r
lîîij
Mlî
î i ' î l 'u j l
" t
( 0 Refol.
cierSc.iaten
vauHoll.
21 Nky
1588. fol.
174-
(2) S. van
Leeuwen
Batav.
illullr.
fol. 1,53.
1160. Sc
11Ö1.
By dcezc verheffing van Monfter en
Monfter.unbaehc tot ccnc Hal.shcerlyheyd
hadden de Staaten echtcr aan zich gehouden
dc gerechtigheden der Wildcmiftcn ,
zc c en ftrandvondcn, vcrbciiringcn, bec-
dcn, ( i ) ondcrftanden cn diergelyken, en
voornaamelyk toegelegd om deeze Hccr-
lykh eyd , die zeer oud cn nu zo o lange
jaaren.in ’c Hnys van Naflbu geweeft was,
aan ’ t zelve voor altyd vaft ce maaken.
Want Monfter, Poeldyk en Polancn waaren
al in ’tjaar twaalfhonderd aan den H uy ze
van WaiTenaar eygen, en omtrent dien
ty d . als een gedeelte zyner erfenifle, aan
P hilips(x) vau WaiTenaar gegeeven. Wiens
jongfte zoon Jan zich naar dcezc Heerlykheyd
laatende noemen, tot eenige Dochter
gehad heefc Johanna Vrouw van Pola-
nen, d eL e k , den Berg, Breda, Oofter-
hou t, Roozendaal en.Steenbergen .• wier
huuwelyk mec Engelbrechc van Naflbu die
goederen in hcc jaar veertienhonderdvier
in dat huys heeft overgebragt. B y verfterf
kwaamen die in ’c vervolg op Jan hunnen
jongften zoonszoon, midsde oudfte Engelbrccht
zonder kinderen naa te laaten was
komen cc overlyden. Van des zelfs zoon
Hendrik, die by decling daarvau eygenaar
geworden was, z y n dic op Reynier (3)
van Chalón Prins van Oranje gekomen ,
dan mids die geene kinderen , maar alle
z yn e goederen aan den oudften zoon van
zyn s vaders Broeder naaliec, wierdt Prins
Willem van Oranje, dic te Delfc door-
Ichootcn i s , daar van eygenaar. Z y n
zoon GraafMaurits begafzich den eerften
van Hooimaand desjaars vyfcienhonderd-
negenentachtig met cenen zeer grooten
naafleep van, die van zynen huyze en den
voorrreffclykftcn A^del u y t ’s Graavenhaage
naar Monfter: alwaar alles met eenen zonderlingen
toeftel tot z yn e ontfangenis was
vervaardigd, h y onder ’c in de wapcnen
komen der inwoonderen wierdt ontfangen,
groote vreugde, zo o aldaar als te Poeldyk
en in andere plaatfen bedreeven, en
onder andere dic geld onder de toegevloeide
menigte b y deeze plegtige be-
zitneeming cn inhulding te grabbel (4) ge-
gooid.
(3) Orlers
derGraav.
van Naffou
pag.
i 7-en33.
(4) Bor
Nederl.
Beroerten,
XXVI.
boek,
foi. 31.
+
De iiimengekoppelde wapenfchilden van Graaf Maurits cn der HalsheciTykhcyd Monfter zyn
op de voorzyde binnen die randfchrift verbeeld;
M A U R I T I U S , C O m e s N A S s a v i æ , M A R c h i o V E R æ E T
V L I S s i n g æ , D o m i N u S D E M O N S T E R .
MAUR I T S , G R A A F F A N N A S S O u l M A R K G R A A F V A N V E E R
E N V L I S S I N G E , H E E R V A N MON S T E R .
Tuflchen het jaar 1789, wanneer de plegtige bezitnecming gefchied en dit geld geftrooid is,
houdt op de tegenzyde eene hand ccnen blootcn degcn, door cen hemelslicht beftraald en omzoomd
door deeze fpreuk ; ,
J E M A I N T I E N D R A I .
I K Z A L 'T H A N D H A A V E N .
De quaade uytflag des belegs van Bergen
op Zoom vermeerderde deinnige wroe-
C?) Bot Alexander (7 ) van Parma, die,
Nederl. naar men z e g t, zoo groot was dat h y , naa
’t verjaagen der Spaanfche oorlogsvloote,
federt naauwlyks eenen trek van vreugde
op z y n aangezigt liec blyken. Ja deeze
droefheyd was by alle de onderdaanen des
Spaanlchen Konings niec minder wegens
hec verlies, dac dc meeftc Adc ly ke huyboek,
fol. 13
zen daar b y hadden geleeden, invoege fri)
Koning Philips by plakaat den gewoonly- Ned. HiH.
ken tyd der rouwdragte verkorttc, om de fof i34-
a fgryzelykheyd der fchaade, die w y d cn
z y d de cdelc geflachten had in treurgewaad
geftoken , te eerder a a n ’t gezigt der gemeente
te onttrekken. Waarby kwam,
dat de Hcrtog van Parma door ecnc quy-
ncndc ziekte wierdt aangetaft, hem vcr-
oorzaakc door hec in ’t watervallen, als hy
hec
(j) Mcfo'
ren Ned.
Hill.fol-
3^1.vcrfo.
(i) Bor
Nederl.
Beroerten,
XXVI.
bock.
fol.31.
(î) Meter.
Ned. Hill,
foi. 301.
verfo.
(4) H.de
Groot
Ned. Hiil.
fol. 137.
hcc beleg ( i ) van Bergen op Z oom opbree-
kendc naar Mechelen reedt, o f door den
opgekroptcn harcvveedom, zoo wegens her
miilukkcn van ’c beleg diet ftad , als hec
verlies aan de Spaaniche oorlogsvloot op-
gekomeu; om welke oorzaake de Hertog
van Paftrana en de Prins van Askoii hem
( z ) allc fpyt eu veele fchamperhcden aan-
decdcn. Hierenboven hadden z yn c wan-
gunftigcn in Spanje het zo o beftokcn, dat
dc - coegezondene vviifelbrieven .hem niet
becaald wierden, waardoor z yn e manfchap
gebrek aan geld hebbende begoft ce muy-
reii , daardoor weder de gemoederen
der inwoonderen zo o verbitterd en van
hem afkcerig te worden , dat dic zich
nict ontzagen , zyn e gelaadene muy len,
die h y mec koftelyke tapyten naar Italie
z o n d c , ce plonderen , en wegens deeze
daad ( 3 ) zcifs ce lachgen, Parma
echter liet den moed niet zo o zeer zinken
o f h y beval de ftad Bon, die door Schenk
ingenomen was , ce belegeren. Hec bc-
le yd hiervan wierde aan den zoon van den
Hertog (4 ) van Aarfchot of^edraagen,
d ien ’t gelukte deeze plaats, naa een beleg
van zesmaanden ce winnen. Even zo o veroverde
ook Graaf Pecer Erneft van Mansv
elt de ftad Wachtendonk, naa het twee
maanden belegerd te hebben. Dan mec het
begin van d itja a r fcheen hec geluk, dac
ParmA i n ’t voorleedcn zoo tegen was geweeft,
even als voorheen door het bekomen
van Geertruydenberg hem als met
voile ren in den mond te loopen. Des
zelfs bezetting , zynd e Engelfchen, had
n a a ’t vertrek van Leyçefter zich der Staatfche
gehoorzaamheyd onttrokken : en o f
men de zelve federt (als gezegd is) wel eeniger
maate had bevreedigd, zo o floeg dieop
nieuwswcdcr den zelfdcn weg in. Waarom 1789.
Graaf Maurits , dicn de Staaten van H o i - —“
land hec lufth uys(7)tc Honsholredyk met (s)RcfoI.
zynen boomgaard uyc den huyze van Aren- ySn^Hoir
berg afkomftig, doch thans aangcflaagen, 13July
dewy l des zelfs Hertog het met den vyand
hieldc, fchonken, op uytdrukkelyken (ri) (6) kefoi.
laft der Algemeene Scaaten deeze op- 'DerSuaten . 0, , , - , 1 ^ van HoIJ.
roerigen ging belegeren. Dan deeze geene 4Aprii
kans ziende van eenige genade ce zullen ^529- fol
verwerven , verdeedigden zich zo o wanhoopig,
dac Maurirs, ziende veel van z y n
volk gequetft ,de walbreuk (7)ontocgange- (7) Refol.
ly k en niec wel te verbeteren, zich eyndelyk v^ hoII.”
genoodzaakt vondt de aangevange bele- y April
gering te ftaaken en zo o hem beft doenly
k was weder a f te trekken. T e meer
mids Parma (8) z ich roc onderftand der (ff Rcfol.
\ , , der Staat,
muytelingen had op weg begeeven: aan van Holl.
wicn z y ,n a a ’t ontfangen van vyftien maanden
( 9 ) achterftallige fo ld y , de aanbetrouwde
ftad, tegens hunnen eed en pligt (9) Refol.
in handen ftelden. Des nam hy ze daaT Hoii
ly k in bezit, d eed ’er z yn e intreede, e n ’t 14 April
werdt geloofd dat h y toen eerft z y n ge-
laat, dac door langduurige bedrukrheyd
was vervallen, opgehelderd heeft; wau-
neer h y van den tooren der ovcrgegeeve
ftad zyn e hoop en oogen weyden liec over
Dordrecht en die ( l o j plaatfen, alwaar de (10) H.de
bloedige oorlog eertyds niet gewoed had.
O o k g a f ’c hem een zonderling vernoegen fol. 141.
ce bezigtigen en betreeden eene der Hol-
laodfche fteden , zynde deeze de eerfte die
h y , naa eeneu twaalfjaarigen oorlog, had
veroverd. Z u lk s , mids de zon van den
voorigen vooripoed door de nevelen der
/laatft bekomene n.ederlaagen weer fcheen
door te breekcn, men deezen legpenning
te Atrecht des wegen gemunt heefc.
Op de eene zyde ziet men Parma in zyn hof ter aardc knielen, en wegpns de nederlaagen des
jaars 1788. dat onder hem gefteld is, hemelwaait verzuchten, alwaar de afbcelding des Heylands
in ’t midden der wolken,en als tot zyne hulp gereed gezien wordt. Het omfchrift, in naavol- Cn)Lib,i;
ging van (i i) Horatius, dient tot vcrmaan van moetSiouding; want het luydt aldus;
N I L D E S P E R A N D U M A U S P I C E C H R I S T O .
O N D E R CHR I S T U S H U L P I S N I E T T E W A N H O O P E N .
De zon van voorfpoed ziet men op de andere zyde door de wolken der geleedene tegenfpoeden
en hongersnooden veroorzaakt door misgcwas, breeken: omhoog ftaat het jaar 89, als dit gefchiedde,
daar tuifchen ccne muys, het merkteken der muntkamer van Atrecht, en in den rand
dit byfchrift;
H h h hh 2 O
fife
fi