¡.k i l L E M , d o o r GODS G E N A D E P R I N S V A N O R A N J E , G R A A F
V A N N A S S O U , V E R K O O R E N G R A A F V A N H O L L A N D ,
V R I E S L A N D E N UT T R E CHf . I N ' T fz. JA AR
Z T N S OU D E R D OMS . ifS j,
Dc tet»enzyde hccft geen opfchrift; maar vertoont ’s Lands Vryheyd, verbeeld door ccne
maagd, welkc van cen Hemelfch licht bcliraald, den Bybel in haaren fchoot en den Hoed der
Vryheyd op cen bloot zwaard in de rechter hand voert: zy zit tuflchen twee Leeuwen, die met
uytgetoogene flagzwaarden den HoUandfchcn tuyn, behängen met des Printen gekroond wapen-
fcljild tuflchen dic der byzondere,Geweften, bewaakcn cn befchermen.
( i) Refol.
derSuaten
van Holl.
II July
1 584. fol. 371-
(1) Hooft
Nederi.
Hift.fol.
901.
(3') Refol.
derStaaten
van Holl.
11 July
1584. fol.
371.
O f nu de Vryheyd zoude geveftigd z y n
geweeft, zo o dir voorneemen z yn beilag had
gehad,laat ik den leezer oordeelen; hoe de
Prins isomgekomenftaatons nutebejchou-
wen. In ’c begin van Grasmaand was re Delft
gekomen zeker jongman onder den naara
( i) v a n Pecer Gujon: decs door naageboor-
ften y v er tot den Hervormden Godsdienft,
had, ondcr het valich voorgeeven van om
’t geloof u y t Vrankryk- gejaagd te z y n ,
zich in bediening v a n ’t H o f van den Prins
van Oranje begeeven,mec voorneemen van
op des zelfs leeven toe te leggen. Sedert
wicrdt hy in gezelfchap van Noël van (z)
Karon, Heer van Schoone w a l, uaar Vrankr
y k gezonden, vanwaar h y eerlang door
den zelven raet de tydinge van het overlyden
des Hertogen van Alençon aan den
Prins wierdt a^evaardigd, van wien h y
toc belooning der overgebragte boodfchap
eenig geld ontfing. Dic befteedde de boos-
wigcaan twee zinkroers, u y t welker ecn
h y des anderen daags, zynde den tienden
van Hooimaand, op den middag, als de
Prins van tafel kwam, in ’t afgaan van ce-
nen trap , hem drie (3) kogels door de
borft jo e g , en zich ftraks, naa ’c beftaan
dierdäad, naar de achterpoorc van ’c H o f
op dc vlugt begaf Z y n c Doorluchtigheyd,
zich zwaarlyk gewond, en de dood nab
y gevoclende , riep met ccne ftervende
ftemin (4) dc Franfche taale: Myn God,
myn God, wess my en uw arme volk. gena-
dig! Straks hicrop, hoewel onderfchraagd
door dc toegefchooteiic Hofjonkers, zecg
hy op den crap neder , en gaf, gedraagen
in ccne der voorzaalen van ’c Kloofter van
Since A a g t, plaatfe zyns verblyfs binnen
D e lft, toc geen kleyne droefheyd zyner
Gemaalinne eerlang den geeft. Als hebbende
haaren Vader en eerften Gemaal eertyd
s , en thans deezeu tweeden door (7)
moorddaad verlooren. Niet minder was
de verflaagenheyd van ft verdere hofgezin
midsgaders van alle de inwoonders der
Vereenigde Geweften , mids die in hem
den Herder der Nederlandfche kudde, in
ft midden van zo o haglyke tydsgeftalte,
waanden verlooren te hebben. Her gene
men uyc deezen legpenning kan afmeeten,
die wegens ’s Prinien omkomen in Nederland
gemaakt is.
(4) Refol.
cierSraatenf
van Holl.
; & i . ■
370.
(5) Hooft
Ned. Hift.
fol. 903.
Op de voorzydc word: dc Prins, van eenen, die hem verraadei-lyk groet, doorfchooten} terwyl
de Koning van Spanje, die achter hem verbeeld ftaat, door’t uytfteeken van zyncn fchepter
hem tot het begaan van deczc manfiagt fchynt aan te hitfen. De rand is verder omzoomd
met deeze woorden :
O D IR U M S C E L U S ! N O N M A N E B I T IN U L T U M . 17S4.
O G R U W E L Y K S C H E LM S T U K l H E Y Z J L N I E T
O N G E W R O O K E N B L Y V E N . 1784.
Eenen Herder wordt op de andere zyde, in ft midden zyner kuddc, door eenen wolf de keel
afgebeeten. In den rand ftaat tot omfchrift:
P A S T O R E M O C C I D I T , N E V O S C R E D I T E L U P O .
H T H E E F T D E N H E R D E R V E R M O O R D , D E S V E R T R O U I V T
U N I E T OP D E N WOL F .
Ieder ziet wel, dat door den Herder de Prins, en door den W o lf de Spanjaard verftaan wordt.
.Verder zoo leeft men nog op den voorgrond dier zelfde zyde:
C O N F I D I T E .
B E T R O U W T .
(I) Reiol.
<lerStaaten
v.inHoll.
II July
,î84-fo!- 37X-
(i) Refol.
derStaaten
van Holl.
I4jiily
1584, fol.
(3)Leeven
van Will.
Prins van
Oranje,
fol. 131.
Hierentufichcn was de moordenaardoor
den op de been geraakten H offtoct op de
ftadsveft achtcrhaald, en gegreepen. H y
bckcndc Balthazar Gerards genaamd , in
Bourgondie gebooren, eu om den Prins ce
vermoorden enkelyk herwaart overgekomen
te zyn . Van dic voorneemen had(r)
hy aan verfcheydene Spaanfchen kennis
gegeeven, cn was toc hec uytvoeren van
zo o heerlyk ecn voorneemen (zoo h y ft
noemde) raet vccle fchynredenen opge-
wakkcrd cn aangezet. Ingevolge dier gedaane
bekentenifie wierdt z y n c rechter
hand mec een gloeijend wa fclyzer ge-
fchroeid, z yn e ipieren met gloeijende nyp-
tangen geneepen, ( i ) en e yn d e ly k , anderen
cen voorbeeld leevendig gevieren-
deeld. M c t cene meer dan gewoonlyke
(3) hardvochcigheyd ftondt h y niec alleen
deeze pynigingen uyc , maar , zonder
ooit geluyd ce ilaan, maakte met z yn e ge-
ichroeide hand over de omftaanders, als
ter z e ^ e n in g . een kruys. Het z y de
voorige uytgeftaane pyniging hem hec gevoelen
verdoofd, o f de waan van voor ft
G e lo o f ce fterven hierin z y n dcel gehad
heefc. Dc ftukken van den (4 ) gerechten
wierden ter ftads poorten uytgehangen ,
en ft ly k des Prinien gcbalfemd op een
Praalbedde tot den derden van Oogftmaand
openiy^k ten toon gelegd. Alswanneer
het zc lv e cen kofte der Staaten (7) van
Holland , Z c e lan d , en Uytre cht mct
overgroote rouwftaacfie, en fcliier Koningly
k e plegtighcden binnen Delfc in hec Koor
der geheel met rouwbehange (6) nieuwe
Kerke wierdt ter aarde befteld : boven
welke grafftcde naamaals, als ft twaalfjaa-
rigc beftand getroffen was, de Algemeene
Staaten der Vereenigde (7 ) Nederlanden
cen marmeren praalgevaarte , dat door
tweeentwintig pylaaren onderfteund, en
met verfcheydene metaale beeiden verfierd
is , toc cen eeuwiggedenktekeii hunner er-
kenteniife deeden oprechten , en deezeu
grootften gedenkpenning, even als die van
Zeeland den klcynften, op z yn ontydig
affterven tot z y n eer munten.
(4) Refol;
(lerStaatefl
vanHoll.
403.
(j) Refol.
derStaaten
van Holl.
xojuly
1 584. fol.
4ir.
(6) Rcfol.
derStaaten
van Holl.
II July
1584. fol.
374-
(7) Theat;
d'honneur
des Hero*
pag. 5.
1. Op de voorzyde van den eerften ziet men het borftbeeld van den Piins in een fierlyk ovaal,
cn in den rand her dubbelde omfchrift deezer woorden:
G U I L E L M U S , D e i G r a t i a P R i n c e p s A U R a i Ì i .« , C O M e s N A S S a -»
viAS, N A T U S D I L L E N B u r g i A n n O M D X X X I I I , P R O V I N c i a s
C O N F O E d e r a t a s Q U A M P R U D E N T I S S IM E G U B e r -
N A v iT A N n O S X V , i n f o r t u n a t e O B I I T
D E L P H fE . H84.
%
to' t :
ito
Ï