I f i . . f i i
I F
i 'i' 1.
.ii, t e r
PV-
1 | , r -
1
N E D E R L A N D S C H E
+
I. Twee ooijevaars, gewaarwordcnde dat de zomer voor handen is, bouwen op den fchoor-
_ fteen van een buys by tyds hun nell; binnen den zoom deezer Lacyiifcbe fpreuke, genomcn uyt
4 ' Griekfch van (i) Homcrus;
NQN SEMPER iESTAS, PARATE NIDOS.
H E T I S H I E T A L T T D Z O M E R , D E S B E R E T D T UWE N E S T E N .
M Ou-
daan R.
Moog.
pag.417.
Dat is} ’t is niet altyd oorlog tuftchen Spanje en Vrankryk, noch Alexander zal altyd afwcc-
zig zyn ; des neemt dien tyd waar, en verllerkt uwe grenzen.
Een Admiraalsfchip der Romeynen, gclyk men dat ook op de penningen van Nero, Heliogabalus
(z) en andere Keyzers verbeeld vindt, wordt met gelykfta;inde riemen op de andere zydc
voortgcdieevcn; binnen dic omfchrift ;
CONJUNCTI S v i r i b u s ITE. 1791.
G A A T M E T V E R E E N D E K R A CH T E N . 1791.
T o t vermaan, dat niemand zich der gemeene laften te onttrekken , maar men gelykerhand,
by zoo gunftig gety, het fchip van Staat ter behoude haven in te ftuuren hadde.
II. Van den zeifden ftempel wordc ook een legpenning gevonden, welke, als hebbende de zelfde
verbeeldingen en opfchriften , alhier niet beichreeven, maar ncvens den eerften hier boven allecn
verbeeld ftaat.
U y t deeze krygsruftinge, en dac Graaf
Maurits de iloten van Turnhout en Wef-
terloo deed inneemen, oordeelde Parma,
dac het op ’s Hertogenbofch o f Geertruydenberg
gemunt was; waarom h y ook in
beyde die fteden dc bezetting b y ryds verfterkte.
Dan M aurits door eenige foldaa-
ten , als boeren en boerinncn gekleed, op
den vierentwintigften (3) van Bloeimaand
Beroerten, de groote fchans, op de Veluwe tegen
over Zutfen gelegen, door krygslift hebbende
veroverd, rukte z yn e gereed gehoude
manfchap tc famen, cn iloeg ’s daags
daaraan her bcleg voor die ftad zelve.
Straks wierden ’cr achtentwintig grove
ftukken geplant, de ftads wallen daarmede
befchooten, cn de bezettelingen opde
Mete- dermaate bevrcesd, dat z y den
ren Ned? vyfden dag(4)naahunnc influyting de aanbetrouwde
ftad aan Graaf Maurits ovcrgaa-
ven. Met dit geluk begunftigd deed hy
XXVIII.
boek,
fol. 16.
Hift. fol.
316. vcrfo.
nog den zeifden avond Deventer berennen,
en met eenen wecrgaloozen fpoed het ge-
fchuc daarvoor planten. Hierbinnen voer-
dc het bevel Graaf Herman van den Berg,
die Maurits in den bloede beftondt, als
gebooren (7 ) u y t zyn e M oeije, en des cc Ci)H.d=
afgunftiger over dc glori van zyncn Ne ef,
beflooten had hec uyterfte a f te wachten, fol. 164.
Op den ncgcndcn van Zoomermaand was
door zescnveercighoiiderd fchooccn een
groot gedeelte des muurs langs dc kaai ne-
dergcveld, cn daarop cene fchipbnig over
dc haven gemaakt, waarlangs dc voorbaarigften,
zonder aan tc merken dac ze tc
kort w a s , den ftorm aanvingcn, met over
dc gaapendc opening tc fpringen. Dan
dcezc reukelooshcyd mct hunne dood bc-
caalende, wicrdc den volgendcn nacht dc
brug voltooid, en dc ftad , mids nu alles
ten ftorm vaardig was, op dc gedaane op-
e y fch in g , cn ondcr de zcifde voorwaardcn
.0) Bor
Nccicrl.
Ik-roertcn:
XXVU!-
bock,
fol. 18.
Nalcvl.
Beroerten
X X V lli.
boek,
fol. 30-
vcrio.
d c n ( i ) als Zutfen , overgcgcCvcn. Tocn
wciiddc hcc Graaf M au r its , op ’c fterk
verzoek der Vricfchc inwoonderen van
zich hunner tc willen oncferracn, cn hen
eenmaal van zo o haatelyken breydel, als
Groeninge was, ontflaan, naar dien oord.
Naa ccnen zccr moeijelykcn optogt, mids
’ hec Icgcr ccn moeras van drieduyzenden-
^ vyfhonderd fchreeden in de lengte moeft
’ doortrekken, kwam het den twintigften
van Zomermaand ( i ) voor Groeninge.
Wicns inwoonders, onaangezien hec naderen
van Maurits,geene Spaanfche bczet- 17 9 1 .
ting wilden inneemen, maar die buyten --------
hunne ftad in dc voorftedcn huysvcfttcn;
te meer mids ’cr wel duyzend boeren binnen
de ftad b y opbod waaren gekomen ,
om a a n ’t verbctcrcu der werken te arbey-
den: ’tgene z y met zeer groote naarftigheyd
verrichttcn, dewy l ’er goede betaaling
volgde; enom welke te konncn doen,
op laft van den Magiftraat, dusdaanige
noodmunten van gccl koper binnen dc
ingefloote ftad wierden geflaagen.
Zoo boven als ter wederzyde van hec wapenfchild van Groeninge, ftaat allccn dc eerfte letter
van ftads naam, mct hec jaar deezer belcgeringe:
G r o e n i n g E : 1791.
(3) H.de
Groot
Ned. Hift.
fol.ió;.
(4) Metc-
ren Ned.
Hift. fol.
317.vcrfo,
(3) H.de
Groot
Ned. Hill,
fol. 168.
Door deeze welgeregelde voorzorg van
binnen, cn u y t v re e z e , dac de ftedelin-
gcn nicer benaauwd dc (3) Spaaniche bc-
zccting inneemen, eu dit hcm in ’c vervolg
alle, gelegenheyd van die ftad cc veroveren
beneemen zoude, brak Maurits den zes den
dag weer van Groeninge op, om dc
omleggende fterkten met minder gevaar ce
veroveren, en dus de vcrlaate plaats tot
gunftiger gelegenheyd als ingeflooten te
houden. Maar als nu volgens dit befluyt
d e ze e r fterke fchanlen D c l fz y l, Opflag,
lineciilc,eu Littclberg waaren ingenomen,
en men van meening was om Steenwyk (4)
te belegeren, kreeg Maurits bericht, hoc-
dac, de gereeze tweefpalt ondcr de Spaaniche
benden door Parma gederapc zyn d e ,
h y mec*dc zelve in de Betuw was gekomen,
cn aldaar de fchans Knotfcnburg, door
Maurits in ’c voorgaande jaar tot bcccugc-
liiig van Nieumege gemaakt, h.id bclegerd.
De s, laatendc aan Graaf Willem de beicherming
van Vriesland b e vo len , trok
Maurirs ( 7 ) met alien fpoed over Aarnhem
naar dc Betuw, cn g a f den beleger-
den, zoo door tekenen als afgezondene
boodcn, van zyn e aankomft kennis. Ora
den vyand ccnig voordecl a fte zien , was
raen den zelven zccr dicht genaderd; terw
y l zich de overige regementen van vocten
paardciivolk in de bolfchcn cn achter de
holten dcrwcgcn verborgen hidden. Naau-
welyks waaren dc voorfte benden door den
Spanjaard ontdekt o f dic fprong tc paarde,
cn v id met vollen ren op dc Naifoufche
voorhoede: dic daarop, in fchyn als o f
z y bcvrecfd w a s , de paarden zweukte ,
cn door de geveynsde vlugt de haar op de
hielen zittende rayterbendcn van Parma
in ccne der beftdde hinderlaagen iokte.
Toen verhief zich eerft het gevecht, waarin
zeftig Spanjaards (6) fneuvelden, hon- (6) Mete-’
derdenvyftig gevangen, cn drie ftandaar- ^icd.
den , midsgaders tweehonderdcnvyftig fiffmib.
paardcn veroverd wierden. Parma*, die
dit treffen uyt het h o f van Nieumege gezien
had, was niet min over deeze onderneeming
verbaafd, als beducht dat Maurits
op de cene o f andere w y z e d cbrug, die
over de Waal gelegd was, zou weeten te
verbreeken, cn dus dc fchans ontzetten.
Des vondt hy goed z e lf het beleg op te
breeken, cn deed, onder ( 7 ) voorgeeven (7) Bor
V.111 bevel ontfangen te hebben ora tot oji- £^roerten‘
derftand der verbondenen naar Vrankryk x x v i i i . '
te moeten trekken, op den zesentwintig-
ftcn van Hooimaand eerft lict g e fch u t, vcrfo?
tocnde paardcn, en eyndelyk ook het voetvolk
u y t de Betuw over äe Waal aan dcii
kant van Nieumege komen. Wicns inwoonders
zich nict ontzagen hem van
blooheyd re bcfchuldigcn, cn w e g en s ’t
vlugten van zoo ouden Veldheer (8) op de (8)H.de
aankomft van ccnen jongcling , mct
fchimp- en Imaadwoordcn re bcjegcncn. fo l. 169.
Bezwaarlyk heeft h y dit v e rw y t konncn
vcrkroppen, zu lks , h y daar door weder
in z yn c voorige zickte ftortendc, de reys
naar de watcrcn van ’t Sp.aa hervattede.
Ondermffchcn wierdt het bclcyd van
N n n n n z Mau>
- I ;
I 'to f ; ■
t ' ■;
:L:. , !
J- i
, i
¥ ■ i '
rf.i,
'to' n:,
F u