te konncn begraaven
eene goede fom (7) penningen van (5) Rcfol.
dc Staaten van Holland toronderftand ver-
z o c h t , te meer dewyl de overleeden G ra a f ?Nov!* ’
wel negenencwinrigduyzend guldens, we- ^5^9-fol.
gens achterftallige wedde, v and e Staaten
van Gelderland had te eyfchen. En o f
wel in dit v e r z o e k , om de g e vo lg en ,
geenszins wierdt bewilligd , zo o ftonden
nogtans de Staaten van Holland aan haar
naamaals vyfduyzend (ri) guldens coe, (ffRefol.
wegens het aandeel, dat z y in haar over- ™hÔÎ.”
lecden mans wcdde ten achteren waaren. Nov.
De weergaalooze verduldigheyd echter ,
waarmede z y dit tweede ongeval verdroeg,
was zo o groo t, dac men om die te vefeeu-
wigcn dc twee volgende gedenkpenningen,
naa hcc rampzalig omkomen van haaren
tweedcn Gemaal,heeft in ’d ich t gegeeven.
^ Rondoin het borftbeeld der ongelukkige Graavinne lecft rhcn in den iraiid der voorzyde deeze
W A L B O U R G , C O M T E S S E D E N U E N A E R , M O E R S , E T C .
W A L B U R G , G R A A V I N V A N N I E U W E N A A R , ME U R S , E N Z .
Op de tegenzyde zit zy ncvens ecn lam cn eenen dorgeflaagen boom op eenen vierkanten
Itecn, en met dc oogen naar den Hemel gekeerd. De bovenrand heeft deeze fpreuk tot op«
fchnfc; '
/. Deel. I i i ii P A -
i ;
.to A